پیمان مونترو*، موافقت‌نامه‌ای بین ترکیه و قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای بود که در ماه ژوئیه سال 1936 میلادی به امضا رسید.
این پیمان نامه، به دولت ترکیه اجازه کنترل ترابری دریایی در تنگه‌های بسفر و داردانل را داده است.
بر اساس ماده نهم این پیمان، ترکیه می تواند تنگه های بسفر و داردانل را به روی کشتی های جنگی کشورهای درگیر در جنگ بسته و فقط به کشتی هایی که می خواهند به سواحل خود در دریای سیاه بازگردند، اجازۀ عبور دهد.
روسیه و اوکراین دوکشوری هستند که در دریای سیاه ساحل و مرز آبی دارند.
در این پیمان تصریح شده است: ناوهای هواپیمابر همه کشورها حتی کشورهای حاشیه دریای سیاه حق عبور از این دو تنگه را ندارند و فقط زیردریایی‌های کشورهای ساحلی دریای سیاه می‌توانند از این تنگه‌ها عبور کنند.
تنگه های بسفر و داردانل در دریای سیاه واقع شده اند و از اهمیت استراتژیک برخوردارند. این تنگه ها که محل تردد انواع کشتی های نظامی و تجاری کشورهای منطقه و جهان قلمداد می شوند، در حقیقت، باریکه هایی به منظور قاره آسیا و اروپا را از یکدیگر جدا می سازند و ارتباط اب های دریای سیاه و مرمره را برقرار می سازند.
بر اساس، همین پیمان نامه بین المللی، دولت اوکراین از دولت ترکیه خواسته است با بستن تنگه های بسفر و داردانل، مانع تردد ناوگان ها و زیردریایی های روسیه به سواحل دریای سیاه شود.
دولت "رجب طیب اردوغان" نیز پس از عبور ناوگان ها و زیردریایی های جنگی روسیه از این دو تنگه، با انتشار بیانیه ای، مقرر کرد: ناوها و زیردریایی های طرفین درگیری در اوکراین ، فقط به منظور بازگشت از پایگاه‌های شان در دریای سیاه ، می توانند از تنگه های بُسفُر و داردانل عبور کنند.
با وجود انتشار بیانیه رسمی دولت آنکارا ، پس از برگزاری نشست اعضای کابینه دولت، رئیس جمهوری ترکیه در نشست مطبوعاتی اعلام کرد: "آنکارا برای کاهش تنش میان اوکراین و روسیه و تامین امنیت دریای سیاه ، مفاد تفاهمنامه مونترو را اجرا می کند. ترکیه خواهان ثبات و آرامش در منطقه است. ضمن آن که ترکیه با دو کشور اوکراین و روسیه دوست است و خواستار حل بحران میان دوکشور همسایه است".
در همین ارتباط ، مولود چاووش‌اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه نیز اعلام کرد، "به همه کشورها از جمله کشورهای ساحلی دریای سیاه درباره منع عبور ناوهای جنگی از تنگه‌ها وآبراه‌های ترکیه هشدار داده ایم. ترکیه تا این لحظه با توجه به اختیاراتی که در پیمان مونترو داشته عمل کرده و از این پس نیز مفاد این پیمان را دقیقآ اجرا خواهد کرد".
رئیس دستگاه دیپلماسی ترکیه در عین حال تصریح کرد: "محدودیت های اعمال شده در دریای سیاه ، شامل ناوهای جنگی که قصد دارند به پایگاه‌های خود بازگردند ، نمی‌شود".
یکی از اهداف اصلی دولت های غربی، مشغول کردن روسیه به جنگ با اوکراین و آزادی رابطه با جمهوری های آسیای مرکزی است.
آمریکا قصد دارد با درگیر کردن روسیه در جنگ، سیاست های تقویت جریان های افراط گرا را در آسیای مرکزی، پیش ببرد.
بدیهی است که هرگونه موضعگیری مقام های ترکیه درباره چگونگی اجرای پیمان مونترو، می توانست مشکلاتی در روابط این کشور با روسیه ایجاد کند اما موضعگیری خنثی بهترین راه حل مقام های دولت اردوغان به منظور عبور از سوءاستفاده آمریکا و برخی از دولت های اروپایی از جریان جنگ اوکراین با روسیه بوده است.
در عین حال، چنین به نظر می رسد که همزمان با جنگ اوکراین، آمریکا در زمینه ایجاد اجماع علیه روسیه در سازمان ملل، تلاش مضاعفی در دستور کار قرار داده است.
Montreux Convention Regarding the Regime of the Straits*
