گیاه سیاهدانه یا سیاه تخمه با نام علمی sativa nigella گیاهی که بیشتر مردم دانه های سیاه رنگ و معطر آن را می شناسند و نام آن تقریبا دربیشتر کتابهای علمی ایران آورده شده است این گیاه پوشیده از کرکهای ظریف که در نواحی مختلف جنوب اروپا و بعضی نقاط آسیا و ایران در نواحی مرکزی ایران در شهرهای اراک و اصفهان بصورت خود رو می روید.
برگهای آن به صورت تقسیمات باریک و نخی شکل و گلهایش به صورت منفرد به رنگ سفید شیری با کناره مایل به رنک سبز یا مایل به آبی است. دانه اش تیره رنگ سه گوش و دارای بوی مخصوص است له شده آن بوئی شبیه بوی زیره دارد. زمان گل دادن آن در اوایل تابستان است زنبور عسل علاقه مفرط به شیره آن دارد.
بخش مورد استفاده این گیاه همان دانه های سیاه رنگ است که اصطلاحا سیاهدانه نامیده می شود. فرآورده های دارویی این دانه ها مدر (ادرارآور)، ضد نفخ ودافع کرم، مسهل و زیاد کننده ترشحات شیر در مادران شیرده است. دربیماری یرقان، ورم طحال مفید بوده و مسکن سرفه و عطسه است. اسانس دانه های گیاه دارای اثر پائین آورنده قند خون، ضد باکتری و ضد رماتیسم می باشد.
درایران این دانه ها علاوه برمصرف دارویی درتهیه ترشی ها و معطر کردن برخی مواد غذایی نیز بکار می رود در مواردی نیز دانه های سیاهدانه را برروی نان می پاشند.
سیاهدانه در زمین های سیلیسی و ماسه ای می روید. دانه های آن تا آخر تابستان می رسند، موقع چیدن دانه ها بعد از رسیدن آنهاست. جهت تهیه دانه ها میوه سیاهدانه را به محض اینکه رنگش قهوه ای می شود و ترجیحا در هوای مرطوب سحرگاهان می چینند بعد آنها راخشک کرده و دانه ها را جدا می کنند و دربسته بندی های بهداشتی در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند.
جهت استفاده دارویی سیاهدانه را بصورت دم کرده مصرف می کنند، برای تهیه دم کرده سیاهدانه یک قاشق چایخوری از دانه ها را کوبیده در یک چهارمیلیتر آب جوش می ریزند و به مدت پانزده دقیقه بحال خود می گذارند تا دم بکشد. از این دم کرده روزانه دو فنجان می نوشند. از اسانس سیاهدانه بحالت رقیق شده بعنوان لوسیون جهت پاک کردن و مراقبت زیبایی صورت بکارمی برند.
استعمال مقدار زیاد فرآورده های دارویی سیاهدانه برای افراد حالت مسمومیت ایجاد می کند و مصرف آن برای زنان باردار ممنوع اسـت. ذکراین نکته ضروری است که گونه دیگری ازگیاه فوق به نام arvensis nigellaوجود دارد دانه آن خواص درمانی مشابه سیاهدانه دارد این گیاه علفی و یکساله به ارتفاع 10 تا 30 سانتی متراست که بخصوص درشمال غرب ایران تبریز، ارومیه وشمال ایران در منطقه البرز به حالت خودرو در غالب مزارع می روید.
116
