بحران در سوریه از سال 2011 با تهاجم گسترده گروه‌های تروریستی مورد حمایت عربستان و آمریکا و متحدانشان برای تغییر معادلات منطقه به نفع رژیم صهیونیستی آغاز شد اما در سال‌های اخیر درپی موفقیت‌های نیروهای سوریه به کمک جبهه مقاومت این بحران در حال فروکش کردن است.
آزادی ادلب؛ امری حتمی
نیروهای سوریه به کمک نیروهای محور مقاومت در ماه‌های اخیر توانسته‌اند ضربات سختی را به تروریست‌ها وارد کنند و هم اکنون حضور تروریست‌ها در سوریه بیشتر در منطقه ادلب و مناطق بیابانی محدود شده است و اگر جوسازی‌های آمریکا و غرب و حکام عربی و نیز برخی مانع تراشی‌های ترکیه نبود دولت سوریه تصمیم داشت با انجام حمله گسترده به تروریست ها در ادلب در سال گذشته کار سایر تروریست‌های تکفیری در سوریه را پس از پایان داعش در این کشور یکسره کند که این موضوع میسر نشده و عملاً تعیین تکلیف موضوع باقیمانده تروریست‌ها به سال 2019 موکول شد.
در این زمینه "بثینه شعبان" مشاور سیاسی و رسانه ای رئیس جمهوری سوریه تاکید کرد: آزادی ادلب در شمال غرب سوریه امری حتمی است و "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهوری ترکیه نمی تواند یک منطقه حائل در شمال سوریه ایجاد کند. "بثینه شعبان" تصریح کرد: نمی توان تروریسم را در ادلب تا بی نهایت به حال خود رها کرد.
منطقه غرب آسیا؛ منطقه‌ای با محوریت مقاومت و حذف آمریکا
بی تردید مقاومت قهرمانانه مردم منطقه بویژه مردم عراق و سوریه موجب شده است که منطقه شاهد تغییرات جدی باشد. پیروزی‌های سرنوشت‌ساز سوریه و عراق در برابر تروریست‌ها بویژه داعش تحولات منطقه غرب آسیا را به سوی تشکیل منطقه‌ای با محوریت مقاومت که منطبق بر خواست مردم منطقه باشد و دستان قدرت‌های سلطه‌گر از آن کوتاه شده باشد کشیده است.
این واقعیت‌ها چیزی جزعبور کامل منطقه‌ای از بحران تروریسم و طراحی نظم جدید منطقه بر پایه بازگشت ثبات و حذف بازیگران فرا منطقه‌ای مانند آمریکا نیست.
در مجموع پیروزی ارزشمند ارتش سوریه و نیروهای مردمی در سوریه دورنمای روشنی را در برخورد با تروریسم و مهیا شدن این کشور برای ورود به مرحله پسا داعش و نیز تلاش برای بازسازی این کشور بوجود آورده است.
سوریه در دوران پسا داعش
در این چارچوب سوریه در سال‌های اخیر میزبان برگزاری نمایشگاه بین المللی و برخی هیات‌های اقتصادی به منظور معطوف ساختن نگاه‌ها به موضوع بازسازی این کشور بوده است. این موضوع مهیا شدن این کشور برای ورود به مرحله پسا داعش و نیز تلاش برای بازسازی سوریه را نشان داده است.
توجهات و سیاست اقتصادی دولت سوریه به منزله چشم‌اندازی است که این کشور به موضوع بازسازی به عنوان یکی از موضوعات اساسی در دوران پسا داعش دارد.
تمایل شرکت‌های بین المللی و هیات‌های اقتصادی از کشورهای مختلف به حضور و سرمایه گذاری در سوریه به منزله شکست تحرکات آمریکا در به انزوا کشیدن سوریه از طریق اعمال تحریم علیه این کشور است.
رقابت کشورهای اروپایی برای مشارکت در بازسازی سوریه
"فارن پالیسی" در این زمینه نوشت: کشورهای اروپایی برای بازسازی در سوریه رقابت دارند. نشریه فارن پالیسی در گزارشی از اختلاف نظر میان کشورهای اروپایی برای مشارکت در بازسازی سوریه نوشت و از ایتالیا، لهستان، مجارستان و اتریش به عنوان مهمترین حامیان مشارکت اتحادیه اروپا در بازسازی سوریه نام برد.
نشریه آمریکایی فارن پالیسی نوشت: در حالیکه فرانسه، آلمان و بریتانیا می‌خواهند موضع سخت خود در قبال "بشار اسد" را حفظ کنند؛ اما کشورهای جنوب و شرق اروپا می‌خواهند این رویکرد را تعدیل کنند. فارن پالیسی در ادامه گزارش خود می افزاید: یک دیپلمات اروپای غربی اذعان دارد که تمام 28 کشورعضو اتحادیه اروپا می دانند که اسد برنده جنگ است.
تحولات سیاسی سوریه پس از ناکامی داعش و در آستانه شکست قرار گرفتن سایر گروه‌های تروریستی - تکفیری در این کشور، شتاب بیشتری یافته است و تشکیل اجلاس‌های بین المللی و منطقه‌ای در خصوص سوریه بیانگر این اهمیت است.
چنین فضایی با بازگشت هیات‌های دیپلماتیک به دمشق به منزله پیروزی سوریه در عرصه سیاسی است. در پی موفقیت ارتش سوریه و متحدان آن در جنگ با تروریسم و آزادسازی اغلب مناطق اشغال شده، دمشق پایتخت سوریه بار دیگر میزبان دیدارهای دیپلماتیک با مقام‌ها و هیات‌های کشورهای مختلف است.
این دیدارها تاییدکننده این دیدگاه است که سوریه از مرحله جنگ با تروریسم عبور کرده است. به این ترتیب دمشق در ماه‌های اخیر میزبان هیات های مختلف سیاسی بوده است موضوعی که پس از سال‌ها جنگ با تروریسم، پیروزی برای دولت "بشار اسد" رئیس جمهوری سوریه قلمداد می‌شود.
شکست سناریوهای دشمنان سوریه در مقابل گفتمان مقاومت
مارس 2011 زمانی که پروژه بحران سازی در سوریه کلید خورد یک هدف مبنای کار دشمنان دولت اسد و تروریست‌ها بود و آن عبور از دوران اسد بود. در این مسیر آمریکا و برخی کشورهای اروپایی و عربی از جمله عربستان و امارات و نیز رژیم صهیونیستی هر آنچه در ظرفیت داشتند به میدان آوردند و در اختیار تروریست های اجاره‌ای قرار دادند تا دولت سوریه ساقط شود اما گفتمان مقاومت این سناریو را به شکست کشاند.
اکنون نیز رویداد مهمی در حال شکل گیری است که این رویداد همان تلاش کشورهای عربی برای بازگشایی سفارت خود در دمشق و سفر سران عربی-آفریقایی به سوریه و دیدار با "بشار اسد" رئیس جمهوری سوریه است.
این سفرها با چراغ سبز اتحادیه عرب برای بازگشت سوریه به این اتحادیه همزمان شده است که نشان از بازگشت سوریه به معادلات سیاسی جهان عرب دارد. با حضور چندی پیش رئیس پارلمان سوریه در کنفرانس پارلمان های عربی در امان، پایتخت اردن، زمینه بازگشت سوریه به اتحادیه عرب تا حدود زیادی فراهم شده است.
عرصه سیاسی و دیپلماتیک سوریه روند پر شتابی به خود گرفته است و دمشق به محل رایزنی سیاسی در سایه پیروزی گفتمان مقاومت تبدیل شده است. تلاش برای بهبود روابط با سوریه از زمان بازگشایی سفارت امارات در دمشق علنی شده است. ضمن آنکه بحرین نیز تاکید کرده است نمایندگی سیاسی‌اش در سوریه را فعال کرده است کویت هم از نزدیک بودن زمان بازگشایی سفارتش در سوریه خبر داده است.
همچنین نمایندگان پارلمان اردن از سرگیری روابط دیپلماتیک با سوریه و بازگشت سفیر اردن به دمشق را خواستار شده‌اند. با آغاز بحران سوریه در مارس 2011 کشورهای عربی روابط دیپلماتیک خود را با دمشق قطع و سفارتخانه‌های خود را در سوریه بستند. در نوامبر2011 نیز عضویت سوریه در «اتحادیه عرب» به پیشنهاد حکام عربی تعلیق شد.
اکنون که شکست توطئه برخی از کشورهای عربی و غربی در سوریه آشکار شده است بسیاری از کشورهای منطقه خواستار از سرگیری روابط با دمشق و بازگشایی سفارتخانه‌هایشان در این کشور هستند.
شکست راهبردهای کاخ سفید در سوریه با خروج نظامیان آمریکایی
پس از گذشت چند سال از بحران سوریه، نه تنها نظام این کشور با الگوهای رفتاری مداخله‌جویانه بازیگران و قدرت‌های خارجی سقوط نکرد بلکه به اذعان، رئیس پارلمان سوریه، الگوی رفتاری این کشور در مقابله با گروه‌های تروریستی و حامیان آنها «نوید ظهور یک نظام جهانی جدید را می دهد».
درهمین چارچوب است که دومین تحول مهم در خصوص سوریه معنا پیدا می کند و آن اعلام تصمیم خروج بخش عمده نیروهای آمریکایی از سوریه است. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در 19 دسامبر 2018 اعلام کرد: حدود 2هزار نیروی ویژه آمریکایی خاک سوریه را ترک خواهند کرد.
البته این خروج در گام نخست آنی و 30 روزه اعلام شد اما سپس با انتقادهایی که در داخل آمریکا به ترامپ وارد شد، زمان خروج نیروهای آمریکایی از سوریه تغییر و 120 روزه اعلام شد.
کارشناسان مسائل سیاسی و اندیشکده‌های راهبردی و مطالعاتی اعلام تصمیم خروج بخش عمده نیروهای آمریکایی از سوریه را شکست راهبرد کاخ سفید و پیروزی میدانی برای دولت سوریه و متحدانش ارزیابی کردند.
پایگاه آمریکایی اینترنتی نشنال اینترست نوشت: صرفِنظر از اینکه اکنون چه مدت طول بکشد آمریکا سوریه را ترک کند، راهبرد آمریکا شکست خورده است. شکست سیاست آمریکا در سوریه در پی بیش از پنج سال حضور واشنگتن در جنگ سوریه با درجات مختلف، سریع و غافلگیر کننده بوده است.
حضورغیرقانونی نیروهای آمریکایی در منطقه از جمله در سوریه اقدامی اشتباه، غیرمنطقی، تنش‌زا و التهاب‌آفرین بوده و همواره از عوامل اصلی بی‌ثباتی و ناامنی و رواج خشونت در منطقه محسوب می شود.
در چنین شرایطی ترامپ درصدد است به نحوی با اعلام تبلیغاتی اینکه تصمیم به خروج بخش عمده نیروهای آمریکایی از سوریه را دارد تا حدودی از پیامدهای این شکست بکاهد.
طرح تصمیم ترامپ مبنی بر خارج کردن نیروهای آمریکایی از سوریه در حالیست که هیچ یک از اهداف آنان از مداخله‌جویی در این کشور از جمله ساقط کردن دولت قانونی سوریه و مسلط کردن عوامل خود یعنی تروریست‌ها در این کشور، محقق نشده است و جبهه مقاومت در شکست آنها، نقش بارزی را ایفا کرده است.
در مجموع، تحولات سوریه و روند تصمیمات ضد و نقیض و لحظه‌ای و در عین حال جنجالی ترامپ نشان می‌دهد که این کشور در پروسه‌ای از سردرگمی‌ها و ناکامی‌ها گرفتار شده است.
چشم انداز آینده منطقه نشان می‌دهد که عنصر و مولفه مقاومت و پایداری در نهایت چاره‌ای را برای نظامیان آمریکایی جهت فرار از منطقه باقی نگذاشته است و ترامپ ناباورانه چنین روندی را در سوریه به نظاره نشسته است.
دیدار بشار اسد با رهبر معظم انقلاب اسلامی؛ جشن پیروزی مقاومت
در چنین فضایی است که در اواخر سال 97 شاهد قدرت‌نمایی سیاسی محور مقاومت در کنار توانمندی‌های آن در عرصه میدانی در برابر توطئه‌گران بودیم و این به منزله اعلام کامل شکست توطئه‌ها علیه سوریه و تغییر کامل معادلات سیاسی و میدانی به نفع جبهه مقاومت است.
در این چارچوب دیدار بشار اسد از ایران و دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران بویژه حضرت آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی بازتاب گسترده ای در رسانه‌ها داشت.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار "بشاراسد" رئیس جمهوری سوریه، رمز پیروزی سوریه و به شکست کشاندن آمریکا و مزدوران منطقه‌ای آن را استقامت رئیس جمهور و مردم سوریه و پافشاری آنان بر مقاومت خواندند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی، پیروزی جریان مقاومت در سوریه را موجب عصبانیت آمریکایی‌ها و تلاش آنان برای طراحی توطئه‌های جدید دانستند و با اشاره به نمونه‌ای در این زمینه گفتند: مسئله منطقه حائل که آمریکایی‌ها در سوریه به دنبال ایجاد آن هستند، از جمله این توطئه‌های خطرناک است که باید با قاطعیت آن را رد کرد و در مقابل آن ایستاد.
حضرت آیت الله خامنه‌ای تأکید کردند: ایران و سوریه عمق راهبردی یکدیگر هستند و هویت و قدرت جریان مقاومت وابسته به این ارتباط مستمر و راهبردی است و بر این اساس دشمنان نخواهند توانست نقشه‌های خود را عملیاتی کنند.
ایشان با تأکید بر لزوم حفظ روحیه ایستادگی و افزایش قدرت دولت و ملت سوریه، خطاب به رئیس‌جمهور این کشور گفتند: جنابعالی با ایستادگی که از خود نشان دادید به قهرمان جهان عرب تبدیل شدید و مقاومت در منطقه به وسیله شما قدرت و آبروی بیشتری یافت.
"بشار اسد" رئیس جمهوری سوریه نیز در این دیدار از حمایت‌های بی دریغ جمهوری اسلامی ایران از کشورش تجلیل کرد.
دیدار "بشار اسد"، با رهبر معظم انقلاب اسلامی همانطور که سردار سرلشکر "قاسم سلیمانی"، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام کردند، جشن پیروزی مقاومت بوده است.
بی تردید این دیدار، رویداد تاریخی بی‌نظیر و نمایش قدرت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران در منطقه بود. این سفر که نخستین بار پس از چند سال بحران و جنگ با تروریست‌ها در این کشور صورت گرفت، نشان داد که نظام سوریه از ثبات و اقتدار کافی برخوردار است.
وضعیت کنونی سوریه با همکاری راهبردی محور مقاومت بویژه ایستادگی جمهوری اسلامی ایران در کنار سوریه دوران با ثبات‌تری را تجربه می کند و مسیر تحولات این کشور، خارج از اراده غرب به ویژه آمریکاست.
نویسنده: بیژن نجفی
تهیه شده در «گروه خاورمیانه» اداره کل خبر و تفسیر معاونت برون‌مرزی صدا و سیما
142/116
