با گذشت زمان و تولید انواع داروهای شیمیایی، در بسیاری از مناطق ایران سنت استفاده از گیاهان دارویی همچنان رایج است و بسیاری از مردم با خواص این گیاهان آشنا بوده و از برخی از آنها برای تهیـه غذا و از بـرخـی دیگر به عنوان دارو استفـاده می کنند از جمله این گیاهان کاسنی با نام علمی CICHARIUM را می توان نام برد که پراکندگی وسیعی در نواحی مختلف ایران دارد.
کاسنی گیاهی علفی است که ارتفاع ساقه آن در حالت وحشی 0/5 تا 1/5متر ولی در حالت پرورشی بلندی ساقه آن تا 2 متر نیز می رسد. از ویژگی های گیاه کاسنی می توان به ریشه های قوی، قطور و نسبتا دراز آن اشاره کرد. ساقه کاسنی باریک و استوانه ای شکل بوده و در ناحیه مجاور راس دارای انشعابات کم می باشد، بطوریکه منحصرا در قسمتهای انتهایی ساقه، شاخه هایی با حالت فاصله دار از محور اصلی در گیاه دیده می شود.
کاسنی در زمین های نسبتا مرطوب کنار جاده ها، اراضی بایر و دامنه های کم ارتفاع دیده می شود. از نظر مشخصات ظاهری دارای برگهایی متناوب بوده و برگهای آن عموما به قطعات عمیق دندانه دار تقسیم می شود. هر قدر برگها به راس ساقه نزدیک تر باشند، کوچکتر هستند. گیاه کاسنی دارای گلهای زیبا و آبی رنگ است که در تابستان تا اواخر پائیز ظاهر می شود. وقتی تعداد گلها در یک ساقه گل زیاد باشد منظره بسیار زیبایی به گیاه می بخشد.
گیاه کاسنی دارای انواع متنوعی است و در نواحی مختلف به صورت یکساله، دو ساله و یا چند ساله دیده شده است همه اندامهای این گیاه خواص دارویی دارد، ولی خواص دارویی ریشه آن از همه بیشتر است، لذا برای استفاده از آن بوته گیاه از زمین کنده می شود به همین دلیل خطر انقراض نسل برای گونه های وحشی آن وجود دارد. بهترین زمان برداشت ریشه کاسنی درانتهای سال اول است، چرا که در سالهای بعد ریشه قطور شده و از خاصیت آن کاسته می شود.
مصرف کاسنی از قدیم الایام بین ملل مختلف معمول بوده و تاریخ استفاده از آن به قرون قبل از میلاد مسیح نسبت داده می شود. شهرت درمانی کاسنی در این زمانها بیشتر بدان جهت بوده است که عموم مردم آن را گیاهی مفید برای کبد می دانستند. کلیه قسمتهای گیاه کاسنی مخصوصا ریشه و برگهای آن اثر مقوی معده، مدر (ادرار آور)، ملین و تب بر دارد و ازآن برای درمان نارسائی اعمال کبد، زردی، نقرس، رماتیسم و بیماریهای پوستی استفاده می کنند.
جهت درمان دم کرده قسمتهای مختلف گیاه بصورت خالص یا همراه با گیاهان دارویی دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. البته پودر ریشه کاسنی بصورت دم کرده به تنهائی و یا مخلوط با قهوه و داروهای دیگر نیز مصرف می شود. دربسیاری از مناطق ایران از گیاه کاسنی با وجود تلخی آن در طبخ غذا بخصوص آش و پلو استفاده می کنند تا از خواص درمانی آن بهره ببرند.
116
