آنتونیو تاجانی، ضمن بیان اینکه همکاری نزدیکتر اروپا در زمینه دفاع برای حزب «فورزا ایتالیا» که او رهبری می‌کند، اولویت است، ادعا کرد: "اگر می‌خواهیم حافظان صلح در جهان باشیم، به یک ارتش اروپایی نیاز داریم و این پیش‌شرط اساسی برای داشتن یک سیاست خارجی موثر اروپایی است."
به گفته وی، در جهانی با بازیگران قدرتمند مثل ایالات متحده، چین، هند، روسیه -با بحران‌هایی از خاورمیانه تا منطقه هند آرام- شهروندان ایتالیایی، فرانسوی یا اسلوونیایی تنها می‌توانند با چیزی که از قبل وجود داشته یعنی اتحادیه اروپا حفاظت شوند.
درخواست ایتالیا به عنوان یکی از اعضای مهم اتحادیه اروپا و ناتو برای ایجاد ارتش اروپایی در راستای درخواست های قبلی در این زمینه قبل از جنگ روسیه و اوکراین است.
اروپایی ها در دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» رئیس جمهور پیشین آمریکا با توجه به رویکرد منفی او در زمینه ناتو و انتقادات مکرر از سهم زیاد واشنگتن در این سازمان نظامی و به طور افزایش شکاف و اختلاف بین اروپا و آمریکا به این نتیجه رسیدند که تشکیل ارتش مشترک اروپایی و ایجاد یک ظرفیت مستقل دفاعی اروپایی ضرورت دارد.
سران کشورهای کلیدی اروپا یعنی فرانسه و آلمان به این جمع بندی رسیدند که ادامه اتکا به واشنگتن برای حفظ امنیت اروپا با توجه به رویکرد زورمدارانه و یکجانبه گرایانه دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا امکان پذیر نیست و اروپایی ها باید خود به فکر امنیتشان باشند.
به ویژه اینکه ترامپ مدام درباره افزایش بودجه نظامی کشورهای اروپایی عضو ناتو به آنها فشار وارد کرده و در عین حال خواهان افزایش سهم آنها از هزینه های ناتو شده بود.
در عین حال تهدیدات مدام ترامپ درباره خروج آمریکا از ناتو که با هدف ایجاد هراس در اروپایی ها و واداشتن آنها برای پذیرش شروط و خواسته های واشنگتن انجام می شد، عزم سران آلمان و فرانسه برای تشکیل هر چه سریع تر ساختارهای دفاعی و نظامی مستقل اروپایی به خصوص ارتش اروپایی را جزم کرد.
در این راستا، «امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه در ژانویه 2019 ایده تشکیل ارتش اروپایی و ایجاد ساختار امنیتی مستقل را مطرح کرد که البته در همان زمان با واکنش تند ترامپ مواجه شد.
در حالی که این ایده با حمایت آشکار «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان وقت آلمان مواجه شد. در این راستا، در دیدار روز سه شنبه 22 ژانویه 2019 در شهر آخن آلمان که در آن پیمان «دوستی و همکاری» میان دو کشور به امضای مرکل و مکرون رسید، بر تشکیل ارتش اروپایی تاکید شد.
پس از روی کار آمدن «جو بایدن» رئیس جمهور دموکرات آمریکا در ژانویه 2021 و تلاش وی برای ترمیم دوباره روابط فرا آتلانتیکی، موضع انتقادی واشنگتن درباره ناتو فروکش کرد.
هر چند دولت بایدن همچنان خواهان افزایش بودجه نظامی کشورهای اروپایی بوده است. وقوع جنگ اوکراین در فوریه 2022 و تلاش آشکار آمریکا برای ایفای نقش سردمدار بلوک غرب و ناتو بر علیه روسیه و نیز افزایش قابل توجه حضور نظامی ایالات متحده در اروپا موجب افزایش وابستگی کشورهای اروپایی به واشنگتن در زمینه دفاعی و امنیتی شده که البته این همان خواسته دیرینه آمریکا است.
مخالفت آشکار آمریکا با استقلال دفاعی اروپا
ایالات متحده اگر چه اتحادیه اروپا را به عنوان یک قدرت اقتصادی پذیرفته و تعاملات اقتصادی، تجاری و مالی بسیار گسترده ای با آن دارد، اما همواره مخالف استقلال دفاعی اروپا و تشکیل ظرفیت نظامی و دفاعی مستقل از جانب اروپایی ها بوده است.
مسلما دولت بایدن نیز همین موضع را در قبال تشکیل ارتش اروپایی دارد. البته تلاش کشورهای اروپایی در زمینه همکاری دفاعی از زمان جنگ اوکراین افزایش داشته اما این تلاش‌ها بیشتر روی گسترش ناتو متمرکز بوده؛ فنلاند از اعضای اتحادیه اروپا سال گذشته به ناتو پیوست و سوئد هم در صف پیوستن قرار دارد.
اکنون ایتالیا به عنوان یک کشور مهم اتحادیه اروپا و ناتو خواهان تشدید تلاش ها برای ایجاد ارتش اروپایی شده که تداوم خواسته ها و تلاش های فرانسه و آلمان در این زمینه محسوب شده و منجر به اقدامات بیشتر در این عرصه خواهد شد.
نکته مهم اینکه روسیه به عنوان کشوری که درگیر جنگ ترکیبی با غرب است و با اوکراین که گسترده ترین کمک های نظامی و تسلیحاتی آمریکا و اروپا را دریافت کرده است، می جنگد موضع منفی درباره خواسته ایتالیا برای تشکیل ارتش اروپایی گرفته است.
«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه در این باره اظهار داشت: "اتحادیه اروپا قبل از ایجاد ارتش، به فکر ایجاد واکسن برای مقابله با کرونا باشد یا یاد بگیرد که به صورت انسانی از مرزهای خود محافظت کند."
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
