به دنبال تصمیم انگلیس برای خروج از اتحادیه اروپا(برگزیت)، اجلاس براتیسلاوا نخستین نشست سران اتحادیه اروپا بدون حضور این کشور در 43 سال گذشته است.
دونالد توسک رئیس شورای اروپا ،دستور کار این نشست را ادامه اصلاحات در این اتحادیه در زمینه حفاظت از مرزهای کشورهای عضو، مبارزه با تروریسم و نیز مسائل مختلف اجتماعی و اقتصادی اعلام کرد. به گفته وی، سه چالش اصلی از جمله مهاجرت غیرقانونی، تروریسم ونگرانی از جهانی شدن پیش روی اتحادیه اروپا قرار دارد و توافق بر سر اولویت های اصلی و آنچه می توان در ارتباط با این اولویت ها در چند ماه آینده انجام داد مواردی است که در نشست براتیسلاوا باید به آن پرداخته شود.
به نظر می رسد برگزاری نشست سران اتحادیه اروپا در شرایط حساسی صورت می گیرد. کما اینکه آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان قبل از آغاز این نشست اعلام کرد که اتحادیه اروپا در « شرایطی بحرانی » قرار دارد و همه مشکلاتی که با آنها رو به رو است، تنها در یک نشست حل نخواهد شد. به ویژه مساله خروج انگلیس از اتحادیه اروپا اکنون موجب نارضایی شدید مقامات ارشد این اتحادیه شده و به همین دلیل آنها با نگرانی از تبعات منفی و گسترده برگزیت خواهان تعیین تکلیف هر چه زودتر وضعیت انگلیس وبه خصوص آغاز مراحل خروج آن شده اند.
در عین حال مبحث اصلی نشست سران اتحادیه اروپا ،بحران پناهجویان است. با توجه به شمار فزاینده آوارگانی که راهی اروپا می شوند، پرداختن به این مساله از فوریت خاصی برای سران اروپایی برخوردار است. بنا بر اعلام آژانس حفاظت از مرزهای اروپا ، حدود 118 هزار نفر در هشت ماه نخست سال 2016 با عبور از دریای مدیترانه وارد اروپا شده اند. از این رو مساله پناهجویان موضوع شماره یک در دستور کار اصلی نشست براتیسلاوا محسوب می شود به ویژه اینکه کشورهایی مانند مجارستان با پیشنهاد کمیسیون اروپا درباره تعیین سهمیه برای کشورها برای پذیرش پناهجویان به مخالفت برخاسته اند.
این مساله واکنش تند سایر کشورهای اتحادیه اروپا را به دنبال داشته است، کما اینکه لوکزامبورگ خواستار تعلیق عضویت یا اخراج مجارستان از اتحادیه اروپا شده و بوداپست را متهم کرد که ارزش های اساسی اتحادیه اروپا را به چالش می کشد. اکنون این نهاد اروپایی در مواجه با بحران پناهجویان که بزرگترین چالش این اتحادیه از زمان ایجاد آن توصیف شده، با چالشی اساسی در زمینه ماهیت این اتحادیه و نیز مرز بین حاکمیت کشورهای عضو و تصمیمات و قوانین اتحادیه اروپا مواجه است.
بحران پناهجویان و تبعات و آثار ناگوار آن بویژه برای کشورهای کوچک مرکز و شرق اروپا مانند مجارستان، اسلواکی، اسلوونی وکرواسی باعث شده تا این کشورها اساسا حاکمیت خود را برصلاحیت اتحادیه اروپا مقدم دارند و بدین ترتیب از زیر بار مسئولیت خود در زمینه پذیرش پناهجویان شانه خالی کنند.
مساله گسترش اقدامات تروریستی در اروپا نیز بویژه با توجه به حملات پاریس، نیس و بروکسل نیز باعث شده تا کشورهای اروپایی در باره اجرای پیمان شنگن ناظر به ترددآزادانه بین کشورهای عضو آن دچار اختلاف نظر شدیدی شوند. به نحوی که برخی از آنها عملا اجرای این پیمان را به حال تعلیق در آورده اند. این مساله با یکی از بنیان های تشکیل اتحادیه اروپا یعنی ایجاد فضای رفت وآمد آزاد در اروپا در تعارض قرار دارد.
با توجه به این چالش ها به نظر می رسد سران اروپایی در نشست خود در براتیسلاوا با دو راهی بزرگی مواجه هستند. آنها باید تصمیمات سرنوشت سازی برای غلبه بر چالش ها و اختلافات کنونی اتخاذ کنند در غیر این صورت اتحادیه اروپا با آینده ناامید کننده ای مواجه خواهد شد واساسا ایده اصلی تشکیل آن یعنی همگرایی و در نهایت یکپارچگی کشورهای عضو این اتحادیه زیر سئوال خواهد رفت.
