برگزاری نشست سران سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) در روز 16 سپتامبر و نشست سران سازمان همکاری شانگهای به مناسبت 20 سالگی تاسیس این سازمان در روز 17 سپتامبر، از اهمیت زیادی برای کشورهای منطقه و جهان برخوردار بوده و مقام های دولت تاجیکستان ضمن مدیریت صحیح و اصولی این دو نشست مهم در دوشنبه توانستند پیام جهانی نشست های اخیر را به آمریکا و متحدانش در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) ابلاغ نمایند.
نکته مهم در ارتباط با نشست های 16 و 17 سپتامبر، موضوعات مورد بررسی و دستورکارهای این دو نشست بوده است.
درهمین زمینه ، رسانه های وابسته به دولت تاجیکستان اعلام کردند:
"موضوعات مهم منطقه ای و امنیتی ، در وهله اول اوضاع افغانستان و مساله مبارزه با تروریسم و افراط گرایی و مبارزه با قاچاق مواد مخدر در دستور کار این نشست مشترک ، قرار داشته است".
این نخستین بار است که نشست مشترک سران کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی و سازمان همکاری شانگهای برگزار می شود.
تاجیکستان و ازبکستان دو کشور آسیای مرکزی عضو سازمان پیمان امنیت دسته جمعی هستند که با افغانستان مرز مشترک دارند.
مقام های این کشورها همچنان ازخلف وعده های احتمالی گروه طالبان نگران هستند. ازچند سال پیش که گروه تروریستی داعش در سوریه شکست خورد و مناطق اشغالی عراق را ازدست داد، آمریکا و برخی ازمتحدانش در ناتو، با انتقال هزاران تن از شبه نظامیان بازمانده ازجریان داعش به شهرهای هم مرز افغانستان با جمهوری های آسیای مرکزی اقدام کردند.
از زمان استقرار گروه طالبان درکابل در 15 اوت 2021، پس از خروج خفت بار نیروهای ناتو از جمله آمریکا از افغانستان نگرانی های کشورهای منطقه تشدید شده است.
اظهارنظرهای کارشناسان سازمان ملل نیز نشان می دهد که این نگرانی ها چندان هم بی مورد نیست. به عنوان مثال ، "سام مورت" مسوول روابط عمومی صندوق صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف) درافغانستان و یک کارشناس برجسته در امور تغذیه ، روز 17 سپتامبر اعلام کرد:
"فقدان دسترسی به غذای کافی و مناسب ، کمبود دارو و آب آشامیدنی بهداشتی از جمله چالش هایی است که کودکان افغان با آن ها روبرو هستند. ضمن آن که بسیاری از کودکان افغان حتی از واکسیناسیون عادی نیز بازمانده اند".
درحقیقت، با بروز این مشکلات، ممکن است در روزها و ماه های آتی موج دوم و سوم پناهجویان افغان به کشورهای همسایه سرازیر شوند. به همین دلیل، وزارت امور خارجه تاجیکستان از مدتی پیش خواستار برگزاری نشست مشترک سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای و سازمان پیمان امنیت جمعی شده بود. درحقیقت، یکی ازموفقیت های نشست های سران دو تشکیلات مهم منطقه ای و بین المللی ، بررسی مشکلات افغانستان و رسیدگی کشورهای منطقه به مشکلات مردم این کشور همسایه بود که محقق شده است.
علاوه بر مساله افغانستان، درنشست دوشنبه، ارمنستان به عنوان رئیس دوره ای سازمان پیمان امنیت دسته جمعی معرفی شده است. ارمنستان ازاعضای این سازمان است که با جمهوری آذربایجان و ترکیه مشکلات پر فراز و نشیبی دارد. "نیکول پاشینیان" نخست وزیر ارمنستان در نشست دوشنبه درسخنانی دستیابی به صلح درمنطقه قففاز ازطریق گفتگو و غلبه برفضای کینه توزانه را حائز اهمیت دانست و گفت:
"بازگشایی تمامی زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای در سطح منطقه از عوامل دستیابی به صلح پایدار در منطقه است".
از اظهارات اخیر پاشینیان، چنین بر می اید که دولت ارمنستان قصد دارد ازسازمان پیمان امنیت دسته جمعی درجهت تحقق خواسته های ارمنستان از جمهوری آذربایجان بهره برداری کند. بدیهی است که این گونه موضعگیری ها اجرای مفاد توافقنامه صلح قره باغ را با مشکلات جدیدی مواجه خواهد ساخت.
نویسنده: محمد علی طالبی خاکیانی
115
