رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز شنبه 16 سپتامبر با صدور بیانیه ای رسمی اعلام کرد: ایران از تصمیم خود برای لغو مجوز فعالیت چند نفر از باتجربه ترین بازرسان آژانس که برای راستی آزمایی فعالیت های این کشور ذیل توافقنامه پادمان های منع گسترش سلاح های اتمی تعیین شده بودند، خبر داد. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران خواسته است تا در تصمیم خود تجدیدنظر کند و به آنچه او مسیر همکاری‌های ایران با آژانس دانسته، بازگردد.
تعداد بازرسانی که گروسی به آنها اشاره کرده هشت نفر و دارای ملیت‌های فرانسوی و آلمانی هستند. بر اساس تصمیم ایران این هشت نفر که دارای روادید چند بار سفر به ایران بودند و هر لحظه می‌توانستند برای انجام بازرسی‌های معمول آژانس به ایران بیایند، از این پس لغو انتصاب De-designation شده و دیگر نمی‌توانند به ایران سفر و اقدام به بازرسی کنند. در واقع به نوعی مجوز فعالیت آنها لغو شده است.
اگرچه کشورهای عضو آژانس به طور کلی می‌توانند بازرسانی را که برای بازدید از تأسیسات هسته‌ای آنها بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان. پی. تی) تعیین شده وتو کنند، اما آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای مدعی است که تصمیم تهران فراتر از رویه‌های عادی است. حتی رافائل گروسی نیز اذعان دارد که تصمیم ایران غیرقانونی نبود. گروسی تاکید کرد که اگرچه از نظر تئوری و بر اساس توافق‌های مرتبط با آژانس، چنین اجازه‌ای به ایران داده شده بود، اما این تصمیم یکجانبه «نامتناسب و بی‌سابقه» است و آنچه ایران انجام داد، «یک گام دیگر در مسیر اشتباه» و «یک ضربه غیرضروری به یک رابطه از قبل متشنج» بوده است.
با وجود این، جمهوری اسلامی ایران ضمن دفاع از اقدام خود، ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان را به «سیاسی کردن» فعالیت‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متهم کرد. ناصر کنعانی چافی سخنگوی وزارت امورخارجه ایران در واکنش به بیانیه رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: متأسفانه سه کشور اروپایی و آمریکا به‌رغم تعامل مثبت، سازنده و مستمر جمهوری اسلامی با آژانس، با زیاده‌خواهی و با هدف تخریب فضای همکاری ایران و آژانس، از فضای شورای حکام برای مقاصد سیاسی خود سوءاستفاده کردند.
اشازه کنعانی به اظهارات رافائل گروسی پیش از نشست فصلی اخیر شورای حکام آژانس و همچنین به بیانیه اخیر تروئیکای اروپایی است که در حاشیه این نشست صادر شد. سه کشور اروپایی در حاشیه نشست اخیر در بیانیه ضد ایرانی از یک سو از ایران خواستند که با نصب مجدد دوربین‌ها و تجهیزات نظارتی موافقت کند و از سوی دیگر مدعی شدند که ایران اراده‌ای از خود برای اجرای تعهدات شفاف ساز مندرج در بیانیه مشترک ماه مارس با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان نمی‌دهد. مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم دوشنبه گذشته گفته بود ایران به افزایش ذخایر اورانیوم با درصد غنای 60 ادامه می‌دهد و هیچ پیشرفتی در وادار کردن به توضیح معتبر در خصوص وجود اثرات غیرقانونی از اورانیوم یافت شده در سایت‌های اعلام‌نشده هسته‌ای حاصل نشده است.
بدون شک، اقدام ایران در لغو مجوز فعالیت چند نفر از بازرسان آژانس هشداری به این سازمان و تروئیکاری اروپایی است مبنی بر اینکه در صورت سوء استفاده از تعهد ایران و استفاده سیاسی از آژانس، جمهوری اسلامی ایران نیز از اهرم های قانونی که در اختیار دارد در خصوص رابطه به آژانس استفاده خواهد کرد. از سوی دیگر، گروسی به درستی به این موضوع اشاره کرد که رابطه آژانس و ایران از قبل متشنج بود، اما به این موضوع اشاره نکرد که این روابط متشنج حاصل سیاست های جمهوری اسلامی ایران نیست، بلکه برونداد خروج غیرقانونی آمریکا از برجام در سال 2018 و متعاقب آن بدعهدی اروپا در اجرای تعهدات خود در قبال ایران در برجام است.
نویسنده: سید رضی عمادی
116
