مجموعه پهپادی کشور اکنون به عنوان یکی از ارزشمندترین نمادهای رشد و پیشرفت صنعت دفاعی کشور مطرح است که تولد آن در دل دوران دفاع مقدس صورت گرفته و با اتکا به نیروهای جوان و متخصص در دهه های پس از جنگ رشد چشمگیری داشته و با حضور مؤثر در عملیات علیه دشمن در منطقه غرب آسیا جایگاه خود را در راهبردهای دفاعی و تهاجمی کشور تثبیت کرده است.
توان پهپادی جمهوری اسلامی ایران طی سال‌های گذشته با تمرکز بر دو عنصر کمیت و کیفیت پرنده‌های بدون سرنشین رزمی و تسلیح پهپادها با بمب‌ها و موشک‌های نقطه‌زن و هدایت دقیق با جهش قابل توجهی همراه بوده به طوریکه مراکز مطالعاتی غربی در برآوردهای خود ایران را یکی از پنج کشور برتر دنیا در حوزه پهپادهای رزمی قلمداد می‌کنند.
پهپاد دور برد «فُطرُس» fʊtros یکی از دستاوردهای مهم در این زمینه محسوب می شود.
خصوصیات و ویژگی ها
پهپاد فطرس یک پهپاد شناسایی و رزمی ، ساخت سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع است که ۲۶ آبان 1392 در مراسم سالگرد آزادسازی سوسنگرد با حضور سردار دهقان وزیر دفاع وقت و امیر سرتیپ حاتمی جانشین وقت وزیر دفاع در کارخانجات وزارت دفاع در اصفهان رونمایی شد.
در هفتم اردیبهشت 1398، فرمانده یگان پهپادی نیروی زمینی سپاه از بکارگیری پهپاد فطرس در آینده نزدیک در این نیرو خبر داد و عنوان کرد که با جدیت در حال بررسی آیتم‌ها و پارامترهای مختلف پهپاد فطرس هستیم و بعد از نهایی شدن نسبت به بکارگیری آن در مناطق ماموریتی اقدام خواهد شد.
در 31 مرداد1399 روز صنعت دفاعی که در آن جدیدترین دستاوردهای دفاعی درعرصه پهپادی در شرکت هواپیماسازی ایران (هسا) در اصفهان رونمایی شد، در مورد پهپاد فطرس مشخص شد که نیروی زمینی سپاه اولین مشتری قطعی این پهپاد دوربرد است.
بنابراین نیروی زمینی سپاه اولین مشتری رسمی بزرگترین پهپاد ایرانی بشمار می رود.
فطرس بزرگترین و پهن پیکرترین پهپاد ساخت ایران است که با پهنای بال ۱۶ متر، مداومت پروازی در محدوده ۱۶ تا ۳۰ ساعت داشته و برد عملیاتی آن ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر تخمین زده می‌شود.
البته این دو مورد بستگی به میزان و تعداد موشک‌هایی دارد که توسط فطرس حمل می‌شود.
برد عبوری این پهپاد در حدود ۴۰۰۰ کیلومتر است. همچنین سرعت این پهپاد در حدود ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت اعلام شده است.
این پهپاد همچنین در داخل بدنه و بال‌های خود مجهز به مخازن سوخت با ظرفیت ۳۵۰ کیلوگرم است که قابلیت افزایش مقدار آن به ۴۵۰ کیلوگرم نیز وجود دارد.
مراقبت از مرز‌های دریایی و خشکی، دیده بانی از خطوط لوله‌های نفتی، مخابراتی، کنترل ترافیک جاده ها، دیده بانی مناطق حادثه دیده در زلزله، آتش سوزی و سیل، محیط بانی برای حفاظت از محیط زیست و ارسال فیلم و عکس‌های دقیق در تمام طول مدت مأموریت از قابلیت‌های پهپاد فطرس است.
پهپاد فطرس می تواند بیش از یک روز در مسافت صد‌ها کیلومتر دورتر از مرز‌های آبی ایران برای زیرنظر داشتن تردد شناور‌های سطحی و زیرسطحی (نقشی که امروز بر عهده هواپیمای گشت دریایی پی 3 اف است ) و نیز ارسال هشدار زودهنگام نسبت به آرایش ناوگان دشمن ایفای نقش کرده و در صورت لزوم دستکم از نظر اطلاعاتی به کمک ناوگروههای نیروی دریایی ارتش در شرق و غرب اقیانوس هند بشتابد.
شلیک و اصابت موشک تاپ اتک وزارت دفاع
این پهپاد همجنین توانایی فیلمبرداری و عکسبرداری هوایی و ارسال تصاویر به صورت زنده (Real time) و امکان ضبط تصاویر در ایستگاه کنترل زمینی، توانایی برنامهریزی رفت و برگشت، اجرای مأموریت به صورت رایانهای با اتکا به خلبان خودکار و سامانههای ناوبری داخلی مانند GPS/INS و ارسال دائم اطلاعات پروازی را داراست.
پهپاد فطرس، از مقدورات بالاتری نسبت به پهپاد امریکایی‌ام کیو-۱ برخوردار است، در حالی که مداومت پروازی فطرس بین ۱۶ تا ۳۰ ساعت و متناسب با مأموریت و میزان سوخت عنوان شده، مداومت پروازی نوع امریکایی ۲۴ ساعت است.
توانایی‌های خاص فطرس را می توان توانایی فیلمبرداری و عکسبرداری هوایی و ارسال تصاویر به صورت زنده، توانایی برنامهریزی رفت و برگشت، استفاده از خلبان خودکار و ارسال دائم اطلاعات پروازی دانست.
دومین نمونه فطرس
یکی از مواردی که در نمایشگاه پهپادی وزارت دفاع در مرداد 1399 به مناسبت روز صنعت دفاعی مورد توجه قرار گرفت، ساخت نمونه دوم پهپاد فطرس است.
از نکات قابل توجه در باره نمونه جدید فطرس ، ارتقاء ارابه فرود از نوع ثابت به جمع شونده بود که این قابلیت به کاهش نیروی پسا (Drag) پهپاد و بهبود عملکرد موتور می‌انجامد.
همچنین نکته دیگری که از تصاویر منتشر شده از نمایشگاه پهپادی وزارت دفاع درباره این پهپاد قابل برداشت است، افزایش چشمگیری قدرت آتش فطرس نسبت به گذشته است.
پیش از این فطرس به دو موشک هدایت لیزری قائم-114 مجهز شده بود اما در مراسم روز صنعت دفاعی، تعداد سلاح های محمول این پهپاد بزرگ به 6 عدد افزایش یافته و هم تنوعی از سلاح ها شامل بمب قائم و موشک ضد زره مشاهده شد. این امر علاوه بر افزایش قابلیت رزمی پهپاد فطرس به افزایش انعطاف پذیری عملیاتی آن در درگیری با اهداف مختلف منجر می شود.
در تصاویر جدید شاهد آن هستیم که در زیر هر بال از پهپاد فطرس با استفاده از ۲ نقطه سخت نصب تسلیحات، طیف گسترده‌ای از بمب‌های هدایت اپتیکی قائم و همچنین موشک جدید ضدزره و حمله از بالا (تاپ اتک) Top Attackساخت وزارت دفاع بر روی این پهپاد نصب شده است.
در حقیقت پهپاد فطرس در زیر هر بال خود یک بمب قائم و دو موشک ضدزره تاپ اتک را حمل می‌کند که مجموع آنها در هر دو بال ۲ بمب قائم و ۴ موشک ضدزره خواهد شد.
موشک ضدزره و تاپ اتکی که بر روی پهپاد فطرس نصب شده است به نظر می‌رسد همان موشکی باشد که پیش‌تر تصاویر تست و شلیک آن از پهپاد ابابیل-۳ منتشر شده بود.
ویژگی بارز موشک‌های تاپ اتک که نام آنها نیز از آن نشأت می‌گیرد، حمله از قسمت فوقانی به تانک‌ها و زره‌پوش‌ها است چراکه تانک‌ها و خودروهای زرهی معمولا در قسمت فوقانی خود از حفاظت زرهی ضعیف‌تری برخوردار هستند و حمله از بالا آنها را در برابر موشک‌های ضدزره آسیب پذیر خواهد کرد.
مشخصات:
برد : ۲۰۰۰ کیلومتر
حداکثر مداومت پروازی: ۳۰ ساعت
سقف پروازی: ۲۵ هزار پا ( ۷۶۲۰ متر )
سرعت : ۱۵۰ تا ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت
طول: ۹ متر
پهنای بال: ۱۶ متر
تسلیحات: 4 جایگاه برای حمل انواع موشک‌های هوا به سطح و ضد زره
ماموریت: رزمی و شناسایی
طراحی و ساخت: سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع
