موشک‌های کروز به طور معمول برای جلوگیری از تشخیص توسط رادار‌های دشمن، تمام مسیر خود را در ارتفاع بسیار پائین و با سرعت یا نزدیک به صوت یا سرعت مافوق صوت طی می‌کنند. تفاوت موشک کروز با پهپاد این است که کروز‌ها فقط به عنوان یک سلاح استفاده می‌شوند و کلاهک جنگی بخشی از بدنه آنها است.
در جنگ تحمیلی 8 ساله تجارب عملیاتی بسیاری در زمینه نبردهای دریایی به دست آمد. در همین راستا، دستیابی به انواع موشک‌های کروز ضد کشتی، در انواع قابل پرتاب از ساحل ، شناورها و هوا، به عنوان یکی از اولویت‌های نیروهای مسلح کشور مطرح شد.
مشاهده عملکرد موشک‌های ضد کشتی مانند موشک هارپون در اختیار نیروی دریایی ارتش ایران و موشک فرانسوی اگزوسه در اختیار عراق و نیز استفاده از موشک کرم ابریشم توسط هر دو طرف، موجب شد تا وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برای طراحی، ساخت و تولید موشک‌های ضد کشتی با بردهای متنوع که قابلیت شلیک از سه دسته اصلی پرتابگرها یعنی شناورها، هواگردها و سکوهای زمینی را داشته باشند، سرمایهگذاری قابل توجهی صورت دهد.
در واقع یکی از موثرترین سلاح‌ها در میادین نبرد دریایی که توانایی ضربات سنگین و مهلک علیه شناورها را دارند موشک‌های کروز ضد کشتی هستند.
آرایه ای از موشک های کروز ضد کشتی با انواع سامانه های هدفگیری و بردهای مختلف در کشورمان تا به امروز توسعه یافته است. این موشک ها شامل نمونه های کوتاه برد کوثر1 و ۲ و ۳ و ظفر، نصر ۱، نصر بصیر، نور، قادر، قدیر و رعد هستند.
در دسته موشک های برد کوتاه و سبک وزن ضد کشتی نیز ابتدا موشک «کوثر» معرقی شده و سپس با الهام از طراحی آن ، موشک «ظفر» به عنوان موشکی سبک و با برد کوتاه برای قایق های تندرو، بالگردها و پهپادها توسعه یافت. همه موشک‌های این رده از پیشران سوخت جامد برخوردار هستند.
نگاهی کلی
موشک کروز کوثر یکی از انواع موشک‌های کروز و سلاحی هوشمند است و در سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تولید شده است. از این موشک برای انهدام اهداف دریایی یعنی شناورهای سطحی و زیرسطحی استفاده می‌شود.
موشک کوثر برای نخستین بار در سال 13۸۵ رونمایی شده و وارد سازمان رزم نیروهای مسلح ایران شد. به گفته سردار دهقانی سخنگوی رزمایش پیامبر اعظم درفروردین 1385 ، موشک کوثر قادر است از سیستم های منحرف کننده موشکی بگریزد.
این موشک می تواند از سکوهای ساحلی پرتاب شود و قابلیت استفاده و بکارگیری برروی شناورها و هواگردها را هم دارد. موشک کوثر که با ويژگي‌هاي محيطي خليج فارس و درياى عمان طراحي شده، از فناوري‌هاي روز دفاعي برخوردار است.
تولید موشک کوثر، گام دیگری در دستيابي ایران به توانایی ساخت جنگ‌افزارهای هدایت‌پذیر در داخل بوده وعملیاتی شدن این موشک به دغدغه دیگری براي نیروی دریایی ایالات متحده در منطقه تبدیل شده است. این موشک می‌تواند در سه وضعیت ساحل به دریا، دریا به دریا و هوا به دریا اهداف خود را مورد اصابت قرار دهد و با اصابت آن به شناورهای کوچک و متوسط، موجب غرق شدن آنها شود.
موشک کوثر داراى سیستم جستجوگر بوده و به موشک ضد کشتی چینی« اف ال 8»شباهت دارد. این موشک به عنوان یک سلاح ضد کشتی با پیشرانه راکتی سوخت جامد، سبک و برد کوتاه ساخته شده است. موشک کوثر در سه نوع با ویژگی‌های متفاوت توسعه یافته و عملیاتی شده که به نام‌های کوثر۱، کوثر۲، کوثر۳ نام گذاری شده‌اند.
این سه گونه مختلف دستکم در دو مؤلفه وزن و برد با هم تفاوتهای محسوسی دارند.کوثر ۱ با وزنی در حدود ۱۰۰ کیلوگرم و بالک‌هایی با طول بیش از نیم متر طراحی و ساخته شده است که با سرعت 0.8 ماخ و با برد 15 تا 19 کيلومتر قادر است ناوچه‌هاي کوچک و متوسط را غرق کند. از ويژگي هاي فني اين موشک، دارا بودن چهار بال صلیبی شکل با چهار باله دم کوچکتر برای کنترل آن است.
اين موشک 2.5متر طول، ۱۸ سانتی‌متر قطر و ۱۰۵ کیلوگرم وزن دارد و دارای يك بوستر سوخت جامد با سوخت ذخيره است. این موشک دارای سیستم هدایت تصويري يا رادار موج ميليمتري است. وزن سرجنگي آن ۲۹ کیلوگرم با توانايي ضد زره براي ورود به قسمت هاي داخلي تر(تاخير در انفجار) است.
کوثر ۲ با وزن ۱۱۰کیلوگرم و برد حدود ۲۵ کیلومتری و سرعت نزدیک به یک ماخ ساخته شده است. نمونه آخر یعنی کوثر۳ دارای وزن ۱۲۰ کیلوگرم ، برد ۲۵ کیلومتر و سر جنگی به وزن ۲۹ کیلوگرم بوده و به سرعتی نزدیک به ۰.۸ سرعت صوت میرسد.
از جمله شناورهایی که به موشک کوثر مجهز شده اند ، شناور تندرو موشک‌انداز «ذوالفقار» است. این شناور ایرانی با دو تیربار در عقب و جلو و موشک های کوثر با برد ۲۵ کیلومتر، مسلح شده است.
موشک کروز کوثر با نصب روی شناورهای تندرو از جمله ذوالفقار و سایر شناورهای تندرو نقش مهمی در افزایش توان تهاجمی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (ندسا) ایفا کرده است. همچنین بالگرد شاهد ۲۸۵ و پهپاد تهاجمی کرار نیز هر یک با دو فروند از این موشک مشاهده شده‌اند.
ویژگی ها
انواع مختلف موشک کوثر دارای قابلیت‌هایی مانند سامانه‌های ضد اختلال الکترونیک(آنتی جمینگ)، آشیانه یابی مادون قرمز (اینفرارد هومینگ)، هدایت تلویزیونی و رادار میلی‌متری است که توانایی رزمی این موشک را دو چندان می‌کند. موشک ضد کشتی کوثر می‌تواند در سه وضعیت ساحل به دریا، دریا به دریا و هوا به دریا اهداف خود را مورد اصابت قرار دهد و با اصابت آن شناورها غرق می‌شوند.این موشک رادارگریز قابل استفاده علیه اهدافی با ابعاد 5 در25 متر است.
موشک کوثر داراى «سیستم کنترل آتش » پیشرفته ای بوده و قادر است با هر نوع اختلال الکترونیکى مقابله کند. سطح مقطع راداری (RCS) موشک کوثر بسیار پایین است و بدین ترتیب به آن قابلیت رادارگریزی گسترده‌ای را می‌دهد و با این قابلیت توانایی درگیری با انواع شناورهای دشمن را بدون شناسایی شدن دارد. بنا بر اطلاعات منتشر شده یکی از ۳ گونه موشک کوثر دارای جستجوگر اپتیکی و یک نمونه هم از نوع راداری است. نوع دیگر این موشک مجهز به سامانه آشیانه یابی مادون قرمز است.
در این نوع، موشک از تابش اشعه مادون قرمز که از هدف متتشر می‌شود، برای پیدا کردن و اصابت به هدف استفاده می کند. موشک‌هایی که جستجوگر فروسرخ دارند به موشک «حرارت یاب» نیز معروف هستند. نوع هدایت تلویزیونی یا الکترو اپتیکی موشک کوثر به علت دارابودن سطح مقطع راداری کم و سامانه ضد اخلال الکترونیک خود قابل انحراف و فریب توسط سامانه های جنگ الکترونیک دشمن نیست و در مقابل اهداف مجازی مانند تراشه‌های «چف» و «فلیر» نیز قدرت تشخیص هدف اصلی از غیر اصلی را دارد و با قابلیت قفل کردن روی هدف آن را منهدم می‌کند.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
