پس از این که جمهوری اسلامی ایران روز جمعه گام سوم کاهش تعهدات برجامی خود را به دلیل خلف وعده های متعدد اروپایی ها اجرایی کرد، این اقدام واکنش آنها را به همراه داشته است.
«هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان در گفت وگو با روزنامه فونکه که در شماره روز دوشنبه آن منتشر شد در واکنش به گام سوم ایران در کاهش تعهدات خود در توافق هسته ای گفت: "هنوز می توان یک راه حل پیدا کرد ولی ما اروپایی ها نمی توانیم به تنهایی این کار را انجام دهیم." وزیر امور خارجه آلمان در عین حال درباره اقدام ایران هشدار داد و تاکید کرد: "اگر ایران دیگر نخواهد تعهدات خود را طبق توافق وین رعایت کند، این اقدام دارای سیگنال بسیار اشتباهی است. آلمان خواهان بازگشت تهران به رعایت کامل توافق هسته ای سال 2015 است."
مساله مهمی که این مقام ارشد آلمانی به آن اشاره کرده، ناتوانی اروپا برای حفظ برجام است. ماس خواستار همکاری دیگر طرف ها برای رسیدن به این هدف شده ولی این سئوال مطرح است که وی به کدام طرف در این باره اشاره می کند. ایران طبق گزارش های متعدد آژانس بین المللی انرژی اتمی به همه تعهدات خود در چارچوب برجام به طور کامل عمل کرده و حتی گام های سه گانه اش را در کاهش تعهدات برجامی، به صورت تدریجی برداشته است؛ پس اروپایی ها نباید بیشتر از این از تهران انتظاری داشته باشند.
ماس تاکید کرده که توافق، یک جاده یکطرفه نیست. این سخن وی درست است اما به نظر می رسد سمت گیری وزیر امور خارجه آلمان اشتباه است. اگر اروپایی ها از جمله آلمانی ها واقعا خواهان حفظ برجام هستند، باید آمریکا را که در مه 2018 به طورغیر قانونی از برجام خارج شد و سپس تحریم های بی سابقه ای را در راستای سیاست فشار حداکثری علیه ایران وارد کرد، مورد خطاب قرار دهند.
این اقدام واشنگتن با مخالفت جهانی روبه رو شد و سایر کشورهای عضو گروه 1+4 به ویژه اروپایی ها اعلام کردند که با پیش‌بینی ساز وکارهایی این توافق مهم را حفظ می‌کنند.
روسیه و چین: برجام هیچ جایگزینی ندارد
از نگاه اعضای شرقی این گروه یعنی روسیه و چین نیز برجام توافقی است که هیچ جایگزینی ندارد. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه روز دوشنبه 9 سپتامبر در کنفرانس خبری مشترک با همتای فرانسوی خود در مسکو اعلام کرد که از نگاه روسیه هیچ جایگزینی برای توافق هسته ای با ایران موسوم به برجام وجود ندارد. روسیه پیش تر گام سوم تهران را سیگنالی قوی به طرف های اروپایی توافق هسته ای برای بازگشت توازن به این توافق خوانده بود.
با این حال اروپایی ها به دلیل وابستگی گسترده به آمریکا عملا نشان داده اند که به رغم برخی تلاش ها مانند ایجاد سازو کار ویژه تعامل مالی و تجاری با ایران موسوم به اینستکس، قادر به اجرایی کردن آن نیستند. نکته عجیب این است که اروپایی ها خواسته ای غیرمنطقی از تهران دارند و بارها بر لزوم ماندن ایران در توافق هسته ای برجام و ادامه اجرای کامل تعهدات خود تاکید کرده اند. گویا آنها این سئوال را از خود نمی کنند که چرا بدون اقدامی از جانب آنها برای کاهش تاثیرات منفی تحریم های آمریکا، ایران باید به طور یک جانبه به تعهدات برجامی خود وفادار باقی بماند؟
سایت دویچه وله با ذکر این گفته هایکو ماس که ما نباید راهکار حل و فصل مسالمت آمیز را از دست دهیم، در تحلیل خود نوشت: "وزیر امور خارجه آلمان می خواهد از درگیری نظامی با ایران جلوگیری کند؛ به همین دلیل او به احساس مسؤولیت همه دست اندرکاران توافق هسته ای متوسل شده است."
در این باره بایستی متذکر شد که دولت «دونالد ترامپ» سیاست فشار و ارعاب ایران را درپیش گرفته و همه اقدامات ایران در حوزه خلیج فارس و تنگه هرمز تدافعی و بازدارنده برای مقابله با اقدامات تهدیدآمیز بوده است. در عین حال تهران آمادگی کامل خود را برای مقابله هر تهدیدی از جمله تهدیدات نظامی اعلام کرده است.
غربی ها با نگاهی به تجارب قبلی خود درباره ایران به خوبی از این مساله آگاه هستند که سیاست فشار و تهدید درباره ایران هیچ گاه جواب نمی دهد و برعکس باعث تقویت وحدت ملی ایرانیان و ایستادگی آنها در برابر فشارهای خارجی می شود.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
116
بیشتر بخوانید:
برجام در جاده یکطرفه و گام‌های کاهشی ایران/ تحلیل
گفت وگوی تلفنی "پوتین" و "مکرون" درباره برجام
تاکید روسیه بر جدیت هشدار برجامی ایران به اروپا/ تحلیل
