برای ما تشخیص موسیقی چینی از ایتالیایی خیلی دشوار نیست چون سبک و دستگاه های موسیقی هر کشوری متفاوت است و ویژگی های منحصر به فرد خودش را دارد. یا می توانیم به راحتی تفاوت در موسیقی کلاسیک شرقی و ایرانی را با موسیقی کلاسیک غربی تشخیص دهیم.
از نظر تخصصی تفاوت موسیقی کلاسیک ایرانی و غربی به این برمی گردد که در شرق بیشتر از «گام‌های مینور» (Minor scale) در موسیقی استفاده می‌شود در حالی که در موسیقی کلاسیک غربی بیشتر از «گام‌های ماژور» (Major scale) استفاده می شود. اما چه چیز باعث شده است که هر ملتی موسیقی متفاوت از دیگری داشته باشد؟
دلیل این تنوع به خاطر تفاوت‌های اقلیمی، تاریخی، آداب و رسوم و بسیاری مسائل دیگر است. همین تفاوت‌ها باعث می‌شود که موسیقی ایران با موسیقی شمال اروپا، موسیقی آفریقای جنوبی با موسیقی آمریکای لاتین و مانند آن متفاوت باشد.
منظور از بوم و موسیقی بومی چیست؟
وقتی می‌گوییم «بوم» منظور چیست؟ به طور کلی بوم، محیط زیستگاه افرادی است که در اصول اخلاقی و آداب و رسوم و به طور کلی در مسائل فرهنگی با یکدیگر شباهت دارند. حالا اگر هر کشوری را به عنوان میدان فرهنگی در نظر بگیریم، در این میدان، اقوام گوناگون با آداب و رسوم، تاریخ و فرهنگ‌های مختلف زندگی می کنند که این امر باعث می شود تنوع در موسیقی هر کشوری نیز وجود داشته باشد. به این ترتیب مثلاً در ایران، موسیقی کردها، لرها، گیلک‌ها، بلوچ‌ها، جنوبی‌ها و سایر اقوامِ با هم متفاوت است.
در واقع موسیقی بومی هر منطقه مختص به خودش است. شاید تشابهاتی به دلیل انتقال فرهنگ در برخی مناطق وجود داشته باشد، اما باید موسیقی بومی مردم هر منطقه را در آداب و رسوم و فرهنگ آن جستجو کرد.
در ایران برای بیان مفهوم موسیقی بومی، از عباراتِ «موسیقی نواحی»، «موسیقی محلی»، «موسیقی فولکلوریک» (Folk music) و «موسیقی مقامی» نیز استفاده می شود که امروزه بیشتر عبارتِ «موسیقی نواحی» در این باره کاربرد دارد البته باید به این نکته توجه کرد که از نظر تخصصی، موسیقی نواحی در ایران حتماً با آواز همراه می شود در حالی که موسیقی بومی ممکن است بدون آواز باشد.
به عنوان نمونه در نسخه بی کلام از آهنگ «دَرِنِه جان»(darene jan) یکی از نمونه های موسیقی بومی ایران است که در آن ابراز ندامت و پشیمانی و انتظار برای آمدن یار بیان می شود. «درنه» در زبان مازندرانی (Mazanderani) به معنی «دارد می آید» است.
یکی از منابع بسیار با ارزش موسیقی در هر کشوری، آهنگ ها و ترانه های آن است که در میان اقوام مختلف آن و به خصوص در میان روستاها و مناطق کوچک خوانده می شود. زیرا این نوع موسیقی کمتر تحت تاثیر دنیای خارج و شهری قرار می گیرد و به اصل و حقیقت خود نزدیک تر است.
در ایران نیز با توجه به اقوام مختلفی که در آن زندگی می کنند و فرهنگ های بسیار زیبا و متنوع آن، موسیقی نیز از نظر لحن و بیان بسیار متنوع است. به عنوان مثال موسیقی جنوب ایران با شمال ایران دارای تفاوت های بسیار زیادی است که هر کدام آنها شنیدنی و زیبا هستند.
از موسیقی های بومی ایران می توان به موسیقی بختیاری (Bakhtiari)، قشقایی (Qashqai)، لری، آذری (Azeri)، ترکمنی (Turkmen)، بلوچی (Balochi )، بوشهری (Booshehri )، مازندرانی، گیلکی (Gilaki) و بسیاری دیگر اشاره کرد.
هر یک از موسیقی های نواحی ایران ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند و ابزارهای موسیقی متفاوتی را می توان در میان آن ها مشاهده کرد.
ترانه های محلی ایرانی از غنی ترین ترانه های فلکوریک دنیا
یکی از نقاط قوت موسیقی بومی و محلی ایران ترانه هایی آن است که بسیار غنی و پر مایه هستند.
در واقع ترانه های محلی ایرانی یکی از غنی ترین ترانه های فلکوریک دنیا هستند که نشان از فرهنگ و تمدن کهن ایرانیان دارد. ترانه هایی که سینه به سینه نقل شده و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده اند. در واقع ترانه های محلی مانند آینه ای هستند که افکار و اندیشه های مردم را نشان می دهند. مردمی که خود خالق و آفریننده آن ترانه ها به شمار می روند. ترانه های بومی و محلی اطلاعات ارزشمندی را به همراه موسیقی به شنونده خود منتقل می کنند.
ترانه لری ( Larry) «بارو بارونه» با صدای «حسین فرجی»
باشید. بارو در زبان لری به معنای باران است. لُرها از اقوام ایرانی هستند که در غرب و جنوب غربی ایران زندگی می‌کنند. لهجه لری خویشاوند نزدیک زبان فارسی و به همراه فارسی از دسته غربی زبان‌های ایرانی است.
ادامه دارد...
مهدیس حسینی لاریجانی
