پاپ در جمع مقامات جمهوری دمکراتیک کنگو در کاخ ریاست جمهوری این کشور گفت: "دست‌های خود را از روی کنگو و آفریقا بردارید. از خفه کردن آفریقا دست بردارید. نه معدنی برای استثمار وجود دارد و نه سرزمینی برای غارت."
اشاره پاپ فرانسیس به چندین قرن استعمار گسترده و همه جانبه سرزمین های آفریقایی توسط استعمارگران غربی است که پیامدهای فاجعه بار آن هنوز هم بر کشورهای آفریقایی به رغم گذشت چندین دهه از استقلال این کشورها سنگینی می کند.
تبعات منفی حضور کشورهای اروپایی در آفریقا
کشورهای اروپایی به ویژه بریتانیا، فرانسه، بلژیک، ایتالیا و آلمان سابقه ای چند قرنی در زمینه اشغال، کشتار مردمان و استثمار در آفریقا دارند.
استعمارگری اروپایی ها در مناطق تحت سلطه خویش همراه با اقدامات وحشیانه، سرکوب گسترده مردم بومی، به بردگی گرفتن مردم آفریقا، استثمار و بهره کشی و غارت گسترده منابع طبیعی و معدنی، استفاده از نیروی کار ارزان مستعمرات و بسیاری دیگر اقدامات غیر انسانی همراه بوده است.
در طی چندین استعمار آفریقا میلیون ها نفر از بومیان آفریقایی در سخت ترین شرایط به عنوان بردگان به دیگر سرزمین های تحت استعمار اروپایی ها از جمله آمریکا و آمریکای لاتین به عنوان نیروی کار مجانی اعزام شدند. در عین حال استعمار گران اروپایی میلیاردها دلار از ثروت آفریقا را طی چند قرن به اروپا منتقل کردند.
هر چند در قرن بیست ویکم دوران استعمار کلاسیک دیگر به سر آمده و کشورهای غربی به ویژه اروپایی به خوبی می دانند که ادامه روابطی که در دوره استعماری با کشورهای آفریقایی که زمانی مستعمره آنها بوده اند دیگر امکان پذیر نیست.
به همین دلیل کشورهای استعمار گر مانند فرانسه و بریتانیا و نیز آمریکا به عنوان سردمدار غرب تلاش می کنند که استعمار نو را در پوششی دیگر تداوم بخشیده و نفوذ شان را در کشورهای آفریقایی در راستای منافع خود حفظ کرده و کماکان به بهره کشی از این کشورها ادامه دهند.
از جمله بهانه های جدید کشورهای اروپایی برای تداوم حضور در کشورهای آفریقایی مساله مبارزه با تروریسم است که به ویژه فرانسه برای ادامه بهره برداری از منایع و معادن کشورهای منطقه ساحل از جمله اروانیوم به این بهانه متوسل شده اند.
هرچند که در دوره پس از جنگ جهانی دوم کشورهای آفریقایی مستقل شدند، اما غربی ها کماکان از طریق نفوذ در ساختارهای سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی این کشورها همواره تلاش کرده اند تا نفوذ سیاسی و اقتصادی خود در این قاره را حفظ و تقویت کنند.
«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه می گوید: "ما شاهد هستیم که برخی کشورهای غربی با اعمال فشار و ارعاب و باج خواهی با دولت‌های آفریقایی برخورد می کند. آنها با چنین روش هایی سعی دارند به نفوذ و سلطه خود بر مستعمرات قبلی شان، البته به شکل های جدید بازگردانند."
با این حال در سال های اخیر با تغییرات بنیادین در شکل بندی اقتصادی جهان و پیدایش قدرتهای نوظهور اقتصادی، سهم کشورهای غربی در بازار تجارت با کشورهای آفریقایی کاهش یافته و در همین شرایط اقتصادهای نوظهور جهان مانند چین، هند و برزیل و نیز روسیه به شرکای عمده تجاری کشورهای قاره آفریقا تبدیل شده اند.
«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه می گوید: "ایالات متحده و کشورهای اروپایی که خواستار توقف همکاری‌های کشورهای آفریقایی با روسیه هستند، در واقع به دنبال بازگرداندن وابستگی استعماری غربی‌ها به آفریقا هستند."
آفریقا در شرایط کنونی با توجه به توانمندی های انسانی و طبیعی و دارا بودن ذخایر سرشار انرژی و معدنی به تدریج در حال افزایش نقش خود در در معادلات جهانی است و توجه غرب و اقتصادهای نوظهور بیش از پیش به آن جلب شده است.
این امر مساله رقابت غربی ها و اقتصادهای نوظهور برای افزایش حضور و نفوذ در قاره سیاه را تشدید کرده است.
نویسنده: سيدرضا ميرطاهر
117
