دیوان بین‌المللی دادگستری «لاهه» نخستین جلسه استماع شکایت ایران از آمریکا در پرونده مصادره دارایی‌های بانک مرکزی ایران را از روز دوشنبه آغاز کرد.
این دادگاه یک‌هفته پیش نیز در جلسه سوم اکتبر (10 مهر ماه) درخصوص شکایت ایران از تحریم‌های غیرقانونی آمریکا دستور داد آمریکا تحریم‌هایی که حمل و نقل هوایی غیرنظامی را برای ایران محدود می‌کند و همچنین تحریم‌هایی که دسترسی ایران به کالاهای بشر دوستانه از جمله محصولات کشاورزی، دارویی و ... را محدود می‌کند، لغو شوند.
«راین آلفورد» استاد دانشکده حقوق «بورا لاسکین» دانشگاه «لیکهد» کانادا، اتفاق آرای قضات دیوان بین‌المللی دادگستری را به نفع ایران، یک حکم استثنایی و ابزاری قدرتمند برای زیرسوال بردن تحریم‌های غیرقانونی آمریکا دانست و گفت: واکنش واشنگتن به این رای یاغی بودن آمریکا را نشان داد.
اکنون آمریکا باردیگر باید پاسخگوی اقدامات غیرقانونی خود مقابل قضات دادگاه لاهه باشد. دولت آمریکا روند دستبرد به دارایی‌های ایران را از سال 1996 تشدید کرد؛ یعنی زمانی که کنگره آمریکا با تغییر قانون داخلی مصونیت دولت‌ها، به اتباع ایالات متحده که در عملیات تروریستی خسارت دیده‌اند اجازه داد در دادگاه‌های آمریکا علیه کشورهایی که از دید آمریکا درفهرست «دولت‌های حامی تروریسم» قرار دارند، اقامه دعوا و ادعای خسارت کنند.
در 30 ماه مه 2003 به موجب یکی از احکامی که در این قالب و بدون هیچ مبنای حقوقی و واقعی علیه جمهوری اسلامی ایران صادر شد، دادگاه واشنگتن دی‌سی به بهانه واهی شکایت خانواده‌های 241 نظامی کشته شده در انفجار مقر تفنگداران آمریکایی در بیروت در سال 1983، به ناروا جمهوری اسلامی ایران را مسئول شمرد.
در هفتم سپتامبر 2007 همان دادگاه در حکم دیگری، ایران را به پرداخت 2 میلیارد و 600 میلیون دلار به عنوان غرامت به بیش از هزار نفر از اعضای خانواده کشته شدگان حوادث تروریستی محکوم کرد.
در آوریل 2016 نیز دیوان عالی آمریکا تحت تأثیر و فشار قوای مقننه و مجریه از ابطال آرای دادگاه نیویورک که حدود یک ملیارد و 750 میلیون دلار از دارایی‌های متعلق به مردم ایران را مصادره و در اختیار شاکیان پرونده موسوم به پترسون قرار داده بود، خودداری کرد.
«علی بیگدلی» استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌المللی در این باره می‌گوید: «.. آمریکایی‌ها قبلا هم همین کار را کرده بودند و از موجودی‌های ایران که از اول انقلاب بلوکه کرده بودند برداشت کردند. آنها حتی تلاش کردند از اشیای باستانی ایران نیز استفاده کنند.»
این اقدامات آمریکا در شرایطی است که کشورها از مصونیت حاکمیتی برخوردار هستند و نمی‌توان در یک کشور دیگر علیه آن طرح دعوی کرد.
بانکها نیز به عنوان امانتدار سرمایه‌ها و منابع مالی کشورها به حساب می‌آیند. در واقع بانکی که حساب ایران در آن توقیف و برداشت شده، خیانت در امانت کرده و اصل امانتداری را رعایت نکرده است. لذا این موضوع باید از مسیر قوانین بین بانکی و حقوقی مورد پیگیری قرار گیرد.
«یوسف مولایی»، استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران می‌گوید: ایران دعوی خود را باید در یک دادگاه صالحه مطرح و از آمریکا جبران خسارت کند. تنها محکمه صالحه نیز دیوان بین‌المللی دادگستری است.
برهمین اساس؛ لایحه حقوقی شکایت ایران از آمریکا در موضوع تعرض به اموال و سپرده‌های ارزی در دیوان بین‌المللی دادگستری مطرح گردید.
احتمال صدور رای به‌نفع ایران در این شکایت دور از انتظار نیست. در اینصورت هرچند که قطعا آمریکا نتیجه دادرسی را برنخواهد تابید اما تکرار این محکومیت برای آمریکا در جامعه‌جهانی پرهزینه خواهد بود. 118/120
بیشتر بخوانید:
آغاز جلسه دادگاه «شکایت مالی ایران از آمریکا» در لاهه
