نشست سازمان پیمان امنیت دسته جمعی (CSTO) با حضور رهبران شش کشور عضو این سازمان از امروز (چهارشنبه - ۲۳ نوامبر) در ایروان پایتخت ارمنستان آغاز به کار می کند.
کمک های مشترک سازمان پیمان امنیت دسته جمعی به ارمنستان و مشخص کردن بودجه سال آینده این سازمان، در مرکز دستور کار نشست ایروان قرار دارد. همچنین قرار است در نشست ایروان ، سران این سازمان درباره بودجه سال آینده سازمان پیمان امنیت دسته جمعی تبادل نظر کنند.
روسیه تامین ۷۰ درصد از کل بودجه سازمان پیمان امنیت دسته جمعی را به عهده گرفته است. در پایان نشست ایروان، قرار است ریاست دوره ای سازمان پیمان امنیت دسته جمعی به صورت چرخشی از ارمنستان به بلاروس منتقل شود. نشست جاری سازمان پیمان امنیت دسته جمعی در ایروان از اهمیت زیادی در سطح منطقه برخوردار است. به ویژه آن که قرار است سران این سازمان تصمیمات مهمی در ارتباط با مناقشه قره باغ کوهستانی اتخاذ کنند؛شاید بتوان گفت: در صورت اتخاذ یک تصمیم مهم درباره مناقشه جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر مالکیت منطقه قره باغ، اهمیت نشست ایروان دو چندان خواهد بود.
این در حالی است که مقام های ارمنستان انتظار مشخص و روشنی از نشست دو روزه ایروان دارند تا در نهایت، ارزیابی سیاسی مورد انتظار این کشور از ساختار سازمان پیمان امنیت جمعی در خصوص تهاجم جمهوری آذربایجان به ارمنستان در دوسال اخیر را دریافت کنند. ارمنستان از جمله اعضای فعال سازمان پیمان امنیت دسته جمعی است.
مقام های دولت ایروان با امضای توافقنامه استقرار نیروی نظامی روسیه در اراضی این کشور، صیانت از مرزهای ارمنستان را به روسیه واگذار کرده اند. با وجود آن که دولت ارمنستان در زمینه همکاری با روسیه و مشارکت در طرح های مشترک این کشور فعال است، اما در طول دو سال گذشته روسیه نتوانسته است پاسخ مثبت و سازنده ای به مقام های ارمنی در ارتباط با اشغال بخش هایی از اراضی ارمنستان توسط جمهوری آذربایجان ارائه کند. به همین دلیل، در دوسال گذشته مقام های ارمنستان مدام به طرح انتقاد از روسیه اقدام کرده اند. پس از امضای توافقنامه صلح قره باغ در ماه نوامبر سال ۲۰۲۰ میلادی، مقام های جمهوری آذربایجان و ترکیه به صورت مستمر با طرح موضوع دریافت کریدور از جنوب ارمنستان، اقدام کرده اند. اما این اقدام با سکوت نسبی رهبران روسیه مواجه شد. مقام های ایروان سکوت مسکو را به گونه ای دیگر تعبیر کرده بودند.
در همین زمینه به عوان یک نمونه می توان به اظهارات اخیر رئیس مجلس ملی ارمنستان اشاره کرد. «آلن سیمونیان» (Alen Simonyan) رئیس مجلس ملی ارمنستان در دیدار اخیر خود با «ویاچسلاو ولودین» (Vyacheslav Volodin) رئیس دومای روسیه در مسکو، گفته بود: سازمان پیمان امنیت جمعی در واکنش مناسب به حملات ماه های اخیر جمهوری آذربایجان به اراضی ارمنستان شکست خورده است.
مقام های ارمنستان به اشکال مختلف به طرح انتقاد از مقام های روسیه اقدام کرده اند و همواره خواستار صراحت لهجه مقام های مسکو درباره ادعاهای ارضی جمهوری آذربایجان علیه اراضی ارمنستان شده اند. با توجه به این سابقه، انتظار می رود که در جریان نشست سازمان پیمان امنیت دسته جمعی در ایروان، موضوع ادعاهای ارضی جمهوری آذربایجان علیه ارمنستان به عنوان یک موضوع اصلی در دستور کار قرار داشته باشد.
بدیهی است که در صورت اتخاذ تصمیمی در این زمینه، یک رویداد مهم توسط سازمان پیمان امنیت دسته جمعی رقم خواهد خورد.
سازمان پیمان امنیت دسته جمعی (CSTO) یکی از سازمان‌های فعال نظامی و چندمنظوره در حوزه آسیای مرکزی و قفقاز محسوب می شود. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی توان سیاسی، اقتصادی و نظامی فدراسیون روسیه به میزان چشمگیری کاهش یافت و این کشور به منظور افزایش ظرفیت‌ها و متحد نگه داشتنِ کشورهای پیشین عضو اتحاد جماهیر شوروی، چنین سازمانی را پایه گذاری کرد. از دیگر اهداف عمده سازمان پیمان امنیت دسته جمعی ، محدود کردن زمینه گسترش سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و نفوذ آمریکا در حوزه کشورهای همسایه و متحدان پیشینِ آن اعلام شده است.
با وجود آن که روسیه هدف اصلی و عمده سازمان پیمان امنیت دسته جمعی را مقابله با تحرکات ناتو اعلام کرده است، اما مقام های مسکو به طمع کشاندن ترکیه به سمت بلوک شرق، امتیازات زیادی به این کشور در منطقه قفقاز جنوبی واگذار کرده اند. با وجود این، مقام های ترکیه در عمل این حقیقت را اثبات کرده اند که نه تنها قصد فاصله گرفتن از سازمان نظامی ناتو را ندارند، بلکه تلاش می کنند همزمان با بلوک شرق و غرب همکاری نظامی داشته باشند. بدیهی است که ادامه این روند، خسارت های جبران ناپذیری به روسیه و دیگر کشورهای منطقه وارد خواهد کرد.
ارمنستان، روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان اعضای سازمان پیمان امنیت دسته جمعی هستند. چنین به نظر می رسد که اعضای این سازمان امنیتی و نظامی امید چندانی به تحرکات سازنده آن ندارند. اما بدیهی است که اتخاذ تصمیم گیری های مهم در نشست ایروان می تواند اعتبار این سازمان را به اعضای این سازمان و ملت های منطقه باز گرداند.
119
نویسنده: طالبی
