قدرت موشکی به عنوان یکی از عناصر اقتدار جمهوری اسلامی ایران، درچارچوب دستیابی به بازدارندگی استراتژیک توسعه پیدا کرده است. یکی از نقاط اوج این فناوری را می‌توان در موشک‌های بالستیک دانست که ایران در این عرصه به لبه فناوری رسیده و توانسته است طیف متنوعی از موشک‌های بالستیک با ویژگی‌های متفاوت برای مقابله با انواع تهدیدات را طراحی و تولید کند که به همین سبب به یکی از قدرت‌های موشکی جهان و منطقه غرب آسیا تبدیل شده است.
در سال های اخیر با تکیه برتوانمندی داخلی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود در فواصل زمانی کوتاه، موشک‌های بالستیک جدید و قدرتمندی مانند موشک قیام رونمایی شده که معرفی هرکدام از آن‌ها موجب خشم هر چه بیشتر دشمنان از پیشرفت ایران در عرصه دفاعی و نمایش هرچه بهتر توانایی جمهوری اسلامی در عرصه دفاعی شده است.
رونمایی
موشک بالستیک میان بُرد قیام روز ۲۹ مرداد ۱۳۸۹ همزمان با افتتاح رسمی نیروگاه اتمی بوشهر و با حضور مسئولان دفاعی جمهوری اسلامی ایران رونمایی شد.
با توجه به اینکه هر کدام از موشک‌ها و تسلیحات با یک ایده خاص ساخته می‌شوند، به گفته فرماندهان نظامی کشورمان موشک قیام نیز با ایده پردازی سردار شهید طهرانی مقدم و برای نابودکردن رژیم صیهونیستی ساخته شده است.
موشک قیام برای نخستین بار در رزمایش اقتدار ولایت آزمایش شد. موشک قیام ۱ سپاه با تعداد بالایی تولید شده و در صف اول پاسخ موشکی کشور قرار دارد و از اولین گزینه های سپاه پاسداران در حملات موشکی برد بلند است.
مشخصات
طول موشک قیام به عنوان اولین موشک بدون بالک ایرانی در حدود 11.5 متر، قطر آن در حدود ۹۰ سانتی متر و وزن کلی آن نیز بیش از شش تُن است. وزن کلاهک موشک قیام در حدود ۶۵۰ کیلوگرم تخمین زده می‌شود.
موشک قیام یک موتور تک مرحله‌ای سوخت مایع دارد که با استفاده از این سوخت و موتور تک مرحله‌ای خود می‌تواند به سقف پروازی ۲۰۰ کیلومتری برسد. بُرد این موشک در حدود ۸۰۰ کیلومتر برآورد می شود. در نگاه اول موشک بالستیک قیام شباهت زیادی با موشک شهاب ۲ دارد ولی قیام ابعاد و طول بیشتری دارد و برد آن ۳۰۰ کیلومتر بیشتر از شهاب ۲ است، همچنین بالک‌های معمول شهاب ۲ نیز در ساختار موشک قیام وجود ندارد.
تفاوت موشک قیام با دیگر موشک های بالستیک
تفاوت اصلی موشک قیام با سایر موشک های بالستیک ایرانی در حذف بالک های ثابت پایدارساز از انتهای بدنه است. این بالک ها که به شکل ذوزنقه قائم الزاویه در تمام موشک های بالستیک خانواده شهاب، قدر و سجیل و حتی ماهواره برهای سفیر و سیمرغ دیده می شوند، نقش مهمی در ایجاد پایداری موشک دارند اما در موشک قیام با عدم اتکا به بالک های فوق، تمام وظیفه ایجاد پایداری به عهده سامانه های کنترلی با همان عملگرهای نصب شده در خروجی پیشران سوخت مایع است.
این کار مزیت هایی از جمله کاهش وزن و بازتاب راداری را به همراه داشته، ذخیره و انبارداری، حمل و نقل و بارگذاری آن در پرتابگر را نیز ساده تر می کند. این ویژگی به واسطه دستیابی به سطح بالاتری از فناوری تأمین پایداری و کنترل موشک، تنها به واسطه سامانه کنترل بردار رانش در خروجی موتور و کاهش قابل توجه عوامل بروز خطا در این موشک از جمله استقرار دقیق موشک روی پرتابگر، سامانه های هدفگیری و هدایت و کاهش تلاطم سوخت مایع در مخزن و … دارد.
همچنین با توجه به جدید بودن این موشک در آن هنگام یعنی حدود 14 سال پیش، احتمالاً از فناوری های پیشرفته و سامانه های تمام دیجیتال در بخش های الکترونیکی آن استفاده شده است.
به نظر می رسد موشک قیام به مرور به طور کامل جایگزین شهاب ۲ شده، زیرا در حالی که میزان سرجنگی و قطر این دو موشک یکسان است، تنها با کمی افزایش طول و ۱۰۰ کیلوگرم افزایش جرم (۱.۶۵ درصد بیشتر)، به ۳۰۰ کیلومتر برد بیشتر (۶۰ درصد افزایش) می رسد. موشک قیام 1 به بیشینه ارتفاع ۱۲۶ کیلومتر در بیشترین برد خود می رسد.
نکته جالب تر در تصاویر وجود برخی قطعاتی است که از آن ها در ساخت موشک های بالستیک استفاده می‌شود. یکی از این قطعات بالک های کوچکی که در خروجی موتور قرار گرفته موسوم به «جت وین» Jet Vane است که در قسمت انتهایی موشک و در خروجی موتور آن قرار می‌گیرد که وظیفه این قطعه تغییر بردار رانش موتور به منظور تغییر و اصلاح مسیر موشک است.
موشک های بالستیک سنگین ایران (مانند سجیل و سوخت مایع های قدر، قیام، شهاب، عماد و قاصد) بر روی بدنه خود بالک های کنترلی ندارند و به همین علت از «جت وین» برای کنترل و تغییر مسیر استفاده می کند. از جمله موشک های ایران که از این قطعه در خروجی نازل استفاده میکنند می‌توان به موشک قیام اشاره کرد که از این نوع فناوری به منظور اصلاح مسیر بهره می‌برد.
و اما دیگر قطعه مربوط به نوک کلاهک موشک قیام است. زمانی که سرعت این موشک از مرز 5 ماخ عبور میکند، حرارت بسیار شدیدی در قسمت نوک آن ایجاد می‌شود، به همین جهت اگر نوک موشک به شکل نوک تیز باشد، حرارت بسیار زیاد ایجاد شده در قسمت ابتدایی و اصطکاک زیاد موجب ذوب شدن نوک موشک و در نتیجه از دست رفتن آن می‌شود، به همین جهت در بسیاری از موشک های ایرانی نوک موشک به شکل گرد و مدور درآمده تا موشک در سرعت های بالای 5 ماخ مشکلی نداشته و بتواند حرارت بسیار زیاد را با توجه به آیرودینامیک مناسب تحمل کند.
سیستم کشنده و حامل موشک های میان برد ایرانی از جمله موشک قیام دارای 12 چرخ (شش چرخ دوقلو) است که پشت یک کشنده یدک کشیده می شود که شامل محفظه حمل موشک، سیستم عمود کننده موشک برای شلیک و البته پست فرمانده ای درون خود برای تنظیم و مختصات دهی و شلیک موشک است.
موشک قیام 2
اطلاعات جدیدی از نمونه جدید موشک قیام موسوم به قیام 2 منتشر شده است که نشان می‌دهد برد این موشک به هزار کیلومتر و خطای آن به زیر ۵۰ متر رسیده است. نمونه اولیه موشک قیام موسوم به قیام 1 به‌عنوان اولین موشک بدون بالک ایرانی با سوخت مایع، در سال 1389 و با برد 800 کیلومتر رونمایی شد.
در سال‌های اخیر اما تصاویری از نمونه جدید این موشک با سر جنگی جداشونده نیز منتشر شده بود که حالا مشخص شده است با بهره‌گیری از این سر جنگی جدید، خطای اصابت موشک قیام به زیر 50 متر رسیده است.
پس از آن و در جریان عملیات ضربت محرم تصاویری از نمونه جدید موشک قیام منتشر شد که نشان می‌داد این موشک به چهار بالک کوچک برای هدایت بهتر مجهز شده است، اما تاکنون جزئیاتی از افزایش برد این موشک اعلام نشده بود.
بر اساس اطلاعات منتشرشده نمونه جدید موشک قیام دارای کمینه برد 100 و بیشینه برد هزار کیلومتر است. این موشک از یک سر جنگی به‌وزن حدوداً 600 کیلوگرمی بهره می‌برد و سرعت این موشک به دو هزار و 935 متر بر ثانیه می‌رسد. قطر موشک قیام 880 میلی‌متر و طول این موشک 11 متر و 846 سانتی‌متر است، علاوه بر این، مدت زمان آماده‌سازی موشک قیام 20 دقیقه و وزن نهایی این موشک نیز 7029 کیلوگرم است. موشک قیام به عنوان یکی از سلاح‌های مهم ایرانی برای دفع تهدید پایگاه‌های هوایی دشمن در اطراف کشورمان، حالا به مهمات جدیدی مجهز شده که می‌تواند سرعت و گستره فلج کردن این پایگاهها را افزایش دهد.
مهمترین و بارزترین ویژگی های موشک قیام:
• عدم امکان ردیابی، شناسایی و مورد اصابت قرار گرفتن موشک قیام توسط سیستم‌های ضد موشکی دشمن
• برخورداری از پرتابگر (لانچر) متحرک
• برد آن قابل تغییر است طوری‌که در صورت نیاز می توان برد را تغییر داد.
• موشک بالستیک قیام از فناوری پایدار بسیار بالایی برخوردار است و به همین دلیل بال‌ها در آن حذف شده است تا امکان شناسایی توسط رادارها کاهش یابد، این ویژگی توان رادار گریزی بیشتری به موشک قیام داده است.
• معمولا بالک ها عامل اصلی ایجاد تعادل در حین هدایت مسیر است. این در حالی است که بالک ها نیز برای موشک هایی که دارای برد بلند هستند بسیار اهمیت دارد.
• تمامی اهداف مورد نظر را با دقت و توجه بسیار بالا مورد اصابت قرار می‌دهد از این رو دقت بسیار قابل توجهی در میان موشک های مشابه دارد.
• موشک قیام انهدام اهداف، از طریق کلاهک شدید الانفجار را دارد و در سال‌های اخیر به کلاهک بارانی نیز مجهز شده است. سقف پرواز آن در قیام 2 تا حدود ۲۰۰ کیلومتر است.
• سرعت این موشک بیش از ۲.۵ کیلومتر در ثانیه است که به نسبت موشک های مشابه سرعت بسیار بالایی دارد.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
