رهبر معظم انقلاب اسلامی در بندهایی از این بیانیه، با برشمردن فرصت های اقتصادی در داخل کشور تصریح کردند: "ایران با دارا بودن یک درصد جمعیّت جهان، دارای 7 درصد ذخایر معدنی جهان است: منابع عظیم زیرزمینی، موقعیت استثنائی جغرافیایی میان شرق و غرب و شمال و جنوب، بازار بزرگ ملّی، بازار بزرگ منطقه‌ای با داشتن 15 همسایه با 600 میلیون جمعیّت، سواحل دریایی طولانی، حاصلخیزی زمین با محصولات متنوّع کشاورزی و باغی، اقتصاد بزرگ و متنوّع، بخشهایی از ظرفیّتهای کشور است؛ بسیاری از ظرفیّتها دست‌نخورده مانده است. "
ایران به دلیل موقعیت استراتژیک خود در چهارراه کریدوری جهان قرار گرفته است و کریدورهای شمال - جنوب، شرق - غرب، جنوب آسیا و تراسیکا چهار کریدور مهم ارتباطی جهان هستند که بخشی از آنها از ایران می گذرد.
در این راه گذر بزرگ تجاری، سواحل «مکران» در جنوب ایران سهم بزرگی از گذشته دور داشته است. این منطقه با داشتن قابلیت های فراوان و قرار داشتن در موقعیت جغرافیایی ویژه از اهمیت استراتژیکی برخوردار است. کارشناسان از ظرفیت های این منطقه به عنوان گنج نهفته یاد می کنند.
این منطقه بعنوان نقطه اتصال مسیر تجارت دریایی به راه های زمینی از روزگاران کهن اهمیت ویژه ای داشته است. سواحل مکران در مسیر دو کریدور از سه کریدور ترانزیتی بزرگ دنیا قرار دارد که این ویژگی منطقه مکران را به عنوان جاده ترانزیتی طرح توسعه جنوب شرق مطرح کرده است. سواحل مکران در جنوب شرق ایران، به دلیل موقعیت و ویژگی های استراتژیک آن از منظر ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی دارای اهمیت فراوانی است. دسترسی به منابع غنی انرژی، تسلط بر مهمترین مسیر انتقال انرژی و کالا در سطح جهان، موقعیت استراتژیک برای دسترسی کشورهای محصور در خشکی در آسیای مرکزی، قفقاز و افغانستان به آبهای آزاد، قابلیت مناسب سواحل مکران برای ایجاد بندرگاهها و ترمینال های وسیع تجاری و تبدیل آن به کانون ورود و خروج کالا از طریق جاده های شمالی جنوبی، جاده شرقی جنوبی و جاده جنوبی غربی بین چابهار و آسیای مرکزی، قفقاز، روسیه و اروپا، قابلیت های بسیار مناسب توریستی آن برای تبدیل شدن به یک منطقه بزرگ توریستی را دارا می باشد.
سواحل زیبای ماسه ای و صخره ای، آثار باستانی و تاریخی شهر سوخته و قلعه های باستانی، آب و هوای سرد و گرم، آبشارها و چشمه های آب گرم، باغات میوه های سردسیری و گرمسیری، نخیلات و مرکبات، غارها، رودخانه های سرسبز و پرآب، سنگ نگاره ها، محوطه های تمدنی و تاریخی بخشی از جاذبه های تاریخی و گردشگری این منطقه محسوب می شوند که می توانند در طول سال به ویژه زمستان پذیرای گردشگران زیادی باشند.
ایران برای داشتن اقتصاد پایدار از زیرساخت های مطمئنی برخورداراست.
پروفسور «عیسی ابراهیم زاده» صاحبنظر در زمینه توسعه اقتصادی تصریح می کند: "سواحل مکران تنها سواحل اقیانوسی و بین المللی ایران است که از موقعیت و شرایط ویژه ای برای حمل و نقل و تجارت ساحلی با وجود قرار داشتن منطقه آزاد چابهار در آن برخوردار است."
ارتباط مستقیم با سواحل عمان و اقیانوس هند، این منطقه را مستعد توسعه و ایجاد یک سیستم بین قاره ای و دروازه ورود ایران به بازارهای جهانی کرده است. بندر اقیانوسی چابهار با موقعیت استراتژیک خود و دسترسی به آب های آزاد بین المللی جایگاه ویژه ای در مبادلات بین ایران و سایر نقاط منطقه دارد. چابهار نسبت به سایر نقاط ساحلی ایران مزیت های خاص خود را دارد به طوری که آب های عمیق در خلیج آن شرایط پهلوگیری کشتی های بزرگ و ایجاد تاسیسات بندری را فراهم می کند.
هم اینک کشورهایی که منافع ایران را بر نمی تابند چندین مسیر را برای ترانزیت به آسیای مرکزی پیش بینی کرده اند اما مسیر چابهار به ترکمنستان سهل الوصول ترین، کوتاه ترین، ارزان ترین و امن ترین و اقتصادی ترین مسیر به حساب می آید.
سواحل مکران این استعداد را دارد که انواع صنایع تبدیلی در آن راه اندازی و با تبدیل به ارزش افزوده زمینه ساز فراهم شدن میلیارد ها دلار درآمد و صدها هزار شغل شود و همچنین می توان از پشتیبانی های قوانین بین المللی که در هیچ جای ایران امکان بهره برداری از آنها ندارد استفاده کرد.
حمل و نقل و ترانزیت را می توان به عنوان یکی از مهم ترین ارکان و زیرساخت های تجاری برای توسعه صادرات، کسب درآمدهای ارزی، ایجاد ارزش افزوده، ایجاد فرصت های شغلی، رشد و توسعه اقتصادی، افزایش امنیت ملی، تقویت مناسبات بازرگانی، امنیتی و همگرایی اقتصادی و سیاسی با کشورهای منطقه به شمار آورد.
در یک نگاه، مزیت جغرافیایی، امنیت و سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه در زمینه خطوط ریلی، هوایی و دریایی، ایران را به مسیری مطمئن برای کریدورهای بین‌المللی تبدیل کرده است. ایران این ظرفیت را دارد که نقشی فعال‌تر در شبکه حمل و نقل آسیا - اروپا ایفا نماید و از طریق توسعه ظرفیت‌های خود، به قطب جدید حمل و نقل هوایی و ریلی در غرب آسیا تبدیل شود.
موقعیت ممتاز ایران در توسعه حمل و نقل بین المللی، شبکه گسترده ریلی و جاده ای از مزایای ایران برای توسعه ترانزیت و حمل ونقل ترکیبی با مشارکت کشورهای همسایه است.
موقعیت ممتاز جغرافیایی، همسایگی با 15 کشور منطقه با امکان صادرات و واردات متنوع، توان اتصال همسایگان شمالی و کشورهای آسیای مرکزی به همسایگان جنوبی، کشورهای آفریقایی و آب های آزاد، جمعیت قابل توجه و تولیدات متنوع همسایگان شمالی از جمله پنبه، غلات و نیاز همسایگان جنوبی به این محصولات و مزیت های ترانزیتی مسیر ایران از جمله کوتاهی، امنیت و ارزانی نسبت به سایر رقبا، همگی بیانگر فرصت ها و مزیت های موقعیت راهبردی ایران در تجارت منطقه ای است.
تجربه کشورهای موفق در زمینه های اقتصادی و تجاری گویای این واقعیت است که در عرصه اقتصاد کشوری موفق تر است که بتواند از موقعیت ها و ظرفیت های درون زایی خود و نیز در تعاملات با دیگر اقتصادها نهایت استفاده را بکند.
«آلوین تافلر» نویسنده آمریکایی که یکی از پیشگامان جهانی تغییر و تحول، شناخته می شود، کلید دستیابی به این هدف را دانایی و فن‌آوری می داند. بسیاری از کشورها با برنامه ریزی و اتکا به منابع داخلی و اجرای طرح های بلند مدت توانسته اند برای خود جایگاه مهمی در عرصه اقتصاد جهانی کسب کنند.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی معتقد است که چابهار دارای ظرفیت های تجاری و اقتصادی و ترانزیتی بالایی است و این بندر می تواند به قطب اقتصادی منطقه تبدیل شود.
«محمد راستاد» با بیان این همه کشتی های بزرگ تجاری جهان به سهولت می توانند در بندر چابهار پهلو بگیرند، می گوید: "این مهم می تواند نقش بسزایی در واردات و صادرات کالاهای اساسی و عمومی از طریق این بندر داشته باشد و در آینده با تکمیل فازهای بعدی در نهایت ظرفیت این بندر به بیش از 82 میلیون تن افزایش خواهد یافت."
وزیر راه و شهرسازی نیز با اشاره به مزیت های بندر چابهار معتقد است: "اتصال ریلی به کشورهای افغانستان، پاکستان، عراق، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان و استفاده از ظرفیت بندر چابهار توسط کشورهای منطقه در کریدور شمال جنوب از مهمترین اولویت های ایران برای توسعه این بندر است."
«محمد اسلامی» با بیان اینکه هم اکنون ظرفیت بندر چابهار به بیش از 8/5 میلیون تن در سال افزایش یافته و سالانه بیش از 300 هزار کانتینر می تواند در این بندر تخلیه و بارگیری شود، تصریح می کند: "اتصال اقیانوس هند به کشورهای آسیای میانه از برنامه های مهم ایران در این منطقه است و ایران به عنوان یک کشور صلح جو همواره به دنبال توسعه همکاری های خود با کشور افغانستان و هندوستان است."
با تکمیل طرح توسعه بندرچابهار ظرفیت نهایی آن سالیانه به 77 میلیون تن افزایش خواهد یافت .
نویسنده: جمشید امین زاده
تهیه شده در «گروه ایران و غرب آسیا» اداره کل خبر و تفسیر برون‌مرزی
116
