حضرت آیت الله خامنه ای صبح امروز (شنبه) در دیدار مسئولان وزارت امور خارجه و سفیران جمهوری اسلامی ایران، با تبیین ضوابط و شاخص‌های سیاست خارجی موفق، «عزت» به معنای نفی و پرهیز از دیپلماسی التماسی، «حکمت» به مفهوم تعاملات و فعالیت‌های خردمندانه و محاسبه شده و «مصلحت» به معنای انعطاف برای دور زدن موانع سخت و ادامه دادن مسیر را سه کلید واژه اساسی در دیپلماسی کشور خواندند و مسئولان دیپلماسی کشور را به رصد دائم تحولات تدریجی و حوادث تأثیرگذار در نظم بین‌الملل برای بدست آوردن جایگاه شایسته ایران عزیز در نظم آینده جهان فراخواندند.
در راستای حفظ استقلال و تامین اهداف و منافع ملی، مقام معظم رهبری سه اصل «عزت، حکمت، مصلحت» را به عنوان اصول اساسی سیاست خارجی ایران قرار داده اند؛ ایشان این سه اصل را «یک مثلث الزامی برای چارچوب ارتباطات بین‌المللی» دانسته و همچنین تعامل ایران با جهان را در سند چشم‌انداز بیست ساله‌ی کشور بر مبنای این سه اصل پیش بینی کرده اند.
سیاست خارجی، استراتژی یا مسیر طراحی شده است که به وسیله تصمیم گیرندگان یک دولت در برابر دولت های دیگر یا موجودیت های بین المللی دیگر، برای رسیدن به اهداف خاصی که بر حسب منافع ملی تعریف می شوند، اخذ می شود.
جمهوری اسلامی ایران نیز همانند کشورهای دیگر ملزم به رعایت قوائد کلی در سیاست خارجی است، اما نظام جمهوری اسلامی دارای اهداف و ویژگی های خاص خود نیز می باشد که با توجه به مقدورات و محذورات ناشی از آنها، ممکن است در شرایطی خاص، رفتاری حتی متفاوت با سابقه تاریخی خود انجام دهد که البته منافاتی با اصول و اهداف نظام جمهوری اسلامی نداشته و در واقع باید آن را روش و راهکاری متفاوت برای رسیدن به این اهداف دانست.
دستاوردهای این رویکرد نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران بعنوان قدرت موثر و بازیگر مسئول در منطقه توانسته است در پرتو حفظ اصول ثابت سیاست خارجی و همچنین مصلحت اندیشی در دیپلماسی، هم در تحقق اهداف و منافع خود و هم به کاهش ناامنی و ایجاد صلح و ثبات در منطقه کمک کند.
در واقع مرور تحولات پس از انقلاب اسلامی و بحران های پس از آن همچون جنگ تحمیلی، موضوع فعالیت های صلح آمیز هسته ای و همچنین تنش در روابط با برخی از همسایگان در مقاطع مختلف، نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران همواره تلاش کرده با محور قرار دادن مولفه های عزت، حکمت و مصلحت در سیاست خارجی، هم به مدیریت این بحران ها بپردازد و هم حضوری موثر در تحولات منطقه ای و بین المللی ایفا کند.
دستیابی به توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران در سال 2015، توافق اخیر با عربستان سعودی برای ازسرگیری روابط دوجانبه، محکوم کردن دخالت و تجاوزگری های خارجی در کشورهای منطقه و همچنین میانجی گیری برای حل و فصل بحران‌های منطقه ای، از نمونه های بارز اقدامات ایران در چارچوب سیاست خارجی مبتنی بر سه اصل عزت، حکمت و مصلحت محسوب می شود که نشان دهنده توجه به منافع ملی به موازات حفظ اصول در سیاست خارجی، با هدف مدیریت بحران ها و رفع موانع است.
مقام معظم رهبری نیز در بیانات امروز خود، «مصلحت» را به مفهوم داشتن انعطاف در موارد لازم برای دور زدن موانع سخت و ادامه دادن مسیر دانسته و گفتند: "حفظ اصول منافاتی با مصلحت به معنای یاد شده ندارد. البته چند سال قبل که مفهوم «نرمش قهرمانانه» مطرح شد، در خارج و برخی در داخل برداشت غلط کردند؛ چرا که مصلحت یعنی یافتن راهی برای گذشتن از کنار موانع دشوار وادامه دادن راه برای رسیدن به هدف."
نویسنده: حسن عقیقی
117
