بریتانیا قدیمی ترین بازیگر خارجی در منطقه خلیج فارس است. اغلب مشکلاتی که در منطقه خلیج فارس وجود دارد نظیر ساخت مصنوعی برخی کشورها، وجود رژیم اشغالگر صهیونیستی و اختلاف های مرزی میان کشورهای عربی برآیند حضور و سیاست بریتانیا در خلیج فارس است. در حالی که بریتانیا با آغاز دهه 1970 راهبرد خروج از خلیج فارس را اتخاذ کرد، اما همواره در سیاست های این منطقه نقش مهمی ایفا کرد. بریتانیا طی سال های اخیر بار دیگر راهبرد بازگشت به منطقه خلیج فارس را اتخاذ کرد و در همین راستا نیز پایگاه نظامی خود را در بحرین افتتاح و به برگزاری رزمایش های مشترک با کشورهای این منطقه پرداخت.
روند صعودی بازگشت بریتانیا به خلیج فارس در قالب برگزاری رزمایش ها، مداخله سیاسی در امور داخلی کشورها و سیاست تاریخی «تفرقه بینداز و حکومت کن» انجام می گیرد. در همین راستا، قطر و بریتانیا در سال 2017 چهار رزمایش دریایی، هوایی و زمینی برگزار کردند که آخرین آن در 20 نوامبر 2017 بود. رزمایش روز گذشته دو کشور نخستین رزمایش مشترک لندن و دوحه در سال 2018 است.
در همین حال، بریتانیا به نقش تاریخی و سنتی خود در منطقه خلیج فارس یعنی قدرت مداخله گری که از طریق تفرقه درون کشوری و بین کشوری نفوذ را در درون کشورها و در منطقه پیگیری می کند، روی آورده است. در حالی که بریتانیا پیوند نزدیکی با پادشاهان حوزه خلیج فارس دارد و این پادشاهان تحت نفوذ لندن قرار دارند، اما لندن تلاشی برای حل یا دست کم کاهش تنش درون عربی میان قطر و چهار کشور عربستان، بحرین، امارات و مصر انجام نمی دهد. به نظر می رسد منافع بریتانیا در این تنش درون عربی با سیاست تاریخی «تفرقه بینداز و حکومت کن» تامین می شود.
«علی اکبر سیبویه»، سفیر سابق ایران در عمان در این خصوص می گوید: «لندن در بستر این ناآرامی ها اهداف خود را چه از نظر اقتصادی چه از نظر فروش تسلیحات و گسترش و حفظ نفوذ پی می گیرد. تمام تحولات منطقه حتی مسئله تغییر رفتار ریاض با سناریویی انگلیسی پی گرفته می شود. بنابراین تا به امروز این بریتانیا است که طراح اصلی آتش افروزی در منطقه است.»
موضوع دیگر این است که برگزاری این رزمایش ها به طور خاص و وابستگی امنیتی به قدرت های غربی به طور عام نه تنها سبب افزایش امنیت کشورها و منطقه خلیج فارس نشده بلکه در عمل به گسترش بی ثباتی و ناامنی منطقه ای منجر شده است.
بر این اساس، در حالی که در سیاست اعلامی هدف از برگزاری رزمایش مشترک قطر و بریتانیا مبارزه با تروریسم، مقابله با دزدان دریایی، قاچاق و حفظ امنیت منطقه اعلام شد، بریتانیا و برخی دیگر از کشورهای غربی با رفتارها و سیاست های خود به ظهور، تکثیر و تقویت تروریسم و ناامنی و خشونت در این منطقه نقش مستقیم ایفا کردند که حمله شنبه گذشته به سوریه نیز در همین راستا است. در عمل این حمله در جهت حمایت از گروههای تروریستی و متوقف کردن روند موفقیت ارتش سوریه و متحدان آن در مبارزه با تروریسم انجام شد.
قطر برای مقابله با فشارهای ناشی از قطع روابط با چهار کشور عربی به قدرت های غربی از جمله بریتانیا روی آورده است، اما بدون تردید ماحصل این نگاه صرفاً تامین منافع بریتانیا در قالب فروش تسلیحات جدید به دوحه خواهد بود.118/111
سید رضی عمادی
