شبه جزیره میانکاله و خلیج گرگان

موقعیت:

خلیج گرگان، خلیج کم عمق و بزرگی است که در منتهی الیه جنوب شرقی کرانه دریای خزر واقع شده به طور کلی این خلیج از دریای خزر جدا شده و شبه جزیره میانکاله را با طول نزدیک به 60 کیلومتر و مساحت100000 هکتار تشکیل می دهد. ( E  17َ و ْ 53 ، N  50َ و ْ36َ).

 سیمای طبیعی:

شبه  جزیره میانکاله دارای تپه های شنی ساحلی و درختچه های انار و گیاهان علفی می باشد.

این تالاب آب شیرین خود را از تعدادی رودخانه های کوچک و چشمه هایی که از شمال البرز سرچشمه می گیرند، دریافت می کند.

 پناهگاه حیات وحش میانکاله یکی از بهترین اندوخته گاه های پرندگان آبزی در ناحیه پالئارکتیک غربی می باشد.

کل منطقه با وسعت 97200 هکتار درسال 1348 به عنوان منطقه حفاظت شده تحت مدیریت سازمان محیط زیست درآمد.

درسال 1354 به دلیل جذب گونه های نادر و روبه انقراض و پرندگان آبزی مهاجر و همچنین محل تخم ریزی آبزیان دریای خزر به ویژه کپور ماهیان وجاذبه های طبیعی خاص به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت. 

کل پناهگاه حیات وحش میانکاله با وسعت68800 هکتار در سال 1355 توسط برنامه MAB سازمان یونسکو به عنوان ذخیره گاه زیست کره شناخته شد.

همچنین این تالاب به عنوان منطقه ای  مهم برای پرندگان توسط سازمان بین المللی حیات پرندگان شناسایی شده است.

میانکاله در سال 1354به عنوان تالاب با اهمیت بین المللی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. 

اقلیم وآب و هوا: 

اقلیم منطقه در تابستان گرم و در زمستان معتدل بوده و تغییرات دمای سالیانه آن محدود است، بارندگی سالیانه متغیر و از 200 تا 1000 میلیمتر در نوسان است.

درجه حرارت منطقه از 6-  تا 32+ درجه سانتی گراد و بطور متوسط از 9 تا 24 درجه سانتیگراد در نوسان می باشد.

به دلیل اثرات گرمایی دریای خزر، یخبندان و ریزش برف در منطقه کم ونادر است.محیط بیولوژیکی:                        جانوران:پناهگاه حیات وحش میانکاله یکی از بهترین اندوخته گاه های پرندگان آبزی در ناحیه پالئارکتیک غربی می باشد. این ذخیره گاه سراسر سال برای پرندگان مهم بوده واز کانون های مهم زاد آوری اگرت ها، حواصیل، پرستو وگلاریول ها در تابستان به شمار می روند. ویکی از مکان های مهم برای زاد آوری، مهاجرت و زمستان گذرانی پرندگان مهاجر می باشد.

پرندگان کمیاب و در خطر انقراض میانکاله عبارت‌اند از: قوی فریادکش، پلیکان پاخاکستری، فلامینگو، اردک سرسفید، عروس‌غاز، غاز پازرد، طاووسک، چنگر و مرگوس سفید.

این جانوران در فهرست ممنوعیت تجارت جهانی پرندگان در معرض خطر (CITES) قرار گرفته‌اند.

آبزیان:  میانکاله  یکی از مناطق مهم برای تخم ریزی و رشد آبزیان می باشد.

خلیج گرگان، میانکاله وآب های داخلی حاشیه آن در دریای خزر زیستگاه برخی از مهمترین ماهیان تجاری مثل ماهیان خاویاری وکپور ماهیان حمایت می کنند .پستاندارانی مثل : فک دریای خزر ، گربه وحشی، گراز و شغال را می توان در منطقه مشاهده نمود.

گیاهان: 

 گیاهان لویی، جگن، علف هفت بند، دم اسب، نی، علف شور، تمشک، سازیل، ازگیل، داغداغان، سیاه‌تلو، سپیدار و انار وحشی سواحل در این تالاب وجود دارند. همچنین شامل درخچه های انار و گیاهان علفی می باشد.

اهمیت ارتقای سطح حفاظتی:میانکاله یکی از زیستگاههای مهم و با ارزش پرندگان مهاجر آبزی و تعدادی پرندگان بومی است. این پناهگاه بازمانده تیپ اراضی مشجر ساحلی در ساحل دریای خزر است  و به علت دارا بودن موقعیت ویژه و منحصر به فرد اکولوژیکی و وجود خلیج گرگان، یکی از ذخایر با ارزش کره زمین لقب گرفته است و سازمان جهانی یونسکو برای این منطقه شناسنامه ویژه تهیه و مشخصات آن را به صورت کامل تشریح کرده و محلی به شمار آورده که باید برای انجام کارهای علمی و پژوهشی به دقت مورد حفاظت قرار گیرد .

اجتماعات گیاهی و جانوری این منطقه ارزش زیستگاهی، حفاظتی و تحقیقاتی دارد، ولی به دلیل نبود برنامه ریزی مناسب در منطقه و قرار گرفتن آن در خط هجوم نوسانات آب دریای خزر،  عملا ارزش های زیستگاهی رو به کاهش گذاشته است که با برنامه ریزی اصولی توسط کارشناسان و برنامه ریزان و همچنین توسعه همکاری بین بخشهای دولتی و جامعه محلی در جهت حفاظت از تنوع زیستی می توان مشکلات موجود را  تا اندازه ای برطرف کرد.