در این مطلب قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم و ببینیم که طبق قوانین جدید، بیمه چه موضعی در قبال تصادفات رانندگان فاقد گواهینامه دارد. اگر به‌دنبال پاسخ این سوال هستید، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
جریمه رانندگی بدون گواهینامه در ایران چیست؟
رانندگی بدون گواهینامه جرم محسوب می‌شود و براساس قوانین جاری، 2 نوع مجازات کیفری و نقدی برای آن در نظر گرفته شده است. طبق ماده 723 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) اگر فردی بدون داشتن گواهینامه اقدام به رانندگی کند، به یکی از این مجازات‌ها محکوم می‌شود:
- حبس تعزیری تا 2 ماه
- جزای نقدی تا یک‌میلیون ریال (100هزار تومان)
- یا هردو مجازات با هم
- درصورت تکرار این تخلف، مجازات شدیدتر شده و حبس بین 2 تا 6 ماه خواهد بود
- براساس قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، مأموران راهنمایی و رانندگی می‌توانند متخلف را جریمه کرده و خودروی او را توقیف کنند.
- میزان جریمه معمولاً بین 2 تا 3میلیون تومان است (ممکن است این مبلغ تغییر کند)
- پلیس می‌تواند خودرو را به پارکینگ منتقل کند تا زمانی که راننده دارای گواهینامه معتبر شود
اگر راننده گواهینامه نداشته باشد چه کسی خسارت می‌دهد؟
اگر تصادف خسارتی باشد، شرکت بیمه خسارت را پرداخت می‌کند اما ممکن است بعدا مبلغ آن را از راننده مقصر پس بگیرد.
اگر تصادف منجر به جرح یا فوت شود، علاوه‌بر جریمه و حبس، راننده باید دیه کامل را نیز پرداخت کند. درصورت نداشتن بیمه، مسئولیت پرداخت دیه کاملا برعهده راننده خواهد بود.
آیا بیمه شخص ثالث خسارت تصادف بدون گواهینامه را پوشش می‌دهد؟
طبق قانون جدید بیمه شخص ثالث، اگر فردی که در تصادف خسارت دیده است (یعنی راننده مقصر نبوده) گواهینامه نداشته باشد، شرکت بیمه همچنان موظف به پرداخت خسارت خودروی او خواهد بود. به این معنی که نداشتن گواهینامه تأثیری بر دریافت خسارت از بیمه شخص ثالث ندارد و خسارت مالی وی جبران می‌شود.
اما در عین حال، به‌دلیل اینکه رانندگی بدون گواهینامه یک تخلف قانونی محسوب می‌شود، نیروی انتظامی با فرد خاطی برخورد کرده و خودروی او را به پارکینگ منتقل خواهد کرد.
مسئولیت راننده بدون گواهینامه در پرداخت دیه
اگر راننده مقصر باشد دیه تصادف منجر به فوت بدون گواهینامه را شرکت بیمه پرداخت نمی‌کند و هیچ‌گونه تعهدی برای دادن دیه او ندارد؛ زیرا رانندگی بدون گواهینامه یک تخلف محسوب می‌شود و در چنین شرایطی بیمه مسئولیتی در قبال فوت راننده مقصر نخواهد داشت.
اما اگر راننده‌ای که بدون گواهینامه درحال رانندگی بوده، در تصادف مقصر نباشد و جان خود را از دست بدهد، شرکت بیمه راننده مقصر (یعنی بیمه شخص ثالث خودرو مقصر) موظف است دیه او را پرداخت کند. در این حالت، نداشتن گواهینامه تأثیری بر دریافت دیه از سوی خانواده فرد فوت‌شده نخواهد داشت و بیمه مسئول پرداخت خسارت جانی خواهد بود.
نحوه تعیین مقصر در تصادف بدون گواهینامه
Caption
داشتن یا نداشتن گواهینامه تأثیری بر تعیین مقصر در تصادف ندارد. یعنی اگر راننده‌ای که گواهینامه ندارد، دچار حادثه شود، پلیس راهنمایی و رانندگی صرفاً براساس قوانین و شواهد موجود، مقصر حادثه را مشخص می‌کند.
اگر راننده بدون گواهینامه قوانین رانندگی را رعایت کرده باشد و طرف مقابل مرتکب تخلف شده باشد، او مقصر شناخته نمی‌شود و فرد خاطی باید خسارت را بپردازد. اما بااین‌حال، به‌دلیل نداشتن گواهینامه، راننده بدون گواهینامه ازنظر قانونی تخلف کرده است و مشمول جریمه و توقیف خودرو خواهد شد.
در مقابل، اگر راننده‌ای که گواهینامه ندارد، در تصادف مرتکب تخلف شود (مثلاً عبور از چراغ قرمز، سرعت غیرمجاز یا عدم رعایت حق تقدم)، او به‌عنوان مقصر شناخته می‌شود و باید خسارات وارده را جبران کند. در این حالت، بیمه شخص ثالث خودروی او همچنان موظف به پرداخت خسارت به زیان‌دیده است ولی شرکت بیمه می‌تواند پس‌از پرداخت خسارت، مبلغ را از راننده مقصر (یا مالک خودرو) دریافت کند.
راهکارهای قانونی برای کاهش مسئولیت راننده بدون گواهینامه
اگر فردی بدون گواهینامه رانندگی کند و در تصادفی درگیر شود، مسئولیت‌های قانونی و مالی زیادی متوجه او خواهد شد. اما برخی راهکارهای قانونی می‌توانند میزان این مسئولیت‌ها را کاهش دهند.
اثبات عدم مقصر بودن در تصادف
مهم‌ترین راه‌کار این است که راننده ثابت کند که در وقوع تصادف مقصر نبوده است. در این صورت، اگرچه به‌علت نداشتن گواهینامه جریمه می‌شود، اما مسئول جبران خسارت نخواهد بود. مدارکی مانند فیلم دوربین‌های مداربسته، شهادت شاهدان و گزارش پلیس می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند.
توافق با زیان‌دیده (صلح و سازش)
در برخی موارد، راننده بدون گواهینامه می‌تواند با فرد زیان‌دیده به‌صورت توافقی خسارت را جبران کند تا پرونده وارد مراحل قانونی سنگین‌تر نشود. این کار می‌تواند از تشکیل پرونده قضایی و افزایش مشکلات جلوگیری کند.
پرداخت خسارت ازطریق بیمه شخص ثالث مالک خودرو
اگر خودرویی که راننده بدون گواهینامه با آن تصادف کرده، بیمه شخص ثالث داشته باشد، بیمه خسارات طرف مقابل را جبران می‌کند. البته بیمه بعداز پرداخت خسارت، می‌تواند مبلغ را از مالک خودرو (که مسئول واگذاری خودرو به فرد بدون گواهینامه بوده) پس بگیرد.
درخواست تخفیف یا تقسیط جریمه‌ها و خسارات
درصورت صدور حکم جریمه یا پرداخت خسارت، فرد می‌تواند از دادگاه درخواست کند که مبلغ جریمه کاهش یابد یا به‌صورت اقساطی پرداخت شود. این کار در برخی شرایط خاص (مثلا وضعیت مالی نامناسب) قابل انجام است.
استفاده از وکیل برای دفاع قانونی
اگر پرونده تصادف به مراجع قضایی کشیده شود، داشتن وکیل می‌تواند به کاهش مسئولیت‌های راننده کمک کند. وکیل می‌تواند با ارائه دفاعیات قانونی، سهم تقصیر را کم کند یا در مواردی، مجازات را کاهش دهد.
ارائه دلایل اضطرار (در شرایط خاص)
در موارد بسیار نادر، اگر راننده بدون گواهینامه بتواند ثابت کند که مجبور به رانندگی شده است (مثلا شرایط اضطراری مانند انتقال بیمار بدحال به بیمارستان)، ممکن است دادگاه در مجازات او تخفیف قائل شود.
سهم صندوق تأمین خسارت‌های بدنی در پرداخت دیه چقدر است؟
صندوق تأمین خسارت‌های بدنی به‌عنوان یک نهاد دولتی، درصورتی‌که راننده مقصر فاقد بیمه شخص ثالث باشد یا بیمه وی قادر به پرداخت دیه نباشد، مسئول پرداخت بخشی از دیه است. طبق قانون، سهم صندوق تأمین خسارت‌های بدنی در پرداخت دیه برای راننده مقصر در تصادف‌هایی که او بیمه شخص ثالث ندارد یا بیمه‌اش توانایی پرداخت دیه را ندارد، 50درصد از مبلغ دیه تعیین‌شده است.
این صندوق در مواردی که راننده مقصر بیمه نداشته باشد، وظیفه جبران بخشی از دیه را برعهده دارد، اما برای اشخاص ثالث (یعنی افرادی که در تصادف مقصر نبوده‌اند) معمولاً بیمه شخص ثالث مسئول پرداخت کامل دیه است.
جمع‌بندی
در تصادفاتی که راننده مقصر گواهینامه ندارد، مسئولیت پرداخت دیه بر عهده خودش است. اگر راننده بیمه شخص ثالث نداشته باشد، صندوق تأمین خسارت‌های بدنی 50درصد دیه را پرداخت می‌کند. بیمه‌گر در مواردی که راننده در وضعیت‌های غیرقانونی مثل مستی یا مواد مخدر باشد، مسئول پرداخت دیه نیست.
برای مطالبه دیه، باید گزارش تصادف توسط پلیس ثبت و به پزشکی قانونی و دادگاه مراجعه شود. درصورت عدم توانایی راننده در پرداخت دیه، می‌توان از روش‌های قانونی مانند اعسار یا توقیف اموال استفاده کرد.
