در سال های پس از پایان جنگ جهانی دوم و آغاز جنگ سرد بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی بر سر حضور در فضا رقابتی سخت درگرفت. این روس ها بودند که برای اولین بار و در سال 1957 سفینه «اسپوتنیک ۱» (Sputnik 1) را با موفقیت به مدار زمین پرتاب کردند و از رقیب خود پیشی گرفتند.
آمریکایی ها، نیز تلاش می کردند تا از این قافله عقب نمانند و به هر نحوی که شده جایگاه خود را در فضا تثبیت کنند. این رقابت، بر سر تسخیر فضا بیشتر از آنکه علمی و تحقیقاتی باشد، سیاسی نیز بود تا قدرت های دو بلوک جهانی شرق و غرب توانایی های خود را به رخ رقیب بکشند.
سازمان ادارهٔ کل ملی هوانوردی و فضای آمریکا (ناسا - NASA) وظیفه اصلی برای ساختن سفینه های آپولو و پرتاب آنها به فضا را در در اختیار داشت و آمریکایی ها نیز پس از چند بار شکست و به نتیجه نرسیدن موفق شدند سفینه آپولو را به فضا پرتاب و در مدار زمین مستقر کنند.
آپولو 8، در ۲۱ دسامبر سال ۱۹۶۸ پرتاب شد و به اولین فضاپیمایی تبدیل شد که مدار زمین را ترک نمود و به ماه رسید، در مدار آن چرخید و به سلامت بر روی زمین نشست.
پروژه فضایی آپولو (به انگلیسی: Apollo Program) یکی از پروژه‌های فضایی ناسا در زمان مسابقهٔ فضایی میان اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا بود که کوشش می‌کرد تا نخستین انسان را بر روی سطح کره ماه فرود بیاورد.
پروژه در دورهٔ ریاست جمهوری «دوایت آیزنهاور» آغاز به کار کرد و «جان اف کندی» رئیس جمهوری بعدی آمریکا نیز متعهد شد که ایالات متحده تا پایان دهه (۱۹۶۰) یک نفر را روی ماه فرود خواهد آورد.
رقابت فضایی، به اوج خود رسیده بود و سرانجام سفینه «آپولو ۱۱» (Apollo 11) پس از تبلیغات فراوان و شکست خوردن ماموریت های قبلی در سال ۱۹۶۹ میلادی در ماه فرود آمد تا آمریکایی ها پیروزی بر رقیب خود از بلوک شرق را اعلام کنند.
یکی از ویژگی های اصلی، زمان ماموریت سفینه «آپولو۱۱» پخش مستقیم تلویزیونی بود که موجب شد مردم از سراسر جهان به شکل زنده تصاویر پرتاب این سفینه به ماه را تماشا کنند.
هالیوود راوی اصلی اکتشافات فضایی و جنگ ستارگان
دهه ۱۹۶۰ و ۷۰ میلادی، دوران تشدید رقابت آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی برای تسخیر فضا بود و دو کشور به موازت هم سفینه های فضایی و ماهواره های مختلف را با قابلیت کاربردی نظامی، جاسوسی و علمی به فضا پرتاب می کردند.
فیلم 2001، اودیسه فضایی
فیلم سینمایی «۲۰۰۱، اودیسه فضایی» (2001: A Space Odyssey) که «استنلی کوبریک» (Stanley Kubrick) کارگردان سرشناس آمریکایی آن را سال 1968 میلادی ساخت و به نمایش درآورد، روایتی متفاوت از دو مقطع زمانی متفاوت از زندگی انسان های اولیه و بخش دوم آن زمان آینده است که پیش از تسخیرماه ساخته شد و به نوعی تلاش انسان برای تسخیر فضا را به نمایش می گذاشت.
فیلم 2001، اودیسه فضایی
در این رقابت فضایی، هالیوود با تمامی امکانات جنگ تبلیغاتی را علیه روس ها با ساخت فیلم هایی درمورد برتری غرب به راه انداخت و فیلم و سریال های متنوعی در این زمینه ساخته شد.
سری فیلم و سریال های «پیشتازان فضا» (Star Trek) و «جنگ ستارگان» (Star Wars) از مهمترین آثار سینمایی بودند که برای تبلیغ در مورد قدرت فضایی امپراطوری ساخته می شد که کاملا با ویژگی های آمریکا مشابهت داشت و اگر زمان فیلم نیز در آینده روی می داد باید برتری نیروی خیر بر نیروهای شر و اهریمنی حفظ می شد. مقامات آمریکایی، نیز همسو با فیلم های هالیوودی به جنگ تبلیغاتی علیه مسکو پیوستند و جنگ ستارگان، نه تنها نام یک فیلم سینمایی بلکه یکی از سیاست های راهبردی و اصلی آمریکا برای مقابله با شوروی بود.
جنگ ستارگان
جنگ ستارگان؛ همچنین به طرح «دفاع استراتژیک فضایی آمریکا» (اس.دی.آی) گفته می‌شد که در 23 مارس ۱۹۸۳ از سوی «رونالد ریگان» چهلمین رئیس جمهوری آمریکا مطرح شد. ریگان از جامعۀ محققین آمریکا خواست تا تدبیری برای دفاع در برابر موشک‌های بالستیک اتمی بیندیشند.
آثار سینمایی مانند جنگ ستارگان، همچنین پیشتازان فضا از اواخر دهه 70 میلادی تا به امروز در چند سری و با نام های متفاوت ساخته شده اند، اما در محتوای داستان این فیلم ها مستقیم و غیر مستقیم مقابله با نیروهای شر در فضا به تمدن هایی سپرده می شد که کاملا ویژگی های آن با جامعه آمریکا مشابهت دارد.
در کنار این سری فیلم ها، آثار سینمایی دیگری نیز در مورد فضا و تسخیر آن ساخته شده که نقش پیشرفت های علمی محتوای داستان آن را شکل می دهد. سری فیلم های فضایی بیگانه (Alien) که ساخت آن از دهه 80 میلادی آغاز شد و تا به امروز ادامه دارد ضمن اینکه در داستان آن تصویر منفی از موجودات بیگانه و فضایی طرح می شود که برای کره زمین خطرناک هستند، اما باز نیرویی که توان مقابله با آنها را دارد قهرمانان هالیوودی هستند که باید برای نجات دنیا تلاش کنند.
از جمله فیلم های مطرح علمی - فضایی سال های اخیر فیلم «میان ستاره ای» (Interstellar)، است که سال 2014 ساخته شد و با دیدگاهی متفاوت به موضوع سفر زمان و استفاده از علم در تکنولوژهای فضایی پرداخته است.
فیلم «مریخی ها» (The Martian) که سال 2015 ساخته شد، نیز روایت سفر انسان به کره مریخ و شرایط متفاوت زندگی در این سیاره است.
سفر به ماه و روایت های ناگفته از حقیقت
فیلم «مرا به ماه پرواز بده» (Fly Me to the Moon) به کارگردانی «گرگ برلانتی» (Greg Berlanti) امسال 2024 به پرده سینماهای جهان آمد و روایتی متفاوت از پروژه «آپولو 11» را به تصویر می کشد.
داستان فیلم، درمورد «کلی جونز» با بازی «اسکارلت جوهانسون» (Scarlett Johansson) یک بازاریاب تبلیغاتی است که با کلاهبرداری و فریب برای افرادی که صاحبکار او هستند درآمد کسب می کند.
«موبروکس» با بازی «وودی هارلسون» (Woody Harrelson) که مامور امنیتی ارشد در دولت آمریکا است به سراغ کلی می آید و از او می خواهد در پوشش مدیر تبلیغاتی به ناسا برود و برای پروژه «آپولو 11» درآمد کسب کند.
مانع اصلی کلی جونز، در ماموریتش «کل دیویس» با بازی «چینینگ تاتوم» (Channing Tatum) است که از مدیران ناسا و مدیر اجرایی پروژه های فضایی است که حضور کلی جونز و تیم همراه او را مانعی بر سر اجرای ماموریت «آپولو 11» می داند.
رقابت بین کلی جونز و «کل دیویس» تشدید می شود چراکه تیم تبلیغاتی، به هر نحوی دنبال کسب درآمد هستند اما دیویس این شرایط را به ضرر پروژه «آپولو ۱۱» می داند. کلی جونز موفق می شود توجه سناتورها و سیاستمداران آمریکایی را به این پروژه جلب کند و حمایت ها از این طرح افزایش پیدا می کند.
سرانجام در روز موعود و در تابستان سال ۱۹۶۹ عملیات پرتاب «سفینه آپولو ۱۱» آغاز می شود. این عملیات، در شرایطی آغاز می شود که تیم های فنی در ناسا متوجه می شوند که به علت نقص فنی امکان ارسال تصاویر از ماه ممکن نیست و «نیل آرمسترانگ» (Neil Armstrong) به عنوان اولین فضانوردی که پا بر ماه می گذارد تصویری برای پخش زنده نخواهد داشت.
گروه همراه کلی جونز وارد عمل می شوند و دریکی از سالن های تمرینی در ناسا، بلافاصله شروع به فیلمبرداری می کنند و دو سیاهی لشکر با پوشیدن لباس فضانوردان صحنه قدم گذاشتن آرمسترانگ به ماه را بازسازی می کنند. پس از دقایقی ارتباط تصویری از ماه با زمین امکان پذیر می شود و ادامه تصاویر این بار از ماه به زمین ارسال می شود.
پروپاگاندای هالیوودی برای تسخیر فضا
سال های بعد از فرود »آپولو ۱۱» در ماه، زمان مناسبی برای تبلیغات رسانه های آمریکایی و غربی در مورد پیشرفت بلوک غرب مقابل بلوک شرق بود. هرچند برخی دانشمندان آمریکایی، نیز سوالات زیادی طرح کردند که نشان می داد داستان تسخیر ماه را باور نداشتند و آن را بیشتر یک برنامه تبلیغاتی علیه اتحاد جماهیر شوروی می دانستند.
موضوع مهم دیگر در مورد سفر به ماه، این بود که داستان فرود هیچ سفینه ای دیگر بر این سیاره سال های بعد اتفاق نیافتد و حتی سفر سفینه «آپولو» برای فرود مجدد بر ماه کاملا شکست خورد. هالیوود اما در سال های اخیر بارها و بارها به سراغ سوژه سفر به ماه رفته و کارگردانان آمریکایی داستان سفر به ماه را چه در قالب فیلم های مستند یا داستانی به تصویر کشیده اند.
«اولین انسان» (First Man) از جمله فیلم هایی بود که سال ۲۰۱۸ اکران شد و داستان زندگی «نیل آرمسترانگ» و گروه همراه او را تا سفر و فرود سفینه «آپولو ۱۱» به ماه به تصویر کشید.
اما ساخته شدن فیلم هایی مانند «مرا به ماه پرواز بده»، به واقع نمایش بخشی از واقعیت های پنهان شده در ناسا و اعتراف هالیوود به استفاده از ابزارهای تبلیغاتی برای فریب افکار عمومی و موجه جلوه دادن اقدامات مقامات آمریکایی در دوران جنگ سرد بود.
این روند سیاسی و تبلیغاتی البته در سال های اخیر نیز با شدت بیشتری از قبل ادامه داشته و همواره با استفاده از رسانه ها ماموریت های فضایی تحت پوشش گسترده خبری و رسانه ای قرار می گیرند.
هالیوود، در آثار سینمایی خود هرچند در برخی فیلم ها به شکلی محدود موضوع شکست برخی ماموریت های فضایی را به تصویر می کشد، اما هدف و برنامه اصلی در کنار ساخت چنین آثاری زمینه سازی برای طرح داستان هایی تخیلی درمورد فضا است که قهرمان اصلی آن آمریکایی هستند و باید برای نجات زمین وارد عمل شوند.
نویسنده: احسان شاه ابراهیم
117
