نمایندگان ایران و عربستان در نشستی با حضور علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و مساعد بن محمد العبیان همتای سعودی او، در چین بیانیه از سر گیری روابط دوجانبه تهران- ریاض را امضا کردند. طرفین توافق کردند که حداکثر ظرف مدت دو ماه، زمینه‌های اجرایی تبادل سفرا و بازگشایی سفارتخانه‌ها و همچنین سایر الزامات برای از سرگیری روابط را فراهم کنند.
روابط ایران و عربستان از سال ۲۰۱۶ از سوی ریاض قطع شد. بهانه ریاض برای قطع روابط حمله به سفارت و کنسولگری این کشور در تهران و مشهد بود، اقدامی که جمهوری اسلامی ایران آنرا محکوم کرد. علت اصلی اقدام عربستان علیه ایران، رویکرد سیاست خارجی ریاض در آن زمان بود. سیاست خارجی عربستان از ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ رویکردی تهاجمی داشت. این رویکرد به طور خاص علیه جمهوری اسلامی ایران و متحدانش در این سال‌ها پیگیری شد و حتی عربستان بخش مهمی از سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران بود.
از سال ۲۰۲۱ گامهایی برای احیای روابط ریاض و تهران برداشته شد و دولت سابق عراق تلاش کرد میان دو کشور میانجی گری کند. ۵ دور مذاکره میان نمایندگان ایران و عربستان در بغداد انجام شد. مقامات دو کشور آشکارا بر لزوم احیای روابط تأکید کردند و نهایتا نیز با میانجی گری چین، طرفین در پکن بیانیه احیای توافق را امضا کردند.
احیای روابط؛ شکست آمریکا و اسرائیل
احیای روابط ریاض و تهران از چند بعد، شکست آمریکا و اسرائیل بود. از یک سو، این موضوع مهم در پکن و با میانجی گری چین، مهمترین رقیب حال حاضر آمریکا در نظام جهانی محقق شد. از سوی دیگر، این توافق به منزله شکست تلاش‌های واشنگتن و تل آویو برای ایجاد شکاف و اختلاف میان عربستان و ایران است. در همین حال، این توافق شکست راهبرد ایران هراسی آمریکا و اسرائیل به طور خاص در منطقه غرب آسیا است.
تاثیرات سازنده توافق بر غرب آسیا
موضوع مهم دیگر اینکه، توافق ریاض و تهران برای احیای روابط، بر منطقه غرب آسیا نیز تاثیرات سازنده ای خواهد داشت. از همین رو، اعلام این توافق بازتاب گسترده ای داشته و با استقبال کشورهای مختلف منطقه همراه شد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در توئیتی نوشت بازگشت روابط طبیعی میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی ظرفیت‌های بزرگی را در اختیار دو کشور، منطقه و جهان اسلام قرار می دهد.
حسین بهشتی پور، تحلیلگر مسائل بین الملل نیز معتقد است ریاض و تهران، هر دو قدرت بزرگ منطقه ای هستند که در عین حالی که می توانند با یکدیگر همکاری داشته باشند همزمان قادرند به واسطه منافع ملی خود و حوزه های امنیتی و سیاسی تعریف شده شان رقابت سازنده کنند. از همین رو بهبود مناسبات دو بازیگر به تنش زدایی و برقراری صلح و ثبات در منطقه بالاخص در یمن کمک می کند.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که احیای روابط ایران و عربستان پرده ای از سیاست همسایگی دولت سیزدهم ایران است. دولت سیزدهم در قالب سیاست همسایگی بر گسترش روابط با کشورهای منطقه و همسایه تأکید دارد. حسین امیرعبداللهیان در این خصوص نوشت سیاست همسایگی به عنوان محور کلیدی سیاست خارجی دولت سیزدهم، با قوت در مسیر درست پیش می رود و دستگاه دیپلماسی فعالانه در پس تمهید گام های بیشتر منطقه‌ای است.
نویسنده: سید رضی عمادی
/ 114
بیشتر بخوانید:
انتقاد شدید لیبرمن از نتانیاهو در پی توافق ایران و عربستان
بشنوید: توافق ایران و عربستان برای احیای روابط
وزیر خارجه عربستان: توافق با ایران طی 2 سال مذاکره به دست آمد
جنبش جهاد اسلامی: توافق ایران و عربستان به نفع منطقه است
سفارتخانه ایران و عربستان بازگشایی می‌شود
