نشست رؤسای جمهور کشورهای منطقه آسیای مرکزی و روسیه در آستانه، پایتخت قزاقستان روز جمعه (14 اکتبر) برگزار شد. روسای جمهوری روسیه، تاجیکستان، قزقستان، قرقیزستان، ترکمنستان و ازبکستان در این نشست چشم انداز همکاری های شش جانبه را در موضوعات مختلف بررسی کردند. هدف اصلی نشست آسیای مرکزی – روسیه، گسترش همکاری کشورهای منطقه آسیای مرکزی و روسیه عنوان شده است. روسیه مهمترین شریک تجاری کشورهای آسیای مرکزی به شمار می‌رود. این اولین نشست آسیای مرکزی و روسیه بود.
در روزهای اخیر پایتخت قزاقستان شاهد سه نشست منطقه ای مهم بوده است به طوریکه پیش از این نشست سران کشورهای مستقل مشترک المنافع (همسود) در آستانه برگزار شد و در پایان آن چندین اقدام مشترک از جمله برنامه مبارزه با تروریسم تا سال 2025 به تصویب رسید. همچنین ششمین اجلاس سران کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی درآسیا (CICA) با حضور جمهوری اسلامی ایران در این شهر با صدور بیانیه ای پایان یافت و مقرر شد؛ سیکا از کنفرانس به سازمان تغییر کند.
رشد روند منطقه گرایی در آسیا و خصوصا آسیای مرکزی با توجه به تحولات سیاسی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی در جهان، جنبه ای جدید از حکمرانی در منطقه را نمایان می سازد. تغییر در هندسه قدرت جهانی از رهگذر ایجاد نظم جهانی چند قطبی با هدف مقابله با سلطه گری آمریکا در چند دهه اخیر از جمله پیامدهای تشکیل تشکل ها و سازمان های منطقه ای در آسیا به شمار می آید.
سرگذشت تاریخی مشترک، مهاجرت متقابل شهروندان کشورهای آسیای مرکزی و روسیه، روابط اقتصادی، منابع انرژی و انتقال آن، موقعیت جغرافیایی روسیه، تأمین نظم و امنیت منطقه از طریق سازمان همکاری شانگهای و سازمان پیمان امنیت دسته جمعی همگی در کنار رجوع به تجربه جنگ اوکراین کشورهای آسیای مرکزی را به این نتیجه رسانید که این مؤلفه های واقعی بیش از لاف غربی ها معادلات میدانی را شکل می دهند. از این رو کشورهای آسیای مرکزی بیش از پیش درصدد گسترش منطقه گرایی برآمده اند و منافع خود را در گرو همکاری مشترک منطقه ای تلقی می کنند.
حضور قدرت هایی همانند جمهوری اسلامی ایران، روسیه، چین و هند در کنار کشورهای آسیای مرکزی و سازمان های آسیایی در برهه کنونی تغییر از یکجانبه گرایی و چندجانبه گرایی غربی را به چند جانبه گرایی آسیایی نشان می دهد. از این رو حتی تارنمای صهیونیستی جی پست در زمینه نشست سران همکاری شانگهای و سیکا در قرقیزستان و تاجیکستان، در گزارشی نوشته است: "اگر می‌خواهید ببینید دنیا بدون نفوذ آمریکا چگونه خواهد شد، می‌توانستید به عنوان ناظر به کنفرانس سازمان همکاری های شانگهای در قرقیزستان حضور پیدا کنید و سپس روز شنبه برای شرکت در کنفرانس تعامل و اعتماد سازی آسیا در تاجیکستان شرکت کنید".
بنابراین می توان گفت، شکل گیری این نهادها و همکاری های منطقه ای در آسیا در کنار بحران های ساختاری و درونی نهادهای غربی همانند اتحادیه اروپا و ناتو با توجه به هزینه های بالای عضویت در آن ها؛ نشانگر زوال نظم جهانی مورد پسند غرب و آمریکا و تقویت جهان چند قطبی براساس همکاری در محور آسیایی است. تجربه موفق همکاری های آسیایی در قالب نهادهای مختلف بین کشورهایی همانند جمهوری اسلامی ایران، روسیه، چین و کشورهای آسیای مرکزی می تواند به الگویی ثمربخش در تغییر ژئوپلیتیک قدرت در جهان منجر شود که مانع از سلطه گرایی آمریکایی شود.
نویسنده: هوشنگ شیخی
115
بیشتر بخوانید:
پایان نشست سران سیکا با امضای شش سند
بررسی اهمیت برگزاری نشست سران سیکا در قزاقستان
