مجله سلامتی؛ کمر درد و راه‎‌‌های درمان آن

کمردرد می تواند در قسمت پایین و یا بالای کمر ایجاد شود. درد پایین کمر معمولاً مشهودتر و ملموس‌تر از درد قسمت‌های بالای کمر است، زیرا اغلب شدت درد آن بیشتر است و به میزان بیشتری باعث محدودیت در توانایی فعالیت‌های روزمره می‌شود.

دلیل شایع‌ تر بودن آن هم این است که قسمت پایین کمر در مقایسه با قسمت بالای آن، دامنه حرکتی بیشتری دارد و برای آن که بتواند این حرکت را داشته باشد، میزان حمایت و ثبات اسکلتی در آن، کمتر شده است.

میزان شیوع درد بالای کمر نیز برابر با همان درد پایین کمر و درد شدید گردن است، اما شدت آن غالباً کمتر از درد پایین کمر است. درد بالای کمر در اغلب موارد ناشی از وضعیت نادرست بدن در هنگام راه رفتن، ایستادن یا نشستن است.

دردهای حاد و شدید بالای کمر هم عموماً ناشی از اسپاسم عضلانی یا شکستگی ناشی از فشار در این ناحیه می‌باشد.

کمر درد علل مختلفی دارد:

کمردرد حاد که به طور ناگهانی بروز می‌کند و به مدت کمتر از شش هفته تداوم دارد، اغلب در اثر زمین خوردن یا بلند کردن اجسام سنگین ایجاد می‌شود.

در حالی که کمر درد مزمن به مدت بیش از سه ماه ادامه دارد. کشیدگی ماهیچه یا رباط، ورم یا فتق دیسک، آرتروز، ناهنجاری‌های اسکلتی و پوکی استخوان از عواملی هستند که اغلب باعث بروز کمر درد می‌شوند. 

کمردرد می‌تواند به دلایل دیگری چون عفونت و سرطان ستون فقرات، تشک نامناسب، اختلال در خواب و … بروز کند.

در بروز کمر درد عوامل خطرزایی نیز وجود دارد. از جمله این عوامل می توان به سن بالا اشاره کرد. چرا که هر چقدر سن شما بیشتر می‌شود، احتمال بروز کمر درد نیز بیشتر خواهد شد.

به طور کلی کمر درد از سنین حدود 30 تا 40 سالگی آغاز می‌شود. ورزش نکردن عامل خطرزای دیگری برای کمر درد محسوب می شود. ضعیف شدن ماهیچه‌های کمر به خاطر عدم به‌ کارگیری آنها و فقدان فعالیت‌های ورزشی مناسب می‌تواند منجر به بروز کمردرد شود. همچنین داشتن وزن بالا باعث می‌شود که فشار زیادی بر روی کمر شما وارد شود. بعضی از انواع آرتروزها و سرطان‌ها نیز می‌تواند باعث ایجاد کمر درد شوند. 

بلند کردن اجسام به روش نادرست و نیز عوامل روانی، از علل دیگر بروز کمر درد به شمار می روند، زیرا به نظر می‌رسد که خطر بروز کمردرد در افرادی که بیشتر در معرض افسردگی و اضطراب هستند، بیشتر است.

 پارگی دیسک، پوکی استخوان و…، نیز از جمله مشکلات ساختاری هستند که خطر کمردرد را بیشتر می کند. دردهای عضلانی، تیر کشیدن و درد ناگهانی کمر، کاهش انعطاف‌ پذیری و دامنه حرکت کمر و دردهای ناحیه کمر و پایین کمر که به طرف پایین به سمت پاها کشیده می‌شود، از علائم و نشانه های کمر درد به شمار می روند.

پزشک برای تشخیص این بیماری، عکسبرداری اشعه ایکس، ام آر آی یا سی تی اسکن، آزمایش خون، اسکن استخوان و آزمایش EMG را تجویز می کند. آزمایش EMG برای اندازه‌ گیری پالس‌های الکتریکی تولید شده توسط اعصاب و نحوه واکنش ماهیچه‌ها نسبت به آنها انجام می‌شود.

این آزمایش می‌تواند وجود عوارضی از قبیل فشردگی عصب که در اثر فتق دیسک‌ها و تنگ شدن کانال نخاعی (استنوز ستون فقرات) ایجاد می‌شود را تأیید نماید. درمان کمردرد هم از طریق دو روش جراحی و بدون جراحی انجام می‌گیرد.

تجویز داروهایی چون مسکن ها، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، شل کننده عضلات و مسکن‌های موضعی، از جمله این درمان ها هستند. 

تزریق کورتیزون، از روش های درمانی برای این بیماریست که ممکن است پزشک برای شما تجویز کند. تزریق کورتیزون به کاهش التهاب در اطراف ریشه‌های عصب کمک می‌کند، اما تسکین درد در اثر تزریق کورتیزون فقط می‌تواند به مدت محدودی یعنی کمتر از چند ماه دوام داشته باشد.

روش درمان با سرما و گرما، نیز برای این بیماری استفاده می شود.

بریس‌های Brace کمر، یکی دیگر از روش های درمانی برای کمر درد به شمار می رود. بریس‌هایی که برای پایین کمر استفاده می‌شوند، در بعضی از موارد می‌توانند با محدود کردن دامنه حرکتی ستون فقرات به تسکین دردهای مقطعی ناشی از بیماری‌ها و خرابی دیسک‌های ستون فقرات کمک کنند. 

به غیر از روش مرسوم فیزیوتراپی، روش درمانی کشش ستون مهره‌ها نیز برای این بیماری انجام می شود. درمان کمردرد از طریق کشش ستون مهره‌ها روشی است که می‌تواند به صورت دستی یا مکانیکی انجام گیرد. انتخاب شیوه انجام این عمل به تشخیص پزشک و ترجیح بیمار بستگی دارد. کشش ستون مهره‌ها را می‌توان با استفاده از دست و به صورت کشیدن ستون مهره‌ها در جهت درازای آن انجام داد.

در این روش، درمانگر ماهیچه‌هایی که در امتداد ستون مهره‌ها قرار دارند را با حرکات دست خود می‌کشد و بر روی آنها فشار وارد می‌کند تا از این طریق فاصله‌ای در بین دیسک‌ها و مهره‌ها ایجاد کند.

در روش کشش ستون مهره‌ها به روش مکانیکی، شما به پشت بر روی یک تخت می‌خوابید و یک تسمه لاستیکی به دور کمر شما بسته می‌شود. سپس دستگاه کشش ستون مهره‌ها به آرامی و با فشار بسیار ملایمی، ستون فقرات شما را می‌کشد و به این ترتیب هر گونه فشاری که بر روی دیسک‌ها یا مفاصل ستون فقرات وجود داشته باشد، آزاد می‌شود و مهره‌ها به جایگاه اصلی خود در امتداد ستون فقرات برگردانده می‌شوند.

درمان اولتراسوند Ultrasound، روش دیگر درمانی برای کمر درد است. امواج اولتراسوند از طریق یک ابزار دستی کوچک که بر روی پوست موضع محل درد کشیده می‌شود، در این ناحیه اعمال می‌گردد. هنگامی که امواج صوتی از دستگاه به پوست منتقل می‌شوند، در داخل بافت‌های نرم بدن، نوعی لرزش (ویبریشن) ایجاد می‌کند.

این لرزش‌ها باعث گرم شدن بافت‌های نرم، افزایش جریان خون و کاهش درد در این ناحیه خواهد شد. علاوه بر آن، گرمایی که در این ناحیه تولید می‌‌شود، می‌تواند به شل شدن ماهیچه‌هایی که دچار گرفتگی شده‌اند و نیز به قابلیت کشش بافت‌های نرم در درمان‌های دستی کمک کند.

روش TENS یا تحریک الکتریکی، در اصل یک عمل حفاظتی غیر جراحی است که به تسکین درد کمر کمک می‌کند. هدف اصلی این روش آن است که پیام‌های عصبی منتقل کننده درد که از عصب محل آسیب‌ دیدگی در ناحیه کمر به سمت گیرنده عصبی در مغز منتقل می‌شوند را از طریق تحریک اعصاب، مختل نماید.

در واقع این روش، اعصاب ناحیه کمر را تحریک می‌کند تا نتوانند سیگنال‌های درد را به سمت مغز بفرستند.

اغلب پزشکان ماساژ درمانی و طب سوزنی را با توجه به نوع و شدت کمر درد تجویز می کنند. به غیر از این روش ها، ممکن است پزشک تزریق استروئید در فضای اپیدورال را پیشنهاد دهد.

 تزریق استروئید در فضای اپیدورال درمانی است که در آن داروی لازم برای تسکین درد مستقیماً در فضای بین مهره‌های ستون فقرات و مایع نخاعی، یعنی در فضای اپیدورال تزریق می‌شود. این تزریق مشابه تزریق اپیدورالی است که هنگام زایمان بر روی بسیاری از بانوان انجام می‌شود.

روش درمانی دیگر برای بهبود کمر درد، تزریق در مفصل ساکروایلیاک (SI) است. این تزریق بر روی مفاصلی انجام می‌شود که پایین ستون فقرات را به لگن متصل می‌کند. التهاب این مفصل‌ها غالباً باعث احساس درد در پایین کمر می‌شود و این تزریق یکی از راه‌های تسکین این ناراحتی است. 

گاز اکسیژن یا اوزون مستقیماً در دیسک آسیب دیده تزریق می‌شود تا دیسک کوچک تر شود. کاهش حجم دیسک باعث می‌شود که فشار کمتری به عصب‌ها وارد شود و درد ناشی از فتق و برجستگی دیسک از بین برود. متخصصین برای انجام صحیح و بدون مشکل اوزون تراپی، تزریق را تحت هدایت سونوگرافی انجام می‌دهند.

پلاسمای سرشار از پلاکت (PRP) در واقع نمونه خونی است که از بیمار گرفته می‌شود و در سانتریفیوژ چرخانده می‌شود تا اجزاء آن از هم جدا شود و پلاسمای تغلیظ شده با پلاکت به دست آید. پلاکت سلول‌های لخته کننده خون است که از قابلیت ترمیم عضله، تاندون و رباط نیز برخوردار است.

مطالعات نشان داده است که فاکتورهای رشد آزاد شده توسط پلاکت‌ها تولید سلول‌های ترمیم کننده را افزایش می‌دهد، در نتیجه روند ترمیم بافت‌های نرم شتاب بیشتری می‌گیرد. پی آر پی غالباً کمر درد مزمن را متوقف می‌کند.

کمردرد مزمن ناشی از کشیدگی و رگ به رگ شدن عضله یا عارضه‌های فرسایشی واکنش مناسبی به این درمان نشان می‌دهد. به علاوه پی آر پی به واسطه برانگیختن فرایند التیام غضروف و کاهش درد و ناتوانی، درمانی موثر برای بسیاری از موارد آرتروز است.

عمل جراحی لامینوتومی روش درمانی دیگریست که برای ایجاد کردن فضا در کانال نخاعی و به منظور رفع فشار روی ریشه‌های عصبی تحت فشار انجام می‌شود. بسیاری از عارضه‌های ستون فقرات، مانند تنگی کانال نخاعی، خار استخوانی، آرتریت ستون فقرات و فتق دیسک باعث تنگ شدن کانال نخاعی می‌شود.

کانال نخاعی محلی برای عبور ریشه‌های عصب و تبادل پیام بین ستون فقرات، مغز و اعضاء بدن است. اگر کانال نخاعی باریک شود، ریشه‌های عصب تحت فشار قرار می‌گیرد و بیمار با درد و محدودیت حرکتی مواجه می‌شود. 

همچنین دیسککتومی با تهاجم حداقل برای درمان فتق یا برجستگی دیسک گردن یا کمر انجام می‌شود. هدف از عمل دیسککتومی این است که بخش کوچکی از دیسک آسیب دیده برداشته شود تا فشار روی ریشه‌های عصب قرار گرفته در کانال نخاعی از بین برود.

جراح در اکثر موارد فقط بخش کوچکی از دیسک را بدون مختل کردن پایداری ستون فقرات برمی‌دارد. اما در موارد شدید لازم است که کل دیسک آسیب دیده برداشته شود و عمل پایدارسازی نیز در کنار دیسککتومی انجام شود. 

روش های درمانی دیگری نیز وجود دارند که پزشک متخصص بر اساس نوع کمر درد برای بیمار تجویز می کند. در کنار این روش ها اغلب پزشکان ورزش‌های اختصاصی نیز برای درمان کمر درد توصیه می کنند.

لیدا مکتبی

117