ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهوری اوکراین در جریان نشستی با سران کشورهای عضو نیروی اعزامی مشترک، ائتلافی نظامی به ریاست بریتانیا ، ضمن ابراز ناامیدی از پیوستن کشورش به ناتو تصریح کرد: سال‌ها شنیده ایم که درها باز است اما همزمان شنیده ایم که نمی‌توانیم به آن (ناتو) بپیوندیم. این حقیقت است و باید به رسمیت شناخته شود.
اعتراف دیر هنگام زلنسکی به عدم امکان عضویت اوکراین در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در حالی صورت گرفته که بیش از 20 روز از عملیات نظامی روسیه در اوکراین می گذرد. این کشور درگیر جنگی ویرانگر شده و متحمل خسارات قابل ملاحظه انسانی و ویرانی زیر ساخت ها شده است. تمایل اوکراین برای پیوستن به ناتو که حتی در قانون اساسی این کشور هم گنجانده شده یکی از دلایل مهم روسیه برای تدارک و انجام حمله نظامی به این کشور بوده است.
سران کشورهای عضو ناتو در اجلاس بخارست در سال 2008 در راستای سیاست گسترش سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به شرق تصمیم خود برای عضویت اوکراین و گرجستان -دو کشور در حوزه خارج نزدیک روسیه- را اعلام کردند. از آن زمان به بعد این امر به ویژه عضویت اوکراین در ناتو به یکی از مسائل مورد اختلاف و تنش زای بین روسیه و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی تبدیل شده است.
هر چند اوکراین در زمان ریاست جمهوری ویکتور یوشچنکو رئیس جمهوری غربگرای این کشور بشدت موضوع عضویت در ناتو را دنبال می کرد اما با روی کار آمدن ویکتور یانوکویچ رئیس جمهور روس گرای اوکراین، این مساله به حالت تعلیق در آمد. با این حال پس از تحولات سال 2014 و برکناری یانوکویچ و روی کار آمدن دوباره یک دولت غربگرا در اوکراین، مساله عضویت این کشور در ناتو در دستور کار قرار گرفت و حتی به عنوان متمم قانون اساسی اوکراین به تصویب رسید تا نمایانگر عزم کی یف برای پیوستن به نهادهای غربی باشد. از دیدگاه سران اوکراین، تحقق این امر به معنای گامی مهم در راستای همگرایی اوکراین در بلوک غرب و نیز ایجاد تضمین امنیت کلیدی در مقابل تهدیدات خارجی به ویژه از جانب روسیه بوده است.
با این حال سران اوکراین عمدا این مساله مهم را نادیده گرفتند که بر اساس اسناد بالا دستی امنیتی و نظامی روسیه، عضویت کشورهای حوزه خارج نزدیک از جمله اوکراین در ناتو و استقرار نیروها و تاسیسات نظامی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در جوار مرزهای غربی روسیه، خط قرمز امنیت ملی این کشور محسوب می شود. مسکو در ماه های اخیر بارها در قالب پیشنهادات امنیتی خود به ناتو و آمریکا خواهان کنار گذاشتن مساله عضویت اوکراین در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی شده بود. درخواستی که با مخالفت های مکرر واشنگتن و ناتو مواجه شد. مشوق و حامی اصلی عضویت اوکراین در ناتو آمریکا بوده است. با این حال در داخل این ائتلاف نظامی اجماعی در این زمینه وجود ندارد. آمریکا در راستای هدف کلان خود یعنی مهار روسیه خواهان توسعه هر چه بیشتر ناتو به سوی شرق و عضویت همسایگان روسیه به ویژه اوکراین در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی است اما اعضای مهم اروپایی ناتو به ویژه آلمان و فرانسه دیدگاه مثبتی در این زمینه ندارند. این دو کشور مهم اروپایی عضو ناتو که در عین حال مهمترین اعضای اتحادیه اروپا نیز محسوب می شوند از این امر در هراس بودند که روسیه به این مساله واکنش شدید نشان خواهد داد. اکنون با حمله روسیه به اوکراین که وضعیت امنیتی اروپا را بشدت متزلزل کرده است این هراس عملا محقق شده است. ضمن اینکه اکنون باید اوکراین را بازنده اصلی این بازی دانست. مایکل هرش (1) رونامه نگار وتحلیلگر آمریکایی می گوید :جدای از اینکه تهاجم روسیه به اوکراین، به این زودی پایان بیابد یا نه، آنچه قطعی است ادامه نفرت و بدبینی دیرپای ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه به آمریکا و دیگر کشورهای اروپایی است که به باور وی، هیچ گزینه ای را به جز افروختن آتش یک جنگ تحریک نشده، برایش باقی نگذاشتند./
1- Michael Hirsh
نویسنده: سيدرضا ميرطاهر
115
