عمده اختلافات گسترده بین آمریکا و اتحادیه‌اروپا پس از روی کار آمدن «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا بر سر مسائل دفاعی و نقش و اهمیت ناتو و نیز خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا (برگزیت) است.
تلاش‌ها برای ایجاد نیروی نظامی مستقل اروپا، تدوین راهبرد جهانی اتحادیه‌اروپا و نیز ایجاد نهادهای نظامی، امنیتی اروپایی روندی فزاینده به خود گرفته است. آلمان و فرانسه به عنوان مهمترین کشورهای اتحادیه اروپا در این روند نقش پیش‌رو را ایفا می‌کنند و خواهان کسب هر چه سریع‌تر توانمندی‌های دفاعی مستقل اروپایی هستند.
در آخرین موضع‌گیری در این زمینه، «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهوری فرانسه از کشورهای اروپایی خواست تا یک تشکل دفاع‌جمعی ایجاد و همگرایی در اتحادیه‌اروپا را تقویت کنند. ماکرون که خواستار پایان اتکای اروپایی‌ها به حمایت نظامی آمریکا شده است، تاکید کرد اروپا باید در حوزه دفاعی به «استقلال راهبردی» دست یابد.
ماکرون اظهار داشت برای رسیدن به این هدف باید «همکاری‌ها به طور خودکار تقویت شود، به گونه‌ای که اگر کشوری هدف حمله قرار گرفت، همبستگی واقعی برای دخالت ایجاد شود. پیشنهادهای ماکرون در واقع ایجاد سیستم دفاع جمعی اروپایی از طریق «ماده پنج تقویت شده» ناتو است.
طبق این ماده، هر کشور عضو ناتو که هدف حمله قرار گیرد، این حمله به مثابه تهاجم به سایر اعضا تلقی خواهد شد. اظهارات اخیر ماکرون به ویژه با توجه به تشدید موضع گیری‌های منفی «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا علیه ناتو معنی پیدا می‌کند.
وی تهدید کرده که ممکن است آمریکا را از این سازمان نظامی خارج کند. ترامپ با اشاره تلویحی به نشست اخیر سران ناتو در بروکسل گفت: «به اعضای ناتو گفتم اگر پول ندهند، از این پیمان خارج می‌شویم. هر چند رئیس جمهوری فرانسه مدعی شده که سخنانش به منزله تلاشی برای تضعیف ناتو نیست و این پیمان «همچنان یک اتحاد مهم و راهبردی باقی می ماند»، با این حال آشکار است که مواضع منفی آمریکا به عنوان مهمترین عضو ناتو در قبال آن موجب افزایش بدبینی اروپایی‌ها درباره آینده این ائتلاف نظامی شده است.
علاوه بر فرانسه، آلمان نیز خواستار تقویت همگرایی دفاعی در اروپا شده است.
«هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان هفته گذشته در یادداشتی بر تقویت همکاری‌‌های نظامی و «ایجاد وزنه‌ای» مقابل آمریکا تاکید کرد. 9 کشور اروپایی در ژوئن 2018 از طرح فرانسه برای تشکیل نیروی واکنش سریع حمایت کردند.
اتحادیه اروپا در مه 2018 اعلام کرد که از سال 2021 تا 2027 حدود 20 میلیارد یورو به مسائل دفاعی اختصاص می‌دهد. این بودجه صرف توسعه فناوری‌های جدید نظامی می‌شود.
دولت‌های اروپایی به این جمع‌بندی رسیده‌اند که اکنون باید به خود متکی باشند و دوره اتکاء صرف به آمریکا برای حفظ امنیت اروپا گذشته است؛ به ویژه این که ترامپ به صراحت تاکید کرده که آمریکا دیگر حاضر به اصطلاح «سواری ریگان» به متحدان خود نیست و خواهان آن است تا آنها نه فقط هزینه‌های دفاع از خود را برعهده بگیرند، بلکه واشنگتن باید از بابت رابطه با آنها سود ببرد.
اقدامات اروپا برای کسب استقلال دفاعی و نظامی که از جمله اهداف آن ایجاد توانایی اروپایی برای برخورد با بحران‌های امنیتی داخل اروپا است، موجب نارضایی هر چه بیشتر آمریکا شده‌است، زیرا تحقق این امر به معنای کاهش ظرفیت واشنگتن برای مداخله و نقش‌آفرینی در بحران‌های امنیتی اروپا خواهد شد.
به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا مصمم است تا هرچه زودتر به ظرفیت‌ها و توانمندی مستقل دفاعی و نظامی دست یابد. 118/120
نویسنده: سيدرضا ميرطاهر
بیشتر بخوانید:
تصویب تعرفه های اتحادیه اروپا علیه آمریکا
آیا جنگ تجاری امریکا و اتحادیه اروپا نزدیک است؟/ تحلیل
