کمتر کسی است که به کشور عراق سفر کرده و به زیارت اهل بیت پیامبر (ص) درشهرهای کاظمین، سامراء، نجف و کربلا نرفته باشد.
در آنجا انسان‌های بزرگی آرمیده‌اند که راه چگونه زیستن را آموخته اند؛ شخصیت‌هایی که چون خورشید به ملت‌ها گرمی و حیات بخشیدند.
شهر سامرا یکی از چهار شهر مقدس عراق است. این شهر در 124 کیلومتری شمال بغداد و در سمت شرق رودخانه دجله قرار گرفته است. در سال 221 هـ.ق «محمدالمعتصم بالله» فرزند هارون‌الرشید پایتخت خلافت را از شهر بغداد به سامرا منتقل ساخت و تا سال 256 هـ.ق که پایتخت باز به بغداد منتقل شد هشت خلیفه عباسی در این شهر حکمرانی و خلافت نمودند.
سامرا طی مدت سه دهه پایتختی، توسعه فراوانی یافت و تعداد زیادی از کاخ‌ها و تفریح‌گاه‌ها و مساجد در این شهر ساخته شد. سامرا امروزه به سبب وجود مرقد مطهر دو پیشوای شیعه، امام هادی علیه السلام و امام حسن عسگری علیه السلام، مورد توجه جهان تشیع است. این بقعه که قلب شهر امروزی را تشکیل می‌دهد در دوران زندگانی دو امام، خانه مسکونی آنان بود که پس از شهادت نیز مدفن مطهر آنان شد.
امام رضا (ع) می فرمایند: "هر امامى بر گردن دوستان و پیروانش عهد و پیمانى دارد و وفاى به این عهد، با زیارت قبر آنان ممکن مى باشد. و کسى که به شوق زیارت آنها و با تصدیق به فضیلت آنها به سوى قبور آنها برود مورد شفاعت ائمه در قیامت قرار مى گیرد."
امروز و در سالروز ولادت آقای سامرا، حضرت امام حسن عسکری(ع) زائران بسیاری در این جایگاه بلند انسانی گردآمده اند تا شفای دردهاى درونى و امراض قلبى و اندرونى خود را خواسته، و خواستار آن شوند که صفاى دل و پاکیزگى روح و سلامت تن، از سوی آفریدگار جهان به آنها عطا گردد. این خاصیت زیارت و توسل است که به زائر آرامش و نشاط می بخشد و باطن وى را از آلودگى ها پاک و مصفا می نماید.
روز هشتم ربیع الثانی سال 232 هجری قمری، امام حسن عسگری (ع) در شهر مدینه متولد گردید. امام حسن عسکری (ع) فرزند امام هادی است که حدود 6 سال مسئولیت امامت مسلمین را برعهده داشت. گرچه آن حضرت در 28 سالگی توسط خلفای ستمگربنی عباس به شهادت رسید، اما نقش بزرگی در گسترش معارف اسلام ایفا نمود.
ایشان با این که درشرایط سخت و دشواری بسر می برد ولی با تدابیر خود به سازماندهی افراد کارآمد و مومن پرداخت تا در آینده آنان بتوانند از مرزهای عقیده واندیشه اسلامی دفاع کنند.
«علی بن جعفر» درباره آن شرایط می گوید: "هرگاه که امام در سامراء قصد داشت خود را به دستگاه حکومت معرفی کند، ما می‌ایستادیم تا ایشان را ملاقات کنیم. روزی قرار بود امام (ع) را به دارالخلافه ببرند، در انتظار دیدن ایشان نشسته بودم که ناگهان توقیعی از ایشان به من رسید که در آن، فرموده بود «أَلَا لَا یُسَلِّمَنَ عَلَیَ أَحَدٌ وَ لَا یُشِیرُ إِلَیَّ بِیَدِهِ وَ لَا یُومِئُ أَحَدُکُمْ فَإِنَّکُمْ لَا تَأْمَنُونَ عَلَی أَنْفُسِکُمْ» یعنی زمانی که از مقابل شما عبور می‌کنم به من سلام هم ندهید و یا اشاره‌ای هم نکنید، زیرا شما در امان نیستید و با این امر، ارادت شما به من نشان داده می‌شود و جانتان به خطر می‌افتد."
نقش امام حسن عسکری در افشای سیاست‌های ظالمانه بنی عباس
امام حسن عسکری (ع) در کنار فعالیت‌ها و خدمات فرهنگی خود، از افشای سیاست‌های بنی عباس غافل نشد. ایشان به مردم این آگاهی را می داد که وقتی ستم و بی عدالتی در جامعه ای رواج یابد، احکام خدا پیاده نمی شود، فساد و تباهی گسترش می یابد و حقوق مردم به دست فرمانروایان ستمگر پایمال می شود.
فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی امام حسن عسکری (ع) کم و بیش در شهر سامرا نیز ادامه داشت، همین مسئله سبب شد که آن حضرت، از سوی خلفای عباسی به زندان افکنده شود.
در میان حاکمان بنی عباس - معتمد - بیشترین آزار را بر آن حضرت روا داشت. او بدترین و بی رحمترین ماموران را برای امام حسن عسکری (ع) در زندان می گمارد.
در ویژگی‌های امام حسن عسکری (ع) آمده است که ایشان ابهتی معنوی و سیمایی جذاب و نورانی داشت. به طوریکه هرکس آن حضرت را می دید، مجذوب می شد و زبان به تکریم و ستایش ایشان می گشود.
«علی بن اوتاش» مردی سنگدل و خشن بود او به دشمنی با آل محمد شهرت داشت به همین دلیل معتمد به منظور آزار امام، علی بن اوتاش را مامور زندان ایشان کرد و به او دستور داد که تا می تواند نسبت به آن حضرت سخت گیری کند.
او نیز چنین کرد، اما رفتار امام به گونه ای بود که این مرد سنگدل را به شدت تحت تاثیر قرار داد. امام بیشتر روزها را روزه بود و شبها را به عبادت می گذراند. نگاه مهربان امام حسن عسکری و رفتارآمیخته با لطف و کرم ایشان، بر علی بن اوتاش بسیار تاثیر گذاشت و او را از کردار خود پشیمان ساخت.
او به گونه ای متحول شد که به واسطه تکریم واحترام نسبت به امام و شرم از ایشان، در چهره آن حضرت نمی نگریست. اوتاش از نزد امام حسن عسگری (ع) رفت درحالیکه نسبت به اهل بیت پیامبر معرفت و بصیرت عمیق پیدا کرده بود و در شمار دوستداران امام حسن عسکری (ع) قرار گرفت.
این از ویژگی‌های بارز اهل بیت پیامبر اسلام (ص) است که برقلب‌های مردم حکومت می کردند و نفوذ معنوی عمیقی در بین مردم داشتند.
دشمنان امام نیز با آنکه با ایشان خصومت داشتند، به فضائل و کرامات امام حسن عسکری (ع) اعتراف می کردند. یکی از وزرای این حکومت چنین می گوید: "در سامرا کسی را مانند حسن بن علی ندیدم. در وقار، پاکدامنی و بزرگواری، کسی را نظیر او درمیان مردم نیافتم. با آنکه جوان است، بنی هاشم او را بر افراد بزرگسال خویش مقدم می دارند. او از چنان جایگاهی والا برخوردار است که دوست و دشمن ، او را می ستایند."
یکی از بزرگترین مسئولیت‌های امام عسکری (ع) معرفی فرزند خویش به عنوان امام و مقتدای مردم و زمینه سازی برای غیبتش بود. امام عسکری (ع) برای ایفای این نقش خطیر به شیوه‌های گوناگون توسل جسته، امامت و غیبت حضرت ولی عصر (ع) را برای مشتاقان ولایت اهل بیت علیه السلام تبیین و تشریح کردند.
حاکمان مستبد عباسی به خوبی آگاهی داشتند که شیعه در انتظار امامی است که از آن با عنوان قائم و منجی یاد می‌شود، چراکه سال‌ها قبل امام صادق علیه‌السلام خطاب به گروهی که خدمت ایشان رفته بودند، چنین فرموده بود که بنی‌امیه و بنی عباس وقتی فهمیدند زوال قدرتشان به دست قائم آل محمد است، شمشیرشان را برای کشتن او به کار بستند.
حاکمان عباسی نیز با ترس از ظهور مهدی موعود(ع) فشار بیشتری به آن حضرت و یارانش وارد آوردند و او را مورد آزاربسیار قرار دادند.
امام حسن عسکری (ع) به احمد بن اسحاق، از یاران خود فرمود: "خداوند از زمانی که آدم را آفریده تا روز رستاخیز، هرگز زمین را از حجت خالی نگذاشته و نمی گذارد. خداوند به برکت وجود حجت خود در زمین، بلا را از مردم جهان دفع میکند و باران می فرستد و برکات نهفته در دل زمین را آشکارمی سازد."
وی سپس فرزند خود را که در آن زمان ســه ساله بود، به احمد بن اسحاق نشان داد و افزود: "او هم نام و هم کنیه رسول خداست زمین را پراز عدل و داد میکند چنانکه از ظلم وجور پرشده باشد."
اهل بیت پیامبر، بعد از قرآن و شخصیت گرانقدر پیامبر (ص)، از بزرگترین سرمایه های معنوی مسلمانان به شمار می روند. آنچه در قرآن و سنت پیامبر درمورد تعظیم و تکریم آنان آمده است، بر ارادت و احترام مسلمانان به آن بزرگواران می افزاید.
عشق به اهل بیت پاک پیامبر، چون چشمه ای در قلوب مسلمانان جاری است و روح و جان آنان را طراوت و صفا می بخشد. اهل بیت پیامبر، نه تنها در حفظ شریعت و مکتب که در فعالیت های سیاسی و اجتماعی نیز همواره پیشرو بوده اند.
این بزرگواران در طول زندگی پربرکت خود، زیبائیهای اخلاقی را رواج داده و به دفاع از حق و عدالت پرداخته اند، امید است ما نیز به پیروی از آنان در مسیر کمال الهی قدم برداریم.
زینب مقدسی
117
