«جمال خاشقجی»، منتقد عربستان سعودی سه شنبه گذشته پس از ورود به کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه ناپدید شده است.
در حالی که کنسولگری عربستان از ورود «جمال خاشقجی» به ساختمان آن اظهار بی اطلاعی کرده، پلیس ترکیه با دیدن تصاویر ویدئویی اطمینان پیدا کرد که جمال خاشقجی وارد ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول شده اما از این ساختمان خارج نشده است.
«ابراهیم کالین»، سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه، به وضوح در این باره گفته است: روزنامه نگار عربستانی در حالی که در داخل کنسولگری عربستان بود، ناپدید شده است و مقامات ترکیه معتقد هستند که او هنوز در آنجا بسر می برد.
به نظر می رسد «جمال خاشقجی» که پیش از این سردبیر روزنامه عربستان بوده و آشکارا رویکرد انتقادی به سیاست و حکومت در عربستان سعودی داشته، سرنوشتی شبیه اغلب منتقدان عربستان پیدا کرده و ناپدید شدن وی در امتداد برخورد حکومت سعودی با فعالان سیاسی و مبلغان مذهبی است که طی یک سال اخیر شدت زیادی داشته است.
«دیوید بارچارد»، کارشناس مسائل سیاسی در پایگاه تحلیلی (میدل ایست آی) درباره ناپدید شدن این روزنامه نگار عربستانی در ترکیه نوشت: وضعیت جمال خاشقجی موجب نگرانی خانواده، دوستان و روزنامه ها از جمله اعضای تحریریه روزنامه واشنگتن پست گردید به این که مبادا او نیز مانند موارد مشابه قبلی که شاهزادگان سعودی مخالف حکومت عربستان بین سال های 2003 تا 2017 ناپدید شده بودند، قربانی تلاش رسمی(دولتی) برای آدم ربایی شده باشد.
در همین حال، «توکل کرمان»، فعال یمنی و برنده جایزه نوبل نیز ناپدید شدن جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول را بخشی از تروریسم دولتی نظام سعودی خواند و گفت: اختفای جمال خاشقجی بخشی از تروریسم دولتی است که عربستان علیه شهروندانش در پیش گرفته است، نکته جدید اینکه این بار این اقدام در مکانی غیر از خاک عربستان یعنی در داخل خاک ترکیه اتفاق افتاد، این کار نقض آشکار حق حاکمیت ترکیه و نقض تمامی سنت ها و عرف بین الملل است.
در واقع، از آنجا که امکان بازداشت جمال خاشقجی در خاک ترکیه توسط عربستان سعودی وجود نداشته، کنسولگری عربستان در استانبول، به ناپدید کردن وی اقدام کرده است.
صرفنظر از اینکه این منتقد عربستانی زنده است یا کشته شده و یا بازداشت شده، این وضعیت وی مصداق ناپدیدشدگی اجباری در حقوق بین الملل است.
در حقوق بین الملل مفهومی تحت عنوان ناپدیدشدگی اجباری وجود دارد که کنوانسیونی تحت عنوان (کنوانسیون بین المللی حمایت از تمامی اشخاص در برابر ناپدید شدن اجباری)، در این زمینه ایجاد و از سال 2010 اجرایی شده است.
تعریف ناپدیدشدگی اجباری
در ماده 2، این کنوانسیون، در تعریف ناپدیدشدگی اجباری آمده است که «منظور از ناپدیدشدگی اجباری، توقیف، بازداشت، ربودن یا هر شکل دیگر از محرومیت از آزادی به وسیله ماموران دولت یا اشخاص یا گروه ها است که با مجوز، حمایت و یا عدم مخالفت دولت، انجام می شود.
در مقدمه این کنوانسیون نیز صراحتاً از پدیده ناپدیدشدگی اجباری، به عنوان یک جرم و در برخی موارد به عنوان جنایت علیه بشریت یاد شده است.
در بند یک ماده یک این کنونسیون آمده است که هیچکس نباید در معرض ناپدیدن شدن اجباری قرار گیرد.
در بند دوم این ماده نیز آمده است؛ هیچ موقعیت استثنایی، اعم از حالت جنگ یا تهدید جنگ، بی ثباتی سیاسی داخلی یا هر حالت اضطراری عمومی دیگری نمی تواند وسیله توجیه ناپدید شدن اجباری باشد.
در صورتی که عربستان سعودی اطلاع دقیق و مستندی از وضعیت جمال خاشقجی ارائه ندهد و سرنوشت وی مبهم باقی بماند، حکومت سعودی مرتکب جرم ناپدیدشدگی اجباری شده که در مقدمه کنوانسیون بین المللی حمایت از تمامی اشخاص در برابر ناپدید شدن اجباری از آن به عنوان یکی از مصادیق جنایت علیه بشریت یاد شده است.138/118
نویسنده:سید رضی عمادی
بیشتربخوانید:
میدل‌ایست‌آی: ناپدیدشدن روزنامه‌نگار عربستانی در ترکیه و کشمکش دو کشور
ادامه اقدامات سرکوب‌گرایانه آل‌سعود علیه مخالفان سیاسی در عربستان
العربی‌الجدید: محافظه‌کاری غربی‌ها درباره وضعیت حقوق بشر عربستان
