مسلما مهمترین تحول بریتانیا در سال 2016 که مدتها بر عرصه های داخلی، منطقه ای و بین المللی این کشور تاثیر گذار خواهد بود، برگزاری همه پرسی جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا بود که به برگزیت معروف شده است.
با برگزاری همه پرسی «برگزیت» که روز پنج شنبه 23 ژوئن 2016برگزار شد، رای دهندگان بریتانیایی به خروج کشورشان از اتحادیه اروپا رای دادند.
رای گیری برای خروج انگلیس از اتحادیه اروپا
48 درصد رای دهندگان به ادامه عضویت و 52 درصد به خروج از اتحادیه رای دادند. مردم اسکاتلند و ایرلند شمالی رای به ماندن در اتحادیه اروپا و انگلیسی‌ها و ولزی‌ها به غیر از لندن رای به خروج از این اتحادیه دادند.
دیوید کامرون نخست وزیر وقت بریتانیا ساعاتی پس از اعلام نتایج این همه پرسی اظهار داشت که از سمت خود کناره گیری خواهد کرد.
نتیجه فوری این مساله کاهش بی سابقه ارزش پوند به پایین ترین حد خود از سال 1985 بود.به گفته تحلیلگران رای مثبت بریتانیایی ها به برگزیت تاثیری سرنوشت ساز و قاطع نه فقط بر آینده بریتانیا بلکه اتحادیه اروپا و در سطح گسترده تر بر کل جهان دارد و پیامدهای آن به تدریج آشکار خواهدشد.
دیوید کامرون نخست وزیروقت بریتانیا ساعاتی پس از اعلام نتایج این همه پرسی اظهار داشت که از سمت خود کناره گیری خواهد کرد
شوک بزرگ برگزیت برای اروپا
نتیجه این همه پرسی شوک بزرگی را در سطح داخلی، سطح اروپا و در عرصه بین المللی موجب شد.
این همه پرسی باعث شده تا استقلال طلبان اسکاتلندی و ایرلند شمالی با انگیزه بیشتری بدنبال جدایی از بریتانیا بروند.
در سطح اروپا نیز نتیجه همه پرسی بریتانیا را برخی تحلیلگران آغازی برای فروپاشی اتحادیه اروپا دانستند.
رای مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا باعث نگرانی در مورد تقویت موضع مخالفان عضویت در اتحادیه در سایر کشورهای عضو و درخواست آنان برای برگزاری همه پرسی مشابه شده است.
احزاب و سیاستمداران مخالف اتحادیه اروپا در بسیاری از کشورهای عضو از تصمیم مردم بریتانیا استقبال کرده و آن را ستوده اند.
در سطح بین المللی نیز نتیجه این همه پرسی باعث نارضایی آمریکا به عنوان متحد استراتژیک بریتانیا شد، بویژه اینکه باراک اوباما رئیس جمهوری وقت آمریکا در سفری که قبل از اجرای همه پرسی برگزیت به لندن انجام داد، مصرانه از بریتانیایی ها خواسته بود تا همچنان در اتحادیه اروپا باقی بمانند.
پیامدهای برگزیت برای اقتصاد جهانی از مهمترین مسائل مورد توجه در این زمینه بود کما اینکه صندوق بین‌المللی پول در گزارش خود پیش بینی رشد اقتصادی جهان را از 4 /3 درصد به 2 /3درصد کاهش داد و علت این کاهش را برگزیت و تردید در سرمایه‌گذاری کلان در اروپا اعلام کرد.
قبل از برگزاری همه پرسی برگزیت در اواخر ژوئن 2016 ، دو کمپین بزرگ از سوی موافقان و مخالفان برگزیت به راه افتاده بود که هر یک سعی داشتند توجه مردم بریتانیا را به استدلال های خود در باره لزوم خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و یا ماندن بریتانیا در اتحادیه اروپا جلب کنند.
با این حال در نهایت، دلایلی که موافقان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در کارزار چهار ماهه قبل از برگزاری همه پرسی، مطرح کردند، نظر اکثریت مردم بریتانیا را بخود جلب کرد و در نتیجه رای آنها را به خود اختصاص دادند.
حامیان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، ادعاهای مقامات دولتی را درمورد تبعات منفی اقتصادی خروج این کشور از اتحادیه اروپا را نادرست و غیرواقعی اعلام کردند.
آنها مدعی بودند که برگزیت موجب کنترل پول ملی و حاکمیت بر مرزها شده و بدین ترتیب موجب شود تا آینده اقتصاد بریتانیا بار دیگر در اختیار دولت این کشور قرار گیرد.
همچنین هواداران برگزیت همواره بر مزایای مالی و اقتصادی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بویژه رها شدن لندن از پرداخت سالانه میلیاردها پوند به این اتحادیه تاکید کردند.
به ادعای آنها، با جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا مساله واردات فزاینده این کشور از اتحادیه اروپا با کاهش قابل توجهی مواجه خواهد شد. طرفداران برگزیت بر این باورند که خروج بریتانیا از این اتحادیه موجب تقویت رشد اقتصادی خواهد شد و ادامه عضویت در اتحادیه اروپا موجب رکود اقتصادی و افزایش ورود مهاجران خارجی می شود.
در عین حال حامیان برگزیت از سیطره اتحادیه اروپا بویژه تحمیل خواسته های این اتحادیه در مواردی مانند پذیرش مهاجران و مسائل حقوق بشر ناراضی بودند.
در مقابل مخالفان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بر پیامدهای منفی برگزیت تاکید کرده اند. از جمله آنها بر زیان های مالی عظیم ناشی از برگزیت که در مرحله اول حداقل 100 میلیارد پوند برآورد شده ، از دست دادن امتیازات تجاری بریتانیا در اروپا با خروج از بازار واحد اروپایی و افزایش ناامنی در این کشور با توجه به کاهش ارتباط ها با نهادهای امنیتی اروپایی اشاره می کنند.
برگزیت بهانه ای برای جدایی طلبی در اتحادیه اروپا
مهمترین دغدغه اتحادیه اروپا پس از رای مثبت مردم بریتانیا به برگزیت تعیین تکلیف هر چه سریعتر وضعیت بریتانیا در این نهاد بزرگ اروپایی است که اکنون آن را با وضعیت دشواری مواجه کرده است.
برگزیت اکنون به بهانه ای برای جدایی طلبی در اتحادیه اروپا تبدیل شده است. از جمله در کشورهایی مانند هلند درخواست هایی برای برگزاری همه پرسی مشابه همه پرسی برگزیت مطرح شده است.
در فرانسه نیز مارین لوپن رهبر حزب راست گرای افراطی جبهه ملی خواهان جدایی فرانسه از اتحادیه اروپا(فرگزیت) شده است. به همین دلیل سران اتحادیه اروپا خواهان آن هستند تا هر چه زودتر تکلیف این عضو جدایی طلب روشن شده و خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا اجرایی شود.
مارین لوپن رهبر حزب راست گرای افراطی جبهه ملی خواهان جدایی فرانسه از اتحادیه اروپا(فرگزیت) شده است
در عین حال با توجه به اینکه بریتانیا از تامین کنندگان اصلی بودجه اتحادیه اروپا بوده است لذا باید هر چه زودتر نحوه تامین بودجه این اتحادیه بر اساس تقسیم مجدد سهم اعضای اتحادیه اروپا مشخص شود.
مقامات اتحادیه اروپا به مقامات بریتانیا گوشزد کرده اند که انتظار نداشته باشند تا این کشور همان دسترسی قبلی را به بازار متحد اتحادیه اروپا داشته باشد.
در عین حال سران اتحادیه اروپا توافق کردند که هیچ مذاکره ای با لندن تا اجرای رسمی روند دو ساله خروج برگزیت از اتحادیه اروپا صورت نخواهد گرفت.
با توجه به اینکه پس از فعال سازی ماده 50 پیمان لیسبون، بریتانیا تنها دو سال زمان دارد تا با 27 عضو دیگر این اتحادیه برای تعیین چارچوب همکاری در زمینه تجارت و مهاجرت به توافق برسد، دولت بریتانیا اصرار دارد که پیش از آغاز شمارش معکوس، زمینه این مذاکرات مهم و سرنوشت ساز فراهم شود.
مخالفت با برگزیت
برگزیت در داخل بریتانیا نیز با مخالفت های زیادی مواجه شد و مخالفان خواهان تصویب آن در مجلس عوام شدند. پس از مطرح شدن این مساله در نهایت دیوان عالی بریتانیا رای به نفع مخالفان داد و فرایند تصویب برگزیت در مجلس عوام و مجلس اعیان آغاز شد.
به رغم تصویب برگزیت در مجلس عوام اما پس از مطرح شدن آن در مجلس اعیان ، این نهاد قانونی خواهان انجام اصلاحات گسترده در برگزیت شد.
نمایندگان مجلس عوام در 8 فوریه 2017 با اکثریت آراء، لایحه جنجالی مربوط به فعال کردن ماده 50 پیمان لیسبون را که سرآغاز فرآیند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا است، تصویب کرده بودند و بر اساس رویه قانونی، نمایندگان مجلس اعیان نیز بایستی این لایحه را تصویب می‌کردند تا به دولت بریتانیا اجازه داده می شد مذاکرات برگزیت را آغاز کند.
رای منفی نمایندگان مجلس اعیان به لایحه برگزیت و در خواست اصلاحات در آن تحولی مهم در باره مساله سرنوشت ساز برگزیت محسوب می شود.
یکی از دلایل مخالفت اکثریت نمایندگان مجلس اعیان با لایحه برگزیت لزوم حفظ حقوق سه میلیون شهروند اروپایی ساکن بریتانیا است. در واقع یکی از مهمترین مسائل و اختلافات اتحادیه اروپا و بریتانیا به سرنوشت اروپایی های ساکن در بریتانیا و آینده وضعیت آنها و نیز مساله آینده تردد نیروی کار بین کشورهای اتحادیه اروپا و بریتانیا است.
ترزا می بارها تاکید کرده که پیش از 31 مارس 2017، ماده 50 پیمان لیسبون را که شروع دو سال مذاکره خروج با اتحادیه اروپا خواهد بود، فعال خواهد کرد.
براساس ماده 50 پیمان لیسبون که در دسامبر 2007 تصویب شد، دولت‌هایی که بخواهند از اتحادیه اروپا خارج شوند، باید این ماده را فعال و مطابق آن عمل کنند.
مخالفت مجلس اعیان با لایحه برگزیت موجب تاخیر درتصویب و در نتیجه اجرای آن خواهد شد. با این حال به دلیل عمق، گستردگی و پیچیدگی روابط بریتانیا در ابعاد مالی، اقتصادی، صنعتی، تجاری، سیاسی، امنیتی با اتحادیه اروپا که حاصل چند دهه عضویت این کشور در اتحادیه اروپا است، حتی در صورت کوشش فراوان دولت محافظه کار، این روند چند سال به طول انجامد.
برگزیت و تاثیر آن بر ابعاد اختلاف اتحادیه اروپا با آمریکا
یکی از مهمترین ابعاد بین المللی برگزیت، تاثیر آن بر تشدید اختلافات بین اتحادیه اروپا و دولت جدید آمریکا است.
مواضع غیر دوستانه دونالد ترامپ رئیس جمهوری جدید آمریکا که ضمن مخالفت با هم گرایی اروپایی صراحتا خواهان واگرایی در اتحادیه اروپا با پشتیبانی صریح از جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا( برگزیت) شده است، واکنش تند مقامات اروپایی را برانگیخته است.
ترامپ از دیگر کشورهای اروپایی خواسته است تا روندی مشابه بریتانیا برای خروج از اتحادیه اروپا در پیش گیرند.
دولت قبلی آمریکا به ریاست باراک اوباما رئیس جمهوری دموکرات این کشور، مخالف سر سخت خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بود و آن را موجب کاهش اهمیت و موقعیت جهانی و اروپایی بریتانیا می دانست.
موضع ترامپ در قبال برگزیت ضمن حمایت از آن، درخواست عملی شدن هر چه سریع تر برگزیت است.
سفر ترزا می به واشنگتن و دیدار با دونالد ترامپ
انتظار می رود که با آغاز اجرای برگزیت از مارس 2017، لندن رویکرد فرا آتلانتیکی خود را با شدت بیشتری دنبال کرده و ضمن نزدیکی هر چه بیشتر روابط با واشنگتن تلاش کند که برای جبران خسارات و هزینه های ناشی از جدایی از اتحادیه اروپا، روابط اقتصادی، تجاری خود را با آمریکا گسترش دهد و در عین حال هماهنگی بیشتری با سیاستهای دولت ترامپ در زمینه مسائل منطقه ای و بین المللی پیدا کند.
تغییر موازنه سیاسی لندن و تاثیر آن بر برگزیت
تحول مهم دیگر در عرصه بریتانیا تغییر موازنه های سیاسی دراین کشور است که تا حد زیادی تحت تاثیر برگزیت بوده است.
پس ازبرگزاری همه پرسی برگزیت و مشخص شدن نتایج آن که در واقع به معنای شکست حزب کارگر در متقاعد کردن بریتانیایی ها در مخالفت با برگزیت بود درخواست ها برای کناره گیری جرمی کوربین رهبر حزب کارگر شدت گرفت به نحوی که این مساله به رویارویی بزرگی در داخل این حزب انجامید.
جرمی کوربین رهبر حزب کارگر
با این حال در نهایت کوربین توانست موقعیت خود را تثبیت کرده و در مصدر رهبری این حزب باقی بماند.
نتایج انتخابات میان دوره ای که در فوریه 2017 برگزار شد شکست بزرگی را متوجه حزب کارگر با توجه به از دست دادن کرسی این حزب در حوزه انتخاباتی کوپلند کرد.
در واقع در صورت برگزاری انتخابات سراسری در برهه کنونی ،حزب محافظه کاربا افزایش 4 درصدی 42 درصد آرا وحزب کارگر با کاهش 6 درصدی 31 درصد آرا را بدست خواهند آورد که این به معنای نزول آشکار موقعیت و وجهه حزب کارگر نزد مردم بریتانیا است.
اقبال مردمی به حزب محافظه کار نشان می دهد که برغم مخالفت ها با برگزیت و آشکار شدن برخی آثار منفی آن، کماکان این حزب از هواداران قابل توجهی برخوردار است اما روی دیگر سکه این انتخابات میاندوره ای، ناامیدی فزاینده حزب کارگر از موقعیت سیاسی خود و افزایش شکاف ها در داخل این حزب است که بویژه با افزایش دوباره درخواست ها برای استعفای جرمی کوربین رهبر این حزب همراه بوده است.
مخالفان کوربین معتقدند که با توجه به نتایج انتخاباتی اخیر حزب کارگر با رهبری وی شانس چندانی برای پیروزی در انتخابات عمومی 2020 نخواهد داشت.113/110
بیشتر بخوانید:
درخواست «ترزا می» از پارلمان انگلیس: به لایحه «برگزیت» رای دهید
رای منفی مجلس اعیان بریتانیا به برگزیت / تحلیل
مجلس اعیان بریتانیا به «برگزیت» رای مثبت نداد
