دکتر «سام زراعتیان نژاد دوانی» رئیس دانشکده جراحی قلب و عروق و پیوند بیمارستان رسول اکرم (ص) تهران، یک روز پس از جراحی نادر اهدای اعضا بعد از مرگ قلبی در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار ایران پرس، درباره فرایند اهداي اعضاي بيمار مرگ مغزي غيركنترل شده براي اولين بار در كشور گفت، متاسفانه اهدای عضو در دوران کرونا کاهش پیدا کرده است؛ بنابراین برای افزایش اهدای عضو، چندین استراتژی را برنامه‌ریزی کردیم تا به اهدا کنندگان عضو این امکان داده شود تا اعضای بدن را راحت تر اهدا کنند. یکی از این استراتژی‌ها استفاده از اهدای اعضا بعد از مرگ قلبی بود، اهدای اعضا در مرگ مغزی خیلی شایع است، ولی در این عمل که برای اولین بار در کشور صورت گرفت، با برنامه ریزی شش ماهه با وزارت بهداشت و سازمان اهدای عضو توانستیم بدن را حفظ کرده و جریان خون رسانی به قلب و فعال کردن آن را جهت تخلیه ارگان های سالم برای اهدا ممکن سازیم، در واقع بخشی از این جراحی پرچالش برنامه ریزی شده بود.
فوق تخصص جراحی قلب در زمینه چالش هایی که پزشکان در این عمل با آن مواجه شدند؛ گفت، مرگ مغزی یا ایست کامل قلبی کاملاً غیر قابل کنترل است، در واقع هیچ چیز تحت اختیار فرد نیست، بیمار به اتاق اورژانس انتقال داده و تلاش می‌شود که فشار خون به حالت نرمال برگردانده شود تا قلب برای مدتی فعال بماند، این اقدام از نظر تکنیکی کاملاً چالشی است و استرس بالایی دارد. همه گروه با تلاش بی وقفه سعی کردند تا این عمل به بهترین نحو ممکن صورت گیرد. شرایط کاملا حساس است و نباید کوچکترین ثانیه ای را از دست داد. برای انجام این عمل، کار تیمی دقیق شامل گروه بیهوشی و جراحان نیاز بود و با یک مدیریت عالی و توکل به خدا این عمل سراسر چالشی با موفقیت انجام و زندگی دوم به افراد اهدا شد.
وی درباره زمان امکان اهدای اعضای بعد از مرگ قلبی تصریح کرد، اهدا باید بعد از مرگ مغزی یا ایست قلبی کامل انجام و اعضای قابل اهدا باید سریعاً به اتاق عمل منتقل شوند. به منظور داشتن یک عضو اهدایی سالم باید عمل در عرض نیم ساعت صورت گیرد، هر گونه اعضای سالم قابلیت اهدا شدن را دارند فقط در صورتی که مرگ مغزی یا ایست قلبی به طور قطع تایید شود.
زراعتیان نژاد دوانی درباره کشورهای دیگری که این عمل را با این ویژگی یعنی اهدای اعضای بیمار پس از توقف کامل قلب انجام داده اند؛ گفت، انگلستان، امریکا و اسپانیا سه کشوری هستند که این عمل را انجام داده اند ولی کشوری که بیشتر از این تکنیک استفاده کرده اسپانیا است، در واقع این عمل ابتدا در بارسلونای اسپانیا انجام شد. مسئله بسیار مهمی که وجود دارد تفاوت بسیار عمده در تکنیک ایران و کشورهای دیگر است. آنها از دستگاه های اکسیژن ساز خاص گران قیمت استفاده می کنند در حالیکه در ایران اغلب از دستگاه اکسیژن ساز معمولی با قیمت مناسب استفاده می‌شود. موضوع دیگر اینکه آنها قلب را مجدد به جریان نمی‌اندازند و حدود ۲۰ ساعت منتظر می‌شوند تا ببینند چه اتفاقی برای بیمار رخ می‌دهد اما در ایران قلب را مجدد برای مدتی فعال می‌کنیم تا به بدن خون‌رسانی شود و بتوان اعضای قابل اهدا را سالم خارج کرد.
فوق تخصص جراحی قلب در پاسخ به اینکه آیا ایران دانش، تجهیزات و یا هر سازو کار دیگری برای تکرار این عمل با تعداد بیشتر در کشور را داراست، تصریح کرد، تجهیزات خاصی برای انجام چنین عملی نیاز نیست، خوشبختانه ایران مجهز به هر گونه جراحی خصوصا از این نوع هست. نکته دیگر اینکه، این جراحی عمل پیچیده ای برای جراحان ها متخصص ایرانی محسوب نمی شود و همه جراحان متخصص کشور قادر به انجام چنین عملی هستند.
وی در پایان تاکید کرد، باید مردم کشورمان را به اهدای عضو تشویق کنیم و خانواده‌ها را از ایست قلبی کامل و این نوع جراحی برای اهدا عضو بیمارشان آگاه سازیم.
موفقیت جراحان ایرانی در اهدای اعضای بيمار مرگ مغزی غير كنترل شده
اهداي اعضاي بيمار مرگ مغزي غير كنترل شده (UNCONTROLLED DCD) براي اولين بار در كشور روز شنبه در دانشگاه علوم پزشكي ايران با موفقيت انجام شد.
دکتر «نادر توکلی» معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی ایران در گزارشی بیان کرد، براي اولين بار در كشور با همكاري تيم جراحي قلب و بيهوشي قلب بيمارستان حضرت رسول اكرم(ص) بيمار مرگ مغزي مبتلا به اسيستول كامل (بدون هيچگونه ضربان قلب) به صورت اورژانسي به اتاق عمل قلب منتقل و به جهت حفظ احشاي شكمي به صورت اورژانسي روي پمپ قلب ريوي رفته و اعضای آن به بيماران لیست انتظار پيوند اهدا شد.
اهدای کنترل نشده پس از مرگ ناگهانی قلبی (uDCD) به اهدای عضو توسط افرادی اطلاق می شود که در پی یک ایست قلبی غیرمنتظره و احیای ناموفق جان خود را از دست می دهند.
با وجود پتانسیل بزرگ برای uDCD، امکان اهدای عضو از این نوع فقط در تعداد معدودی از کشورها و در سطح محدود وجود دارد.
