یک چت‌بات هوشمند به طور پایه به گونه‌ای طراحی شده است که بتواند زبان‌های انسانی را بفهمد، پردازش کند و بر اساس داده‌های از قبل تعریف‌شده و آنچه از مخاطبانش می‌آموزد، به گفتگو و پاسخگویی به درخواست‌ها بپردازد.
کاربردهایی مثل پشتیبانی از مشتریان یا ارائه خدمات پس از فروش، یکی از رایج‌ترین کاربردهای کنونی چتباتها هستند. اما یک پرسش؛ آیا می‌توان از این قابلیت چت‌بات‌های هوش مصنوعی برای ارائه خدمات مشاوره روانشناسی و کمک به سلامت روان افراد استفاده کرد؟ چه چالش‌ها و دورنماهای امیدبخشی در این میان وجود دارد؟ در این نوشته قصد داریم به این موضوع بپردازیم:
چرا استفاده از چت‌بات‌های هوش مصنوعی در حوزه مشاوره می‌تواند سودمند باشد؟
در دسترس بودن: بسیاری از کسانی که از بیماری‌های فیزیکی یا کم‌توانی (معلولیت) رنج می‌برند و کسانی که در مناطق دورتر از شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند، با مشکل دسترسی به مراکز درمانی و خدمات پزشکی روبرو هستند. چتباتها به سبب فعالیت در بستر اینترنت، همواره در دسترس هستند و می‌توانند خدمات مشاوره‌ای را تا دورترین نقاطی که اینترنت در دسترس باشد برسانند. این در دسترس بودن به جز از منظر جغرافیایی از دید زمانی هم صدق می‌کند. چتباتها در هر ساعتی از شبانه‌روز در دسترس مخاطبانشان هستند.
اقتصادی بودن: هزینه‌های مشاوره روانشناسی، همواره خدمات گرانی بوده‌اند. در بسیاری از نظام‌های تامین اجتماعی، این خدمات جزو پوشش‌های بیمه‌ای هم نیستند. از همین رو بسیاری از افرادی که به این خدمات نیاز دارند نمی‌توانند در بلندمدت و به صورت پایدار از این خدمات بهره ببرند. اما چتباتها می‌توانند بسیار ارزانتر باشند. حتی پیشرفته‌ترین و پرهزینه‌ترین چت‌بات‌های هوشمند مشاوره‌گر می‌توانند حق اشتراکی بسیار کمتر از یک مشاوره ۱ ساعته با یک روانشناس داشته باشند.
کارامد بودن: چتباتها به عنوان ماشین‌هایی گفتگوگر، بر خلاف رقبای انسانی خود قضاوت‌گر نیستند و هویت انسانی ندارند. در نتیجه مراجعه‌کننده نگران این نیست که حریم شخصی‌اش در ارتباط با یک انسان دیگر نقض شده است. همچنین بدون اینکه نگران قضاوت شدن باشند، هر چه به ذهنشان می‌رسند را بیان می‌کنند.
پیوستگی در ارائه خدمات: بخشی از کارکرد چت‌بات‌های مشاوره‌گر، ایجاد نظم در مخاطبانشان برای نهادینه کردن رفتارهای سودمند در حوزه سلامت روانی و بدنی است. از همین رو پیوسته در دسترس بودن آن‌ها، کمک می‌کند این نهادینه‌سازی بهتر انجام شود. مثلا یک چت‌بات زمان مصرف داروها، پیاده‌روی روزانه، مدیتیشن و رفتارهای مثبت اینچنینی را بهتر از روانشناسی که در بهترین حالت هفته‌ای یکبار او را می‌بینید، به شما یادآوری می‌کند.
یک چت‌بات هوشمند مشاوره‌گر چگونه کار می‌کند؟
از دید فرایندی، یک چت‌بات هوش مصنوعی مشاوره‌دهنده، کارش را با ارائه پرسش‌هایی به مخاطبش آغاز می‌کند. پرسش‌هایی مثل «امروز حالت چه طوره؟»، «چه چیزی داره اذیتت می‌کنه؟» سپس پاسخ دریافتی از مخاطبش را تحلیل و پردازش می‌کند. چتباتها این کار را با فناوری «پردازش زبان طبیعی» یا NLP انجام می‌دهند. این فناوری به چتباتها کمک می‌کند تا بتوانند معنا و مفهوم عمیق نهفته در پشت واژگان و جملات مخاطب را فهمیده و ارزیابی درباره حالات روحی مراجعه‌کننده خود داشته باشند.
مهمترین ویژگی چت‌بات‌های مشاوره‌گر، «صمیمی بودن» و «همدلانه بودن» است. این چتباتها بنا به تحلیلی که از وضعیت مخاطب پیدا می‌کنند، پیشنهادهایی برای عبور آن‌ها از چالشی که درگیرش هستند ارائه می‌دهند.
بسیاری از افرادی که درگیر مشکلات روانی مانند انزوا، اضطراب شدید و افسردگی هستند می‌توانند مهمترین مخاطبان این چتباتها باشند.
ریسک‌ها و چالش‌های پیش روی استفاده از چت‌بات‌های هوشمند مشاوره‌گر
درک ناکافی از هیجان‌ها و احساس‌های انسانی: الگوریتم‌های به کار رفته در چت بات‌های هوشمند هنوز تا درک کامل و عمیق هیجان‌های انسانی فاصله دارند. هر چند این فاصله به طور پیوسته در حال کم شدن است. زیرا چتباتها آموزش دیده‌اند تا جملات را درک کنند، اما احساس‌های انسانی نهفته در پس آن‌ها، پیچیده‌تر از معنای واژگان و جملات است.
ایجاد تجربه بد درباره مشاوره‌های روانشناسی: برخی کارشناسان فکر می‌کنند که اگر چت‌بات‌های مشاوره‌گر هنوز برای ارائه خدماتی مناسب آماده نباشند، ممکن است به اعتماد عموم جامعه به خدمات روانشناسی آسیب بزنند. مثلا یک نوجوان پس از یک تجربه نامناسب مشاوره با یک چت بات، این تجربه را به همه خدمات مشاوره‌ای تعمیم دهد و اعتمادش به این خدمات را از دست بدهد.
جمع‌بندی؛ آیا چت‌بات‌های هوشمند مشاوره‌گر موفق خواهند بود؟
با وجودی که ممکن است هنوز از دید فنی، چت‌بات‌های هوشمند مشاوره‌گر نتوانند استاندارد یک مشاور انسانی را تامین کنند، کارشناسان حوزه سلامت فکر می‌کنند که به این ابزارها برای جبران کمبود نیروی انسانی متخصص نیاز داریم. آنان فکر می‌کنند شمار روانشناسان و مشاوران، تناسبی با نیاز فزاینده جامعه ندارد و این کمبود را باید با ابزارهای فناورانه جبران کرد.
همچنین متخصصان حوزه هوش مصنوعی فکر می‌کنند چتباتها در حال رسیدن به نقطه‌ای هستند که می‌توانند تحلیل دقیق‌تر و عمیق‌تری از احساسات مخاطبانشان با تحلیل نوع صدا (در ارتباط‌های کلامی) و تحلیل چهره (در ارتباط‌های تصویری) داشته باشند. همچنین چتباتها می‌توانند با داشتن دسترسی به بقیه فعالیت‌های مخاطبشان در فضای وب، باقی رفتارهای او را پردازش کنند و از نتایج آن هم در ارزیابی روانشناختی خود استفاده کنند. برای نمونه اینکه فرد چه نوع پست‌هایی را لایک می‌کند و چه نوع ویدئوهایی را می‌بیند، در ارزیابی وضعیت روانشناختی وی موثر است.
سخن پایانی
اگر شما در حوزه سلامت روان فعال هستید، می‌توانید از چت‌بات هوشمند چاتا طراحی‌شده متناسب با زبان فارسی برای استفاده در زمینه تخصصی‌تان استفاده کنید. چاتا که توسط شرکت هوش مصنوعی دلفین طراحی و تولید شده است می‌تواند توسط کارشناسان این مجموعه برای فعالیت مورد نظر شما تخصصی‌سازی شده و فعالیت‌هایی مانند پاسخ به پرسش‌های پرتکرار کاربران، نوبت‌دهی برای مشاوره و امور پایه‌ای از این دست را انجام دهند. پیشنهاد می‌کنیم دموی رایگان چاتا را امتحان کنید.
