با این حال افول قدرتهای استعماری، تغییر بنیادین روابط و شرایط قاره آفریقا و افزایش حضور و نفوذ قدرتهای رقیب غرب به ویژه چین و روسیه در این قاره، موجب تکاپوی آمریکا به عنوان سردمدار غرب در قاره سیاه شده است.
در این راستا «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا سفر دوره ای خود را به چند کشور آفریقایی از روز یکشنبه (16 فوریه) آغاز کرد.
پمپئو بعد از دیدار از سنگال و آنگولا روز سه شنبه در آخرین مرحله سفر آفریقایی خود به آدیس آبابا پایتخت اتیوپی سفر کرد.
وزیر امور خارجه آمریکا در سخنرانی خود در این شهر، بر آمادگی دولت «دونالد ترامپ» و شرکت‌های آمریکایی برای تقویت روابط تجاری با کشوهای آفریقایی به منظور اطمینان از یک آینده روشن برای مردم این کشورها تاکید کرد.
تاکیدهای مکرر پمپئو درباره آمادگی آمریکا برای کمک به تقویت روابط با کشورهای آفریقایی در شرایطی است که دولت ترامپ علیه اتباع چند کشور آفریقایی محدودیت‌های سفر به آمریکا وضع کرده است.
برخلاف ادعای پمپئو، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا عملا علاقه چندانی به آفریقا نشان نداده است. هرچند «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه پیشین آمریکا در ابتدای سال 2018 به آفریقا سفر کرده بود، اما او پس از بازگشت به واشنگتن برکنار شد و این سفر حاصلی برای آفریقا نداشت. در کل، دولت ترامپ، در سه سال گذشته توجه چندانی به این قاره نشان نداده است.
حتی ترامپ با اظهار نظرهای جنجالی درباره کشورهای آفریقایی و وضع محدودیت‌های روادید سفر برای شهروندان برخی کشورهای این قاره، واکنش منفی آفریقایی‌ها را به سیاست‌های واشنگتن برانگیخته است.
پیش از آغاز سفر وزیر امورخارجه آمریکا به آفریقا، «مارک اسپر» وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد که با تخصیص منابع جدید، به آرایش تازه نیروهای نظامی خود در آفریقا برای مقابله با نفوذ چین و روسیه خواهد پرداخت و شمار نیروهای آمریکایی مستقر در این قاره را به شدت کاهش خواهد داد.
آفریقا از جمله مناطقی است که آمریکا قصد دارد استقرار نظامیان خود را بیش از دیگر مناطق، مورد بازنگری قرار دهد. در عین حال به نظر می رسد یکی از دلایل مهم سفر پمپئو به آفریقا تلاش برای مقابله با نفوذ قدرتهای نوظهور اقتصادی و رقبای تجاری و نظامی واشنگتن یعنی چین و روسیه است.
وزیر امور خارجه آمریکا در روزهای اخیر بارها علیه حضور شرکت‌های چینی به ویژه در آفریقا موضع گیری کرده است. با این حال در کشورهایی که پمپئو به آنها سفر کرد، از جمله اتیوپی، چینیها صدها پروژه مختلف را سرمایه گذاری و اجرا کرده اند.
غربی ها به سرکردگی آمریکا به رغم کسب استقلال کشورهای آفریقایی، همچنان از طریق نفوذ در ساختارهای سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی این کشورها تلاش کرده اند تا حضور سیاسی و اقتصادی خود را در این قاره حفظ و تقویت کنند.
«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه در این باره گفت: "ما شاهد هستیم که برخی کشورهای غربی با اعمال فشار و ارعاب و باج خواهی با دولت‌های آفریقایی برخورد می کنند. آنها با چنین روشهایی سعی دارند نفوذ و سلطه خود را بر مستعمرات قبلی شان، البته به شکلهای جدید، بازگردانند. "
با این حال در سالهای اخیر با تغییرات بنیادین در شکل بندی اقتصادی جهان و پیدایش قدرتهای نوظهور اقتصادی، سهم کشورهای غربی از جمله آمریکا در بازار تجارت با کشورهای آفریقایی کاهش یافته است و در همین شرایط اقتصادهای نوظهور جهان مانند چین، هند و برزیل و نیز روسیه به شرکای عمده تجاری کشورهای قاره آفریقا تبدیل شده اند.
قاره آفریقا اکنون با توجه به توانمندی‌های انسانی و طبیعی و دارا بودن ذخایر سرشار انرژی و معدنی به تدریج در حال افزایش نقش خود در در معادلات جهانی است و توجه قدرتهای بزرگ بین المللی بیش از پیش به آن جلب شده است. این وضع مساله رقابت شدید قدرتها را برای افزایش حضور و نفوذ در قاره سیاه طرح کرده است.
به رغم تلاش واشنگتن برای کاهش نفوذ چین و روسیه، نگاهی به روندها و روابط پکن و مسکو با کشورهای آفریقایی نشان می دهد که این روابط در زمینههای مختلف رو به گسترش است.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
141/116
بیشتر بخوانید:
شاه مغرب پمپئو را به حضور نپذیرفت
