در این راستا اتحادیه اورآسیا هم به دنبال گسترش بهره گیری از پول های ملی کشورهای عضو در روابط تجاری بین اعضا است.
روسیه موضوع استفاده از ارزهای ملی قزاقستان، ارمنستان و قرقیزستان در مبادلات تجاری به جای دلار آمریکا را در نشست اخیر شورای بین دولتی کشورهای اورآسیایی مطرح کرد. روند حذف دلار از تجارت کشورهای مختلف با روسیه با آغاز جنگ اوکراین و تشدید اقدامات دولت های غربی به محوریت آمریکا علیه روسیه، تشدید شده است.
تاکنون ایران، ترکیه، هند، چین، ارمنستان و قرقیزستان اعلام کرده اند، بدون استفاده از دلار معاملات شان با روسیه را انجام می دهند.
در این باره «دانیار امانگلدیف» وزیر اقتصاد و بازرگانی جمهوری قرقیزستان گفته است: "با توجه به تقویت «روبل»، قرقیزستان دلار را از مبادلات اقتصادی خود با روسیه حذف کرده و دلیل ما برای این تصمیم سهولت در معاملات و رها شدن از مشکلات سیستم سوئیف بانکی است."
حال که اروپا و آمریکا به رویارویی اقتصادی با روسیه متوسل شده اند، مسکو هم از ظرفیت های منطقه ای و اقتصادی خود بهره می برد تا ضمن تضعیف دلار، از سیطره آن در روابط اقتصادی کشورهای مختلف با روسیه جلوگیری کند.
اعضای اصلی اتحادیهٔ اقتصادی اوراسیا شامل بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان است. معاهده این اتحادیه در 29 مهٔ 2014 توسط بلاروس، قزاقستان و روسیه امضا و از یکم ژانویهٔ 2015 لازم الاجرا شده است. روسیه در آخرین نشست شورای بین دولتی کشورهای اورآسیایی پیشنهاد کرده است تا کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیایی در مبادلات تجاری خود استفاده بیشتری از ارزهای ملی داشته باشند تا حضور ارزهای ملی در فعالیت های اقتصادی آنها تقویت شود.
بر اساس سند ارائه شده از سوی دولت روسیه، استفاده از پول های ملی «تنگه» کشور قزاقستان، «درام» ارمنستان و «سوم» قرقیزستان به جای دلار در مبادلات تجاری بین کشورهای اتحادیه اقتصادی اورآسیایی باید بیشتر شود.
تجربه سایر سازمان های منطقه ای همانند اتحادیه اروپا هم نشان می دهد که در صورت توافق یک مجموعه منطقه ای بر محور اقتصادی و تجاری امکان به حاشیه بردن دلار آمریکا در مبادلات تجاری بالاست. از این رو استفاده از پول های ملی به عنوان یک روش کارآمد می تواند فشارهای آمریکا را بر اقتصادهای ملی کشورهای مختلف را خنثی کند.
سیطره دلار بر تبادلات مالی و تجاری علاوه بر امکان سوءاستفاده از کاغذ دلار به عنوان پول ملی توسط آمریکا، شرایط اضمحلال کشورهای مخالف آمریکا را هم مهیا کرده است.
مادامیکه دلار یک واحد معتبر پول بین المللی باشد آمریکا بسیاری از کشورهای مخالف سیاست های خود را با سیاست های پولی و مالی پیچیده دچار فرسایش اقتصادی می کند. به طور نمونه انتقال تورم و مشکلات اقتصاد آمریکا به کشورها دیگر یکی از این آثار منفی است. رهایی از سیطره دلار در روابط تجاری کشورهای مختلف یک راهبرد مهم و پیشینه دار است.
پیش از این بارها جمهوری اسلامی ایران برای خنثی سازی تحریم های یک جانبه آمریکا و جلوگیری از تسری مشکلات اقتصادی آمریکا و خنثی کردن توطئه های این کشور ضد ایران موضوع مبادلات اقتصادی با استفاده از پول ملی را دستور کار مذاکرات و روابط خارجی خود گذاشته است. چرا که جلوگیری از گسترش قدرت دلار، روند مبادلات خارجی با این ارز را تضعیف خواهد کرد و افول دلار و اقتصاد آمریکا را درپی خواهد داشت.
در این باره «پورنیما آناند» رئیس مجمع بین‌المللی بریکس هم گفته است: "از آنجایی که سامانه پرداخت تبادلات تجاری بین هند و روسیه با ارزهای ملی، در حال اجراست، دو کشور دیگر نیازی به استفاده از دلار ندارند."
بنابراین در صورت گسترش راهبرد مبادله تجاری با پول ملی، خصوصا در منطقه اورآسیا که در حال حاضر 74 درصد تجارت بین شان با پول های ملی انجام می شود، می توان شاهد کاهش نفوذ اقتصادی آمریکا و آسیب پذیری اقتصادی و سرانجام افزایش تاب آوری سیاسی کشورهای این منطقه باشیم.
در این بین بهره گیری از تجارب جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از سیطره دلار در تبادلات تجاری اش یکی از راه های پیش رو برای سایر کشورها از جمله اتحادیه اورآسیا است که می تواند به هنگام عضویت ناظر ایران در این اتحادیه شکل ساختارمندی به خود بگیرد.
نویسنده: هوشنگ شیخی
117
