دیدار «هایکو ماس» از آنکارا سه هفته قبل از سفر «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه به آلمان انجام شده است. از این جهت سفر وزیر امور خارجه آلمان به ترکیه به نوعی رایزنی برای تعیین دستور مذاکرات دیدار اردوغان با «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان و انتظارات برلین از آنکارا برای ذوب کردن یخ‌های روابط میان دو کشور در دوسال گذشته است.
در پی کودتای نافرجام سال 2016 و اقدمات گسترده دولت ترکیه در برخورد با مظنونین به همکاری با کودتاگران روابط ترکیه با اتحادیه اروپا به خصوص آلمان تیره شد. تیرگی روابط دو کشور تا جایی پیش رفت که حتی توافقنامه ترکیه و آلمان برای کنترل موج پناهجویان به اروپا از سواحل ترکیه در دریای مدیترانه به سمت اروپا را نیز به مخاطره انداخت.
دستگیری و بازداشت تعدادی از خبرنگاران و فعالان مدنی دارای تابعیت دوگانه ترکیه و آلمان مهمترین موضوع مورد انتقاد آلمان به ترکیه بود. ضمن آنکه دولتهای اروپایی نسبت به سیاستهای منطقه ای ترکیه به خصوص در برخورد با کردها نیز حساس بودن و انتقاداتی را متوجه ترکیه می کردند.
تنش در روایط ترکیه و آمریکا باعث تعدیل در مواضع مقامات ترکیه و آلمان به هم شد. این تعدیل مواضع نقطه عطفی از رویکرد مجدد ترکیه به اتحادیه اروپا تفسیر شد. «مولود چاووش‌اوغلو»، وزیر امور خارجه ترکیه در نشست مشترکی با وزرای خارجه اتحادیه اروپا در وین گفـت: ما هیچ مشکلی با اتحادیه اروپا نداریم.
ما بخشی از قاره اروپا هستیم. البته ما برخی اختلاف نظرها با اتحادیه اروپا به خصوص بعد از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ داریم، تدابیر اتخاذ شده از سوی ما توسط اروپا درک نمی‌شود. با این حال اکنون ما خواهان عادی سازی روابط هستیم. مقامات آلمانی به خصوص «آنگلا مرکل» نیز به بحرانی شدن اقتصاد ترکیه با کاهش ارزش لیر ابراز نگرانی کردند. صدراعظم آلمان در اواخر ماه گذشته در گفت‌وگوی تلفنی با اردوغان تأکید کرد که قدرت اقتصادی ترکیه برای آلمان مهم است.
دلایل عمده‌ای در تغییر رویکرد آلمان و اتحادیه اروپا به ترکیه وجود دارد. نخستین دلیل آن مربوط به شرکت‌های مهم اروپایی است که در ترکیه اقدام به سرمایه‌‌گذاری کرده‌اند. هفتاد درصد سرمایه گذاری خارجی در ترکیه مربوط به شرکت‌های اروپایی می‌شود.
آلمان بعد از چین بزرگترین سرمایه گذار خارجی در ترکیه است. حجم مبادلات تجاری میان اتحادیه اروپا با ترکیه در کنار ایفای نقش مهم بانک‌های اروپایی به‌عنوان سهامداران عمده در آن کشور به منزله موتور محرکه در پویایی اقتصاد اتحادیه اروپا محسوب می‌شود.
از این‌رو مرکل در اظهارات اخیر خود هرگونه آسیب به اقتصاد ترکیه را منجر به صدمه دیدن عمده اقتصاد اتحادیه اروپا تلقی کرده است. سفر اخیر مرکل به جمهوری آذربایجان و مذاکرات درباره انتقال گاز این جمهوری به اروپا و نقش ترکیه به عنوان یکی از کریدورهای مهم از انتقال انرژی آسیای مرکزی و قفقاز و همچنین جمهوری اسلامی ایران به اروپا نیز یکی دیگر از دلایل توجه ویژه اتحادیه اروپا به تحولات سیاسی و اقتصادی ترکیه است.
جایگاه ترکیه به عنوان یکی از بازیگران فعال در تحولات منطقه خاورمیانه و سدی در برابر کنترل موج پناهجویان از کشورهای بحران زده به اروپا همه دلایل مهمی است که نشان می دهد اتحادیه اروپا می خواهد ترکیه را در گردونه سیاستهای منطقه ای خود حفظ و همسو با خود بکند.
دیدار «هایکو ماس» از ترکیه با محوریت بهبود روابط ترکیه با آلمان به عنوان قلب اتحادیه اروپا هم برای ترکها و هم برای آلمانها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. 118
نویسنده: مرتضی مکی
بیشتر بخوانید:
هشدار دوباره ترکیه به آلمان/ تحلیل
ادامه تنش میان ترکیه و آلمان
مذاکرات آلمان و ترکیه برای حل اختلافات
