این مساله با واکنش شدید جهانی مواجه شده است. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به عنوان نهاد اصلی فرهنگی سازمان ملل متحد که از جمله وظایف آن حفظ میراث فرهنگی کشورها است، شدیدا این موضع ترامپ را محکوم کرد.
یونسکو در بیانیه ای که روز دوشنبه (6 ژانویه) منتشر شد، تأکید کرد که آمریکا به عنوان یک عضو معاهدات بین‌المللی مربوط به حراست از میراث فرهنگی بشر، باید متعهد به خودداری از آسیب رساندن به اماکن فرهنگی و تاریخی باشد.
«اودری ازولی» مدیر کل یونسکو در دیدار با سفیر ایران در این سازمان گفت: هم تهران و هم واشنگتن، معاهده 1972 را امضا کرده‌اند که هر دو کشور را از «هر اقدام عامدانه که ممکن است به طور مستقیم یا غیر مستقیم به میراث فرهنگی و منابع طبیعی، کشوری دیگر آسیب برساند» منع می‌کند.
ایران در نامه ای از مدیرکل یونسکو خواسته بود تا علاوه بر محکوم کردن این موضع ترامپ، افکارعمومی را از خطرات چنین رفتارهایی آگاه کند.
«محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه در توئیتی نوشت: "دونالد ترامپ که با ترور‌های ناجوانمردانه روز جمعه 3 ژانویه به شکلی گسترده حقوق بین‌الملل را نقض کرده است، اکنون تهدید می‌کند که دوباره قوانین بین‌المللی را نقض خواهد کرد. هدف قرار دادن مراکز فرهنگی، جنایت جنگی است."
بر اساس دو کنوانسیون 1954 و 1972 که در کنگره آمریکا و مجلس ایران هم به تصویب رسیده، کشورهای عضو این دو کنوانسیون نباید عامدانه اقداماتی انجام دهند که به میراث فرهنگی و طبیعی دیگر کشورهای عضو این کنوانسیون‌ها، آسیب بزند.
در عین حال تخریب و انهدام اماکن فرهنگی به موجب کنوانسیون لاهه در سال 1954 برای حفظ اماکن فرهنگی و قطعنامه 2347 شورای امنیت سازمان ملل متحد، یک جنایت جنگی به حساب می‌آید.
قطعنامه 2347 شورای امنیت سازمان ملل متحد در مارس 2017 به اتفاق آرا و در واکنش به تخریب اماکن تاریخی در عراق و سوریه به دست داعش به تصویب رسید.
بر اساس قطعنامه2347 شورای امنیت «هرگونه تخریب غیرقانونی میراث فرهنگی از جمله اماکن مذهبی و آثار باستانی و همچنین غارت و قاچاق آثار فرهنگی از اماکن باستان شناسی، موزه ها، کتابخانه ها، بایگانی‌ها و مراکز دیگر، در اثنای درگیری‌های نظامی، محکوم و مذموم است.»
تهدید به ارتکاب جنایت جنگی
این قطعنامه همچنین خاطرنشان می‌کند که چنین اقداماتی می‌تواند مصداق بارز جنایات جنگی باشد.
ترامپ در واقع با تهدید جدید خود که حتی اماکن فرهنگی و میراث فرهنگی ایران را نیز تهدید به حمله و نابودی می کند، به طور بی پرده و آشکار ماهیت استکباری آمریکا و بی اعتنایی آن به موازین و قواعد بین المللی که به صراحت حمله به آثار و میراث فرهنگی را منع می کند نشان داده است.
در حالی که برخی مقامات آمریکایی سعی داشتند اظهارات رئیس جمهور آمریکا را به نوعی توجیه و تلطیف کنند، ترامپ روز یکشنبه (5 ژانویه) بار دیگر در جمع خبرنگاران سخنان گستاخانه خود را تکرار کرد و مدعی شد: "ایران به ما و مردم ما آسیب می‌زند و آیا ما اجازه نداریم اماکن فرهنگی آنها را هدف قرار دهیم؟"
سازمان های حقوق بشری نیز به این موضع غیرقانونی وضد فرهنگی ترامپ واکنش نشان داده اند.
دیدبان حقوق بشر هشدار داده که اظهارات تهدیدآمیز ترامپ علیه اماکن فرهنگی ایران، در واقع تهدید به ارتکاب جنایت جنگی است. سازمان عفو بین الملل نیز در بیانیه‌ای در واکنش به تهدیدات ترامپ تصریح کرد، حمله عامدانه به مراکز شهری، فرهنگی و تاریخی جنایت جنگی است.
عفو بین الملل در این بیانیه از ترامپ خواست دست از تهدید ایران بردارد و به قوانین بین المللی پایبند باشد.
اظهارات ترامپ در مورد احتمال حمله به مراکز فرهنگی ایران حتی موجب انتقاد برخی متحدان واشنگتن شده است.
سخنگوی نخست وزیر بریتانیا روز دوشنبه با اشاره به این تهدید ترامپ گفت: کنوانسیون‌های بین‌المللی برای جلوگیری از تخریب میراث فرهنگی در نظر گرفته شده است.
به رغم این انتقادها و هشدارها اما نگاهی به سابقه ترامپ نشان می دهد که وی هیچ اعتنایی به قوانین بین المللی نداشته و صرفا در راستای اصل «هدف وسیله را توجیه می کند» از دست زدن به هر جنایتی برای رسیدن به اهدافش خودداری نمی کند.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
133/116
بیشتر بخوانید:
عفو بین الملل: تهدیدات ترامپ درخصوص حمله به مراکز فرهنگی ایران جنایت جنگی است
ظریف: تهدید ترامپ علیه مکان‌های فرهنگی ایران، جرم جنگی است
