در پی اعلام رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه مبنی بر خواست این کشور برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای اولاف شولز صدر اعظم آلمان اعلام کرد از این تلاش ترکیه به شدت عصبانی است.
شولز پس از دیدار با اردوغان در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک مدعی شد که سازمان شانگهای، سازمانی نیست که کمک مهمی به یک همزیستی خوب جهانی ارائه کند.
سازمان همکاری شانگهای، سال 2001 با راهبری چین و روسیه و با مشارکت چهار کشور استقلال یافته از اتحاد شوروی، شامل قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان تاسیس شد. در مراحل بعد نیز هند، پاکستان و ایران به این پیمان پیوستند. اکنون نیز ترکیه اعلام کرده است که درصدد عضویت در این سازمان است.
این اعلام ترکیه درحالی است که این کشور عضو ناتو است و سالهاست در تلاش است که به عضویت اتحادیه اروپا درآید. در واقع اکنون خواست آنکارا برای پیوستن به پیمان شانگهای نوعی پشت کردن به سیاست های اروپایی گرایانه ترکیه محسوب می شود.
در واکنش به چنین رویکردی، «یورگن تریتین» سخنگوی سیاست خارجی فراکسیون حزب سبزها در پارلمان فدرال آلمان (بوندس‌تاگ) با اشاره به این که زمان اتخاذ «سیاست سخت تر در قبال ترکیه» فرارسیده است، گفت: باید درباره اقدام‌های قهری اقتصادی علیه آنکارا فکر شود.
همزمان در داخل ناتو، شکاف در اتحادیه اروپا نیز هر روز ابعاد گسترده تری به خود می گیرد. برخی از کشورهای این اتحادیه موافق مواضع اروپا درجنگ روسیه نیستند چنان که «کاتالین نواک» رئیس جمهوری مجارستان رسما اعلام کرده است که تحریم های اتحادیه اروپا به جای روسیه، اروپا را هدف قرار داده و به این اتحادیه ضرر خواهد زد.
«پیتر سیجارتو» وزیر خارجه مجارستان نیز در این راستا گفت: اتحادیه اروپا باید از ذکر بسته هشتم تحریم ها ضد روسیه دست بردارد و اقداماتی که تنها بحران عرضه انرژی را بیشتر می‌کند، متوقف کند.
این مواضع سبب شده است تا کشورهای اروپایی نگران اتحاد در این اتحادیه شوند به طوری که برخی از اعضای این اتحادیه، از اخراج مجارستان سخن به میان آورده اند.
اکنون موضع گیری ترکیه در قبال عضویت در پیمان شانگهای نیز نشان از شکاف دیگری دارد. ترکیه عضو ناتو است و در صورت پیوستن به سازمان شانگهای، نخستین کشوری خواهد بود که همزمان در دو سازمان رقیب حضور خواهد داشت.
از سوی دیگر چنین تصمیمی از سوی ترکیه نشان دهنده نا امیدی آنکارا از وعده وعید های اروپا برای عضویت در این اتحادیه و اتخاذ رویکرد جدید در این زمینه است. چنان که اردوغان اعلام کرده است که لزومی نمی بیند ترکیه به هر قیمتی به عضویت اتحادیه اروپا درآید و لازم است تا سایر فرصت ها از قبیل پیوستن به سازمان همکاری شانگهای را نیز مورد بررسی قرار دهد.
«نیلز اشمید» سخنگوی سیاست خارجی فراکسیون حزب سوسیال دموکرات در بوندس‌تاگ در این زمینه به ترکیه هشدار داد: از منظر سیاست خارجی، این یک گام نمادین دیگر در مسیر دوری از غرب و ارزش‌های آن و خطایی جدی برای آینده سیاسی ترکیه است.
کشورهای اروپایی نگران روزهای آینده و حفظ وحدت و همبستگی میان کشورهای عضو این اتحادیه هستند. در زمستان پیش رو، کمبود سوخت، افزایش گرانی و تورم، افزایش بیکاری و کاهش بودجه برای برنامه های رفاهی، اتحادیه اروپا را با تهدید جدی روبه رو کرده است. به نظر می رسد خطر تفرقه در پیمان های اقتصادی و نظامی غرب بیش از پیش جدی شده است و تصمیم ترکیه در صورتی که عملی شود، ضربه جدی برای همبستگی در اروپا قلمداد خواهد شد.
119
نویسنده: آتوسا دینباریان
