مدیاپارت: دونالد، ناتو و ما

پایگاه اطلاع رسانی مدیاپارت در مقاله ای به بررسی اهداف دونالد ترامپ در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و ناتوانی اعضا در ایستادگی در برابر وی پرداخت. 

نمایش بروکسل

پس از برگزاری اجلاس سران گروه 7 و کمدی ملاقات دونالد ترامپ با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی در سنگاپور، رئیس جمهوری آمریکا سیرک بین المللی خود را در بروکسل و در جریان اجلاس سران ناتو به روی صحنه برد.

ترامپ یک بار دیگر به یک موفقیت نسبی دست یافت. متحدان حاضر در ناتو تظاهر به کوتاه آمدن در برابر ترامپ را مفیدتر تشخیص دادند و این اجلاس را موفقیت آمیز معرفی کردند.

رئیس جمهوری آمریکا نیز می تواند نزد رای دهندگانش از کسب یک پیروزی سخن بگوید. مسئله قابل توجه تر از هر چیز دیگری این است که عملکرد ترامپ در قبال ائتلاف های بلند مدت آمریکا مورد بحث قرار نگرفت.

مسئله اینجاست که ساختار کلی ناتو – شاید بتوان گفت به هیچ وجه - با شرایط و وضعیت جهان معاصر همخوانی ندارد.

این ناهمخوانی می بایست در مرکز گفت و گوهای سیاسی قرار بگیرد، اما این مشکل کاملا تحت الشعاع تحرکات رسانه ای یک تریبون (آمریکا) قرار گرفته است. آمریکا درباره تغییرات جهانی به «مذاکره تهاجمی» معتقد است، اما در نهایت جز ایجاد تردید و ویرانگری، کاری انجام نمی دهد.

هزینه نظامی در جهان و ناتو

دونالد ترامپ نسبت به لزوم افزایش سریع هزینه های نظامی - اختصاص 2 درصد تولید ناخالص ملی هر کشور - هشدار داد.

این مسئله در حالی می بایست مورد بررسی قرار بگیرد که اظهارات رئیس جمهوری آمریکا مثل همیشه گیج کننده و نامشخص هستند. وی تاکید کرد از زمانی که کرسی ریاست جمهوری آمریکا را تصاحب کرده، اعضای ناتو میلیون ها دلار بیشتر پرداخت کرده اند اما مسئله اینجاست که اظهارات ترامپ در خصوص بودجه دفاعی اعضا - که وی خواستار افزایش آن است – و پرداخت هزینه های ناتو که در آمریکا مطرح می شود، روشن نیست.  

تشخیص میزان بودجه نظامی کشورها همواره بحث برانگیز بوده است.

رادیو آمریکای ان پی آر1 به انتشار فهرستی از بودجه نظامی کشورها مبادرت کرده است. البته این رادیو از سوی دولت فدرال آمریکا تامین مالی می شود و به همین دلیل ارقام اعلام شده، ارقامی حداقلی هستند.

در فهرست بودجه نظامی کشورهای جهان نکات قابل توجهی مشاهده می شود و از همه جالب تر هزینه های دفاعی ناتوست. ناتو به طور دائم به انتشار این هزینه ها مبادرت می کند و آخرین گزارش خود را در دهم ماه ژوئیه منتشر کرد. پایگاه اینترنتی ناتو حاوی اخبار قابل توجهی است.

اما ارقام منتشر شده درباره هزینه های دفاعی کشورها از سوی موسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم 2 با اعداد اعلام شده در پایگاه اینترنتی ناتو، تفاوت دارد.

با مشاهده این ارقام می توان فهمید: هزینه های نظامی در جهان همانطور که می توان انتظار داشت، با شرایط سیاسی دستخوش تغییر می شود. این هزینه ها پس از سال 2000 بر اثر تبعات ماجرای یازدهم سپتامبر، تا سال 2010 افزایش یافت و سپس ثابت ماند.

موسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم هزینه نظامی در جهان در سال 2017 را منتشر کرده است.

با محاسبه بودجه دفاعی آمریکا نسبت به تولید ناخالص ملی این کشور می توان گفت که آمریکایی ها سه و پنجاه و هفت صدم درصد از تولید ناخالص ملی شان را به هزینه های نظامی اختصاص داده اند.

انگلیس با اختصاص 600 میلیارد دلار بودجه نظامی، 2 و 12 صدم درصد از تولید ناخالص ملی خود را به هزینه های نظامی اختصاص داده است. فرانسه نیز 1 و 71 صدم درصد از تولید ناخالص ملی خود را صرف مسایل نظامی کرده است.

بر اساس گزارش منتشر شده از سوی ناتو بودجه نظامی اکثر کشورهای اروپایی پایین تر از دو درصد تولید ناخالص ملی بوده است.

در آمارهای منتشر شده از سوی ناتو در خصوص سهم هر شهروند در تامین هزینه های نظامی، ارقام دیگری ارائه شده است.

سهم هر یک از شهروندان کشورهای عضو ناتو 982 دلار

در آمریکا سهم هر شهروند 1896 دلار

در کانادا سهم هر شهروند 664 دلار

در اروپا سهم هر شهروند 481 دلار

در فرانسه سهم هر شهروند 764 دلار (بیشتر از کانادا)

در نروژ – یکی از اعضای ناتو که عضو اتحادیه اروپا نیست- سهم هر شهروند 1413 دلار

اطلاعات ارائه شده، حتی اطلاعاتی که از سوی ناتو منتشر می شوند، نشان می دهند که بررسی و مقایسه هزینه عملیات و تمهیدات به اجرا گذاشته شده مرتبط با مصالح جغرافیایی و انتخاب های سیاسی، کاری دشوار است.

از این رو عملکرد ناتو را به سه بخش تقسیم می کنیم:

عملکرد کلی ناتو، عملکرد ناتو در منطقه آمریکای شمالی و منطقه اروپا.

بخش اعظم بودجه نظامی ناتو از سوی آمریکای شمالی که بر این ائتلاف سلطه دارد، تامین می شود. از این رو نمی توان با این تقسیم بندی به اطلاعات زیادی دست یافت.

با این تقسیم بندی می توان دریافت که در کشورهای اروپایی سهم هزینه های نظامی نسبت به تولید ناخالص ملی کاهش یافته است.

آیا سنجش هزینه های نظامی نسبت به تولید ناخالص ملی مسئله مهمی است؟

این رویه نزد دانشگاهیان و اقتصاددان ها به امری رایج مبدل شده، اما با منطق نظامیان که به تامین هزینه تجهیزات و نیروهایی که نیاز دارند فکر می کنند، هیچ ارتباطی ندارد.   

سرعت تغییر و نوسانات این دو شاخص - تولید ناخالص ملی و هزینه های نظامی - هرگز یکسان نیست. با دخیل کردن تولید ناخالص ملی در محاسبات هزینه های دفاعی، تغییرات در آن خیلی زود بر بودجه دفاعی تاثیرگذار خواهد شد.

از طرف دیگر سرمایه گذاری بر فن آوری های سنگین  نظامی سرمایه بسیار زیادی طلب می کند. تخصیص چنین بودجه ای مستلزم طی مراحل قانونی در پارلمان، مراحل اداری و فنی است. ابتدا باید بودجه (نظامی) را به رای و سپس به اجرا گذاشت و برنامه های مرتبط با صنایع دفاعی را محقق کرد.

اما یونان در قیاس با سایر کشورهای اروپایی، وضعیتی متفاوت داشته است.

سال گذشته بودجه نظامی آتن به یک باره و به شدت افزایش یافت و به 3 درصد تولید ناخالص یونان رسید. این بدان معناست که یونان به طور گسترده ای روی جنگ سرمایه گذاری کرده است؟ نه! به لطف اقدامات مقامات اروپایی و نهادهای مالی، تولید ناخالص ملی یونان تحت فشارهای آلمان به شدت کاهش یافته است.

دونالد ترامپ بودجه نظامی کشورهای عضو ناتو را به تعهدات این کشورها در قبال اقدامات این ائتلاف بین المللی مرتبط کرده است.

مسئله بودجه نظامی کشورها و تعهدات شان در قبال ناتو دو مسئله کاملا مجزاست اما ترامپ منطق درستی را در پیش گرفته است. وی با تکیه بر همین مسئله در پیام های توییتری اش از بی عدالتی در قبال آمریکا (در تامین هزینه های ناتو) می نویسد و کشورش را قربانی این بی عدالتی معرفی می کند.

بودجه ناتو – که بین کشورهای عضو تقسیم می شود – با بودجه کشورهای حاکم بر این ائتلاف تناسبی ندارد.

بودجه ناتو فقط 3 میلیارد دلار افزایش یافته و حدود 22 درصد از آن توسط آمریکا پرداخت می شود. هزینه عملیات های ناتو نیز از بودجه دفاعی کشورهای شرکت کننده در مداخلات نظامی تامین می شود.

نحوه محاسبه هزینه ها هر چه باشد، آمریکا که یکی از بزرگترین تامین کنندگان بودجه ناتو است، بیشترین هزینه را به این ائتلاف تحمیل می کند. اما آیا نباید روی بازگشت این سرمایه گذاری  حساب کرد؟

ترامپ چه می خواهد و چه می کند؟

پاسخ به این سوال که ترامپ چه می خواهد این است که رئیس جمهوری آمریکا در جستجوی تضعیف ناتو و اتحادیه اروپا، با تایید بزرگی و اقتدار وی از سوی سایر کشورهاست. به یاد داشته باشیم که مسایل نظامی برای دونالد ترامپ جایگاه ویژه ای دارد.

از نظر رئیس جمهوری  آمریکا که همواره احترام – و حتی شاید شیفتگی - خود به ارتش را نشان داده، قدرت تنها وسیله حل مشکلات است.

در تفکرات ترامپ، برتری قدرت حتی از ملی گرایی نیز مهم تر است. این شیفتگی در رژه  نظامی چهاردهم ژوئیه (روز ملی فرانسه در کنار امانوئل مکرون) به وی القا شد و به نظر می رسد که امروز جمهوری خواهان (حزب حاکم فرانسه)، نمایندگان پارلمان و نظامیان فرانسه نیز در حال دچار شدن به این شیفتگی هستند.

پس از فضای روانی حاکم بر اجلاس سران گروه 7، ترامپ به انتقاد از کسانی پرداخت که با پول آمریکا از خدمات ناتو بهره مند می شوند. ترامپ می تواند همچنان روسای جمهوری پیشین را به دلیل تحمل شکل گیری چنین وضعی سرزنش کند، اما این وضع نمی تواند چندان ادامه داشته باشد.

اگر بخواهیم بی آن که وارد بحث های روانشاسانه بشویم، از آن چه زیر موهای زرد ترامپ و در سر وی می گذرد با خبر شویم، می بایست دورنمای مسیر طی شده را بشناسیم.

به جای آن که به طرح فرضیه های تصادفی مبادرت کنیم، می توانیم انگیزه های انتخاباتی مرتبط با انتخابات آینده را مطرح کنیم. شرایط، رئیس جمهوری آمریکا را به شدت تحت فشار قرار داده است. وی برای بسیج رای دهندگان برای شرکت در انتخابات ماه نوامبر، باید به حامیان انتخاباتی اش و حتی بیشتر از آن به جمهوریخواهان چیزی بگوید. برای دونالد ترامپ چه اهمیتی دارد که اظهارات بی تناسب با پیشنهادهای اقتصادی و استراتژیکی مطرح کرده باشد و یا این که افکار عمومی بین المللی این اظهارات را زیاده روی قلمداد کنند. ترامپ کسی است که پیش از هر چیز به یکه تازی های خود فکر می کند. دستگاه حزب جمهوریخواه آمریکا در حال حاضر روی انتخابات میاندوره ای و پر رنگ تر کردن حضور قضات محافظه کار در دادگاه ها از جمله دیوان عالی متمرکز شده و ترامپ پس از انتخابات برای آشتی و بهبود چهره خود نزد هم حزبی هایش فرصت دارد. خود محوری های ترامپ به وی اجازه نمی دهد تا ناهماهنگی های موجود در درخواست هایش را ببیند.

اگر متحدان می خواستند و یا می توانستند سهم خود را در تامین مالی ائتلاف افزایش بدهند، رهبری آمریکا و انتخاب های سیاسی وی را زیر سوال می بردند. آمریکا دیگر نمی تواند این واقعیت را پنهان کند که پشت درخواست پول بیشتر محافظت بیشتر، هدفی جز یک اخاذی نیست.  

و اما در باره آن چه ترامپ می خواهد...

پاسخ این سوال نه چندان مهم را می توان در اظهارات دونالد ترامپ در کنفرانس های خبری وی در بروکسل و لندن مشاهده کرد. ما با رئیس جمهوری مواجه شدیم که  بی آن که بخندد خاطر نشان کرد که یک نابغه بسیار با ثبات است. وی اظهارات ضبط شده توسط مخاطبانش را هم انکار کرد. آیا دونالد ترامپ جز کسب افتخار از رفتارهای غیر منتظره اش، در جستجوی چیز دیگری است؟

مادامی که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکاست و تحت حمایت اکثریت نمایندگان پارلمان قرار دارد، بی ثباتی در تمامی سیستم سیاسی کشور متوقف نخواهد شد. متحدان اروپایی، کانادایی و سایرین برای جلوگیری از بدترین اتفاق ها کاری جز پناه بردن به یکدیگر نداشته اند.

ناتو چه خواهد شد؟

دونالد ترامپ بی آن که خود بخواهد، پرونده ناتو را روی میز گذاشته است. من (نویسنده) در دوران جوانی، پیمان آتلانتیک شمالی را بی هیچ تردیدی بازوی مسلح آمریکا در اروپا قلمداد می کردم. بازویی که با اقتدار کامل، ماشین جنگی دشمن را نابود می کرد. اما با فروپاشی شوروی، ناتو به قفسه وسایل زینتی در خانه، بازگشت.

اما ارائه چهره ای شیطانی از روسیه کار خود را کرد. دیگر هیچ کس سوالی مطرح نمی کند.

ناتو که پس از جنگ دوم جهانی برای ایجاد هماهنگی نظامی بین آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان در برابر شوروی که نفوذ خود را در سراسر مناطق شرقی اروپا گسترانیده بود، آغاز به کار کرد و به مردم این طور گفته شد که این ائتلاف یک ائتلاف دفاعی است. اما اوضاع از سال 1991 و با فروپاشی شوروی به یک باره تغییر کرد.

توافق بین شرق و غرب، ابتکاری که بدون هیچ تنشی زمینه ساز اتحاد دو آلمان شد، توقف اقدامات ناتو را به همراه داشت. اما فقط چند سال بعد با اقدامات بیل کلینتون رئیس جمهوری سابق آمریکا، ائتلاف نظامی به سوی شرق گسترش یافت و از قاره اروپا خارج شد.

شورای همکاری اروپا – آتلانتیک3 با حضور روسیه در سال 1997 ایجاد شد. همکاری ناتو با کشورهای حوزه مدیترانه4 پس از جنگ خلیج (فارس) و با هدف تضمن روابط بین کشورهای منطقه از جمله اسرائیل و ناتو آغاز شده است.

ابتکار عمل همکاری ناتو5 برای اطمینان از روابط بین ناتو و چهار کشور منطقه خلیج فارس به اجرا گذاشته شد. در نهایت با عقد تفاهمنامه شرکا در سراسر جهان6 پس از اجلاس ناتو در لیسبون به ناتو اجازه داد تا فعالیت های خارج از منطقه جغرافیایی خود را بیش از پیش در خارج گسترش بدهد.

ملحق شدن کلمبیا به جمع امضا کنندگان آخرین توافق همکاری با ناتو، پای این ائتلاف نظامی را به آمریکای لاتین باز کرد.

امروز ناتو به یک سازمان همکاری های نظامی مبدل شده که در کنترل مسلح ترین و ثروتمندترین کشورها قرار دارد. دونالد ترامپ با توجه به مشکلات داخلی خود در آمریکا و تحت تاثیر دیدگاه های اقتصادی اش، ساختار تامین مالی ناتو را زیر سوال قرار داده تا این ائتلاف را تحت کنترل آمریکا قرار دهد.

به هر ترتیب اقدامات ترامپ می تواند جنجال های دردسرساز تازه ای به دنبال داشته باشد. شاید هم این ماجرا فقط به ما نشان می دهد که ما نمی توانیم کاری انجام بدهیم و شاه بدون لباس نیست و دیگر آن که ما در برابر قدرت سلاح ناتوان هستیم.141/110

مترجم: علیرضا فراهانی

1- رادیوی عمومی ملی مشهور به ان پی آر National Public Radio  سازمان رسانه‌ای غیرتجاری آمریکایی است که از طریق بودجه دولتی و حمایت‌های خصوصی اداره می‌شود.

2- Stockholm International Peace Research Institute

3- Euro-Atlantic Partnership Council

4- le Mediterranean Dialogue

5- Initiative de coopération d'Istanbul

6- Partners Across the Globe

بیشتر بخوانید:

کارشناس ارشد شورای آتلانتیک: سیاست دولت ترامپ متلاطم و ناپایدار است

تهدید ترامپ به خروج از ناتو

ووکس: چرا ترامپ اتحادیه اروپا و ناتو را تضعیف می‌کند؟