او در بلندای قله عظیم انسانیت و تقوا، مهربانانه به همگان می نگرد و یادآور می شود که یک زن می تواند به درجات عالی انسانی دست یابد درحالی که هیچیک از ابعاد شخصیتی خود را قربانی نکند و هیچ بعدی از ابعاد اجتماعی - سیاسی و یا انسانی اش تعطیل نشود.
فضایل حضرت فاطمه (س) همچون اقیانوسی است که هرچه جویندگان از آن بهره گیرند، باز هم گوهرهای فراوان دارد.
امروز از این شخصیت گرانقدر در اقصی نقاط جهان یاد می شود.
وجود بزرگوار حضرت زهرا (س) الگوی تربیت و شخصیتی تمام انسان های عالم، از ابعاد مختلف و از نگاه اندیشمندان بسیاری اعم از شیعه، سنی، مسیحیان، شرق شناسان و اسلام شناسان به صورت اخص و اعم مورد بررسی قرار گرفته است.
هانری کُربَن متفکر فرانسوی، یکی از بزرگان فلسفة غرب است که در باره حضرت زهرا (س) به بررسی و تحقیق دقیقی پرداخته است.
کربن در این بررسی ارتباطی شایق و عمیق با وجود حضرت زهرا (علیهاالسلام) برقرار نموده و ایشان را کمال شناخت و معرفت الهی خوانده است. او مظاهر و مصادیق حضرت زهرا(س) را در غالب تمام اسطوره های زنانگی همچون مادر، زن - زمین و زن جاودانه مطرح می کند.
از نگاه کربن، گستره وجودی زن الگو، حضور خداوند در اسماء و صفاتش را در خویش دارد. او معتقد است دلیل و علت وجود و رویش زمین، وجود مبارک حضرت زهرا(علیها السلام) است و آن را نمود تجلی الهی می‌داند. وی در کتاب ارض ملکوت می گوید : «فضایل وجودی حضرت فاطمه را که از نظر بگذرانیم، می‌توانیم بگوییم که آن وجود... خود تجلی ذات الهی است.
کربن در سخنان خود به چهارده معصوم اشاره می‌کند و می‌گوید: «کل چهارده معصوم، یعنی پیامبر، فاطمه و دوازده امام بعد از ایشان عالم نورانی خلقت اصلی را تشکیل می‌دهند که همان حقیقت محمدی است. کربن می‌نویسد: «زوج فاطمه(علیها السلام) ـ علی(علیه السلام)، تجلّی و نمونة زوج ازلی و ابدی عقل ـ نفس در عالم خاک‌هستند.»
فاطمه(علیها السلام) همسر امام اول و مادر دو امام شیعیان حسن و حسین (علیهما السلام) است. او ظرف تحقق و تعیین تقدیر الهی است و واسطة فیض و فضل الهی به عالم و آدم و جهان غیب و غیب جهان، و همه چیز هستی از مدار وجودی او و مجرای هستی‌اش تشخّص می‌یابد. این متفکر فرانسوی با کلامی پر عمق و نغز به توضیح معرفت حضرت زهرا(علیها السلام) می پردازد و هر انسان کمال گرا را به معرفت آموزی از ایشان ارجاع می دهد. او باور دارد که «شخصیت حضرت زهرا(علیها السلام)منبع معرفت شناسی شیعی و عامل وحدت است.»
سلیمان کتانی؛ نویسنده، شاعر و ادیب مسیحی لبنانی می نویسد:
«فاطمه، اى دخت مصطفى! اى روشنترین چهره اى که زمین را بر روى دو کتف خود بلند کرد ، تــو جــز دو نـوبــت براى زمین لبخند نزدى : یک بار در سیماى پدر، آن دم که در بستر آرمیده بود و تو را مژده ى قرب وصل مى داد لبخند زدى؛ و لبخندى دیــگــر، بدان هنگام گرداگرد لبان تو مى گردید که جان بر لب داشتى و واپسین دم خویش را فرو فرستادى ... تو همیشه با محبت زیست کردى ، تـو با پاکى و پاکدامنى زیستى ، براى پاکیزه ترین مادرى که دو ریحانه زادى و پروردى و بر قامت آن دو جامه اى از خز بخشندگى پوشاندى ...تو زمین را همراه با لبخندى استهزاآمیز رهـا کردى و به ابدیت پیوستى ، اى دختر پیامبر ! اى همسر على! اى مادر حسن و حسین و اى بزرگ بانوى بانوان همه جهانها و اعصار».
وی در جاى دیگر مى نویسد:
«قهرمانى نیرویى نیست که مستند به تن و بازو باشد ، یا مستند به تــاج و تخت ، بلکه قهرمانى چیزى اسـت که منطق عقل ، رشد و فهم را به کار گیرد ، آنگاه هدف ها را تعیین کند و برنامه را ترسیم نماید ؛ و قهرمانى زهرا ، چیزى جــز این معنى بزرگ نبود. از این رو از هر چه عامل روشنایى دیگران مى شد بهره گرفت ، بى آنکه بازوان ناتوان و نزار و پهلوهاى لاغر و نحیف وى در ایـن خواست از مؤثر باشد.»
دکتر علی ابراهیم حسن استاد تاریخ اسلام دانشگاه قاهره نیز در توصیف این بانوی بزرگ اسلام می گوید:
«زندگانى حضرت فاطمه صفحه برجسته اى از صفحات تاریخ را تشکیل داده است. در آن صفحه چهره هاى گوناگونى از بزرگى و عظمت را مشاهده مى کنیم. اما او همچون بلقیس یا کلئوپاترا نیست که عظمت خود را از تخت بزرگ و ثروت کلان و زیبائى کم نظیر خود داشته اند، و شهامتش در اعزام و رهبرى لشکرها و فرماندهى بر مردان نیست، بلکه ما در مقابل شخصیتى قرار گرفته ایم که توانسته است هاله اى از حکمت و شکوه را بر پهنه ى گیتى بگستراند ... شکوهى که از فرمانروایى و ثروت برنخاسته بلکه از درون روح و اعماق جان او نشأت گرفته است.»
فاطمه زهرا (س) در روایت تازه مسلمانان
خانم «فاطمه آناستازیا یِژووا» ( Fatima Anastasia Ezhova ) تازه مسلمان روسی است؛ او ویژگی های برجستۀ دختر گرامی پیامبر اکرم (ص) را چنین توصیف می کند: « الگوی حضرت زهرا (س) برای زنان در هر دوره‌ای، قابل پیروی است. خصوصیات ایشان ویژگی‌های بنیادی یک زن واقعی را تشکیل می‌دهد؛ خصوصیاتی از قبیل یک همسر عاشق و خوب بودن که سیما و رفتارش همیشه شوهرش را جذب می‌کند و یک مادر عالی که قادر است افراد قهرمان و انقلابی را پرورش دهد. از سوی دیگر ویژگی‌هایی چون توجه به سیاست، عدالت و زندگی امت، در ایشان وجود دارد.»
این تازه مسلمان روسی، با تأکید بر نقش محوری حضرت زهرا (س) در خانه ، می گوید: «ایشان در انجام کارهای خانه کدبانو بود. انجام کارهای خانه اگر چه بر زن واجب نیست و مستحب است، ولی وقتی خانمی با دست‌های خود غذایی خوشمزه می‌پزد، حس خاصی از آسایش را در درون خانه ایجاد می‌کند و سبب استحکام خانواده می‌شود.» وی به طور خلاصه در مورد خانوادۀ فاطمی چنین می گوید: «خانواده حضرت زهرا (س) و امام علی (ع) الگوی عشق واقعی، احترام، تفاهم و دوستی بین زن و شوهر است، ضمن آنکه مسیر حضرت زهرا (س) به ما نشان می‌دهد که همسر و مادر بودن، مغایرتی با مبارزه در راه عدالت و ایفای نقشی مهم در جامعه ندارد.»
امروزه، بسیاری از کسانی که به اسلام ایمان می آورند، هویت واقعی زن را در وجود شخصیت کم نظیر فاطمه (س ) جستجو می کنند و با عشق سرشار ازایمان و یقین، او را الگو و سرمشق خود قرار می دهند.
«سوخی اینوخوسا کلین» تازه مسلمان مکزیکی می گوید: «حضرت زهرا (س) برای من در هر لحظه از زندگی الگویی بی‌نظیر است، ایشان یک بانوی پاک‌دامن، قوی، شجاع، بصیر، همسر خوب، مادری مهربان و دختری بی نظیر بود و اینکه هر چه که از حضرت زهرا (س) خوانده و شنیده‌ام، چیز‌های جالبی است و همه این‌ها باعث شده تا الگوی من شود. همیشه صبر و شجاعت ایشان برای من قابل تحسین است، من اگر روزی ایشان را در رؤیا ببینم خواهم گفت که چقدر دوستشان دارم و چقدر برای من قابل احترام و الگوبرداری هستند، اگر من در زندگی مشکلی داشته باشم در مقابل مشکلات شما هیچ چیزی نیست، اما شما همیشه در مقابل مشکلات قوی بودی و صبور و آگاهانه رفتار می‌کردی.»
حضرت زهرا (س) در نزد اهل سنت نیز به عنوان سیده نساء العالمین شهرت دارد.
سیوطی می‌گوید: «ما عقیده داریم برترین زنان عالم، مریم و فاطمه(س)اند»
ابوعبداللَّه محمد بن اسماعیل بخارى، در صحیح بخاری که از معروف ترین کتابهای اهل سنت است، نقل مى کند که پیامبر اسلام فرمودند:« فاطمه پاره ى تن من است ؛ هر آن کس که او را به غضب وادارد مرا خشمناک ساخته است. » بخارى فاطمه را بانوى زنان بهشتى خوانده ودر جایی دیگر می نویسد: ام سلمه و عایشه روایت کرده‌اند : «فاطمه زهرا(س) نزد رسول خدا(ص) آمد. پیامبر(ص) رازی با او در میان نهاد که در نتیجه فاطمه(س) گریست. سپس راز دیگری با آن حضرت در میان نهاد که وی خندید. من از این ماجرا پرسش نمودم. حضرت فاطمه(س) فرمود: نخستین بار رسول خدا(ص) به من اطلاع داد که او امسال از دنیا خواهد رفت و من با شنیدن آن گریستم و در نوبت دوم اطلاع داد که من نخستین کسی هستم که به او ملحق خواهم شد و به ایـن جهت خندیدم .»
احمد بن حنبل یکی از پیشوایان فقه اهل سنت، در جزء سوم مسند خود ، با اسناد خاص خویش از مالک بن انس نقل کرده است: « شش ماه تمام پیامبر اسلام ، هر روز هنگامى که به نماز صبح مى رفتند ، از درب خانه فاطمه عبور مى کردند و مى فرمودند : نماز! نماز! اى اهلبیت و آنگاه آیه 33 سوره احزاب ( ... خداوند فقط می‌خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد.) را تلاوت مى فرمودند. » از عایشه، همسر پیامبر خدا روایت شده : هیچکس را به سخن گفتن هم چون فاطمه شبیه به رسول خدا ندیدم، هرزمان که وی به حضور پدر خود می آمد ، پیامبر به احترامش از جای برمی خاست و دست او را می بوسید و به وی خوشامد می گفت و در جای مخصوص خویش او را می نشانید و هر گاه که رسول خدا نزد فاطمه می رفت ، او نیز اینچنین رفتار می کرد.
از جمله کتابهایی که توسط یکی از اندیشمندان اهل سنت درباره حضرت زهرا ( س ) به نگارش درآمده کتاب «انها فاطمه الزهرا» است.
این کتاب که به معنای « اوست فاطمه زهرا» توسط دکتر محمد یمانی ازکشور عربستان سعودی تالیف شده است . مولف این کتاب که از دانشمندان اهل سنت است، به خاطر عشق و ارادت خاصش به اهل بیت به نگارش این کتاب همت گماشته و در فصولی مختلف به زندگی حضرت زهرا پرداخته است. دکتر یمانی در بخشی از این کتاب می نویسد :«سـخن گفتن از تاریخ فاطمه (س) درحقیقت به نمایش گذاشـتن بخش بنیادین تاریخ امت اسـلام است. از نخستین رنجهای رسالت مبارزات اولیه در سالهای مکه ستم قریش و ایستادن آن دختر گرامی درکنار پدر، شجاع، قدرتمند، پایدار، مطیع، مودب، امانتـدار و نگهبان و همراه پـدر و این افتخار او را بس که نوردیـده و جلوه ای از مصـطفی(ص) است که در مدرسه ی نبوت پرورش یافته و با فضایل اخلاق، در بالاترین سطح سرشته است.»
زینب مقدسی
