امروز دومین روز از سال نوی خورشیدی در ایران است، نوروز است و غذاهای متنوع آن! غذاهایی که سال های زیادی است بر سفره های رنگین ایرانی خود نمایی می کند و خاطرات کودکی را با خود به همراه دارد.
سبزی پلو با ماهی
«سبزی پلو با ماهی» یکی از آن غذاهاست که بیشتر خانواده های ایرانی در شب عید و یا روز آن تهیه می کنند. برای پخت سبزی پلو از سبزی های تازه بهاری استفاده می شود و ماهی را هم مطابق سلیقه افراد به اشکال مختلف می پزند.
ایرانی ها از قدیم اعتقاد داشتند که در شب عید باید غذایی همراه با سبزی بخورند و سبزی موجود در سبزی پلو را نماد خرمی و پربرکت بودن زندگی می دانستند و عقیده داشتند اگر به عنوان شام شب عید، غذایی که داخل آن سبزی وجود داشته را بخورند، تا آخر سال زندگی پربرکت و با نشاطی خواهند داشت. همچنین در فرهنگ ایرانی ماهی نماد زندگی، ثروت و فراوانی است. بنابراین بر اساس این باور، ایرانی ها در شب سال نو ماهی می خورند تا سالی که در پیش رو دارند سراسر سلامتی، فراوانی و برکت و ثروت برای آنها باشد.
خوردن پلو در شب سال نو نیز به این علت بوده که آنان برنج را گیاه ارزشمندی و نشانه برکت و حاصل خیر می دانستند و بر اساس این باور در شب سال نو پلو می خورند تا سال پیش رو در مزارعشان برکت و زایش و حاصلخیزی داشته باشند. از این رو خوردن برنج به دلیل داشتن نشانه حاصلخیزی در کنار ماهی که نشانه حیات است و سبزی که حکایت از برکت و زایش دارد، در بسیاری از خانواده های ایرانی در هر کجا که زندگی می کنند، مرسوم بوده و هست.
سمنوپزان عید
یکی دیگر از خوراکی های بسیار محبوب که پیش از فرا رسیدن عید نوروز تهیه می شود «سمنو» نام دارد. سمنو غذایی مقوی است که از آرد و جوانه گندم تهیه می شود و به همین دلیل سرشار از ویتامین E و مواد مغذی است. سمنو بر سر سفره هفت سین قرار داده می شود و سمبل خیر و برکت است. پختن سمنو کاری دشوار است؛ معمولاَ 10 روز پیش از شروع به پخت، جوانه های گندم را آماده می کنند تا در زمان مناسب از آن سمنو تهیه کنند. سمنو را به صورت گروهی و با حجم بالا تهیه می کنند. اعضای خانواده و گاهی همسایه ها دور هم جمع می شوند و چند ساعتی دور هم هستند و به نوبت دیگ بزرگ سمنو را هم می زنند تا آماده شود.
نوروز در خراسان
این خطه از ایران، در کنار رسوم مرسوم نوروزی قلمرو فرهنگی ایران، از آداب و رسوم نوروزی خاصی نیز برخوردار است. یکی از آیین های زیبای نوروزی این بخش از سرزمین ایران، کوزه شکنی است! در این رسم کوزه ای را آب می کنند و درونش سکه می اندازند و بعد آن را به یکی از اعضای خانواده می دهند تا از پشت بام به پایین پرت کند و کوزه بشکند. آنها شکستن کوزه را نشانه شکستن آلودگی ها و اندوه ها می دانند. همچنین آنها برای رهایی از آلودگی ها، ظرف های مسی را به مسگرها و سفیدگران می دهند تا آنها را با قلع، برایشان سفید کند.
مراسم شام نورزی از دیگر مراسم جالب اهالی خراسان بویژه خراسان جنوبی است که در آن خانواده داماد برای عروس تازه عقد کرده خود، به مبارکی سال جدید هدیه هایی مثل لباس، کفش، کیف، برنج و گوشت و اقلامی از این دست می برند و خانواده عروس با مواد خوراکی در ایام نوروز شام یا ناهاری تهیه کرده و خانواده داماد را به صرف ناهار یا شام به خانه خود دعوت می کنند تا ارتباطتشان قوی تر شود.
نوروز جنوبی‌ها
مردمان جنوب ایران هم مثل تمام ایرانیان، جشن عید نوروز را از مهمترین جشن‌ها می‌دانند. یکی از رسومی که مردم این خطه در جنوب ایران در ایام عید نوروز انجام می‌دهند، این است که در لحظه تحویل سال، اسپند دود می کنند و پس از خواندن دعای نوروزی و تبریک گفتن به یکدیگر با در دست داشتن گلاب و شیرینی بر مزار عزیزان خود می روند و پس از آن نیز به خانه بستگان و فامیل برای تبریک گفتن آغاز سال نو می روند. اسپند در فرهنگ ایرانی یکی از عناصر بسیار مهم است که به عنوان گیاهی شفا بخش استفاده می شود.
بهار در شیراز
شیرازی ها به عنوان بخشی دیگر از سرزمین ایران، در نوروز رسم جالبی دارند آنها برای «درخت نارنج» عروسی می گیرند. درخت بهار نارنج یکی از زیباترین درخت‌های ایران است که به‌وفور در شهر شیراز یافت می‌شود. این درخت با آن عطر ماندگارش، برای همگان یادآوری از شهر شیراز است. بی‌شک بوی بهار نارنج هم یکی از ناب‌ترین عطرهایی است که می‌توان آن را استشمام کرد.
در شیراز رسم بر این است که اگر درخت نارنجى که در خانه است، بار ندهد یا نارنج کم بدهد، آن را عروس می کنند و برایش مراسم عروسى می گیرند. داستان عروسی درخت نارنج، روایتگر زنی است که می‌خواهد درخت مهربانی را قطع کند. درختی که آن سال بار نداده، درخت بهار نارنجی که نامهربان شده است. در این مراسم زنان همسایه دعوت مى‌شوند. همه جمع مى‌شوند و زن صاحب‌خانه اره‌اى برمی دارد تا به صورت نمادین شاخه‌اى از درختی را که نامهربان شده است، را ببرد.
در این بین یکى از زنان همسایه واسطه مى‌شود که این کار را نکند و سپس تور نازکى روى درخت مى‌کشند و شیرینی «شکر پنیر» روى درخت مى پاشند، کِل مى‌زنند، شادى مى‌کنند و باور دارند که سال بعد فصل بهار بار نارنج خواهند داشت.
یزد و جشن نوروز
یزدی ها برای استقبال از بهار و از بین بردن نمادین سرمای زمستان در پشت بام های خانه هایشان آتش روشن می کنند و برای دوری از اتفاق های ناخوشایند، بر روی زغال برجامانده از آتش اسفند می ریزند. از دیگر آداب و رسوم مردم استان یزد برگزاری مراسم «کلوخَک» است. یزدی ها سیب زمینی های کوچک را زیر آتشی که بر افروختند می گذارند و با شادی و خواندن ترانه، سیب زمینی‌های پخته شده را می خورند که به این مراسم «کلوخک» می گویند.
عید نوروز درشمال
تا حالا درباره «شُگون» نوروز چیزی شنیده اید؟ شگون در میان اقوام شمالی ایران اولین کسی است که پس از تحویل شدن سال به خانه وارد می شود. در واقع این فرد که به آن در زبان شمالی «شِگین» می گویند، برکت آن خانه است و معمولاً شگون عید از میان کودکان انتخاب می شود. شگون، سینی که در آن آب و سکه و قرآن و سبزه قرار گرفته شده را با خودش به خانه می آورد و اولین نفری است که سال نو را به او تبریک می گویند و پیش از او نباید کسی وارد خانه شود. این رسم زیبا سالهاست که زینت بخش نوروز در شمال ایران است.
116
