عمان 309 هزار کیلومتر مربع مساحت و بیش از پنج میلیون نفر جمعیت دارد. عمان بعد از عربستان سعودی بزرگترین کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس به لحاظ مساحت است. عمان در 50 سال اخیر تنها دو حاکم داشته که سلطان قابوس از 1970 تا 2020 و سلطان هیثم بن طارق از 2020 تاکنون هستند.
عمان در نظم سیاسی و امنیتی منطقه غرب آسیا به عنوان کشوری که همواره خواستار ثبات و امنیت منطقه‌ای است شناخته می‌شود. تلاش برای کنترل سطح تنش در منطقه عمدتا بی‌ثبات و پرتنش غرب آسیا، مهم‌ترین و اصلی‌ترین رویکرد سیاست خارجی عمان است.
برای تحقق این هدف نیز عمان از راهبرد میانجی‌گری میان کشورهای منطقه و همچنین میان کشورهای منطقه و فرامنطقه ای بهره گرفته است. به همین دلیل نیز عمان همواره تلاش کرده است از طریق برقراری ارتباط با قدرت‌های تاثیرگذار منطقه‌ای و بین‌المللی برای ایجاد ثبات در منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس نقش آفرینی کند.
استراتژی میانجی گرانه عمان
در واقع، دیپلماسی میانجی گرانه الگوی رفتاری و کنشی بود که کشور عمان در مواجهه با قطب‌های متضاد و متعارض قدرت در غرب آسیا به نمایش گذاشته و در مواجهه با تحولات منطقه‌ای، استراتژی رفتاری خود را بر اساس استراتژی میانجی گرانه تنظیم کرده است.
این دیپلماسی در رابطه با جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در هفت سال اخیر به کار گرفته شد و عمان از جمله کشورهایی بود که پس از قطع رابطه عربستان و ایران نه تنها رابطه با ایران را مانند برخی از کشورهای عربی قطع نکرد بلکه تلاش زیادی برای کاهش تنش و احیای رابطه تهران و ریاض انجام داد.
پس از توافق ایران و عربستان سعودی برای احیای روابط نیز عمان از نخستین کشورهایی بود که از توافق تهران و ریاض استقبال کرده و آن را گامی برای توسعه شکوفایی و ثبات کل منطقه دانست.
در همین حال، عمان از زمان آغاز جنگ یمن در مارس 2015 برای پایان دادن به این جنگ تلاش کرد و بارها میزبان هیئت های یمنی، سعودی و سازمان ملل متحد بود. عمان همواره به عنوان یک میانجی در این جنگ ظاهر شده و اقدامات آن در روند مذاکرات صنعا و ریاض برای آتش‌بس در جنگ یمن کاملا مشهود است.
عمان میانجی‌گری را میان ایران و آمریکا نیز به کار گرفت و به عنوان کشور مورد احترام میان تهران و واشنگتن شناخته می‌شود. عمان در جریان مذاکرات برجام در گذشته و مذاکرات مربوط به احیای این توافق در دو سال اخیر نقش مهمی داشته است.
«مهران کامروا» استاد دانشگاه جورج تاون در قطر می گوید: "عمان به خاطر ثبات منطقه این اقدامات میانجی‌گرانه را انجام می‌دهد، نه به خاطر شهرت و بهبود وجهه خودش. هدف اصلی عمان کاهش تنش و نابسامانی در منطقه است."
جایگاه عمان در سیاست خارجی ایران
با توجه به این رویکرد، عمان جایگاه مهمی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دارد و تهران هم از گسترش روابط با این کشور استقبال می‌کند و هم از نقش میانجی گرانه عمان در منطقه حمایت می‌کند.
از این رو، «حسین امیرعبداللهیان» از زمان آغاز به کار در دولت سیزدهم ایران سه بار به مسقط سفر کرد که سومین سفر وی نیز در ماه گذشته میلادی انجام شد. اکنون نیز سرلشکر «محمد باقری» رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به عمان سفر کرده است.
نویسنده: سیدرضی عمادی
117
