دریای خزر بزرگ‌ترین مساحت آبی محصور در کرۀ زمین را به خود اختصاص داده است.
منابع موجود در اطراف این دریا، ازجمله چاه‌های نفت و گاز از مهم‌ترین فاکتورهای تعیین‌کنندۀ اهمیت خزر است.
از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، مسایلی مانند رژیم حقوقی برای بهره‌برداری از این دریا و امنیت خزر باید در چار چوب توافق های جمعی و با در نظر گرفتن مواضع کشورهای ساحلی دریای خزر یعنی ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان مورد توجه قرار گیرد.
این ملاحظات از آنرو حائز اهمیت است که آمریکا پس از حادثه ۱۱ سپتامبر تلاش زیادی را برای نفوذ در آسیای مرکزی و قفقاز به‌عمل آورده است.
آمریکا در صدد نفوذ به منطقه اوراسیا و حوزه دریای خزر
آمریکا همانگونه که در حوزه خلیج فارس استراتژی کلان خود را بر حضور نظامی در منطقه متمرکز کرد اکنون نیز در صدد نفوذ به منطقه اوراسیا و حوزه دریای خزر است.
برای آمریکا، حضور در دریای خزر و تسلط بر منابع انرژی در این منطقه مهم است و تلاش می کند جایگاه ویژه‌ای در خزر داشته باشد البته آمریکا از این حضور در جهت رقابت با کشورهایی تاثیر گذار در منطقه مانند روسیه و ایران نیز بهره برداری می کند.
دریای خزر اما به حضوربیگانگان نیازی ندارد بلکه نیازمندهمگرایی منطقه ای است.
با توجه به جایگاه راه های دریایی در عرصه اقتصاد دریایی و گستردگی تردد کشتی‌های تجاری و نفتکش ها، در این دریاها؛ تامین امنیت یک ضرورت است اما این امنیت باید با مشارکت خود کشورهای منطقه محقق شود.
کشورهای ساحلی می توانند روند همکاری ها را نهادینه کرده، حساسیت های امنیتی را کاهش داده و در جهت بهره برداری بهینه از ظرفیت های دریا برای توسعه همکاری ها استفاده نمایند.
بدیهی است کشورهای حوزه دریایی خزر و همچنین کشورهای واقع در حوزه خلیج فارس ودریای عمان که بیشترین منافع جمعی در این دریاها را دارند باید بیشترین نقش را نیز در حفظ امیت و محیط زیست و رفع هر گونه چالش احتمالی در این زمینه بیشترین نقش را ایفا کنند.
امنیت منطقه با وعده ها و حضور نیروهای بیگانه در منطقه تامین نمی شود
تجربه نشان داده است که امنیت منطقه با وعده ها و حضور نیروهای بیگانه در منطقه تامین نمی شود و ایجاد وابستگی امنیت به بیگانگان به زیان ثبات و امنیت پایدار در منطقه است.
ایران با داشتن سواحلی طولانی در امتداد خلیج فارس و دریای عمان و در دریای خزر بر ضرورت تامین امنیت این پهنه های دریایی با مشارکت کشورهای منطقه تاکید دارد.
«بهرام امیراحمدیان»، عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در گفتگو با موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر در باره نقش ایران در حوزه خزر معتقد است: جمهوری اسلامی ایران با سیاست خارجی مستقل و اندیشه عدم وابستگی به دیگر قدرت‌ها و دوری از پیوستن به اتحاد‌های نظامی، می‌تواند در راستای شکل‌گیری یک قدرت منطقه‌ای برتر برای برآورده کردن اهداف مورد نظر گام بردارد.115/111
جمشید امین زاده
بیشتر بخوانید:
دریادار سیاری: تامین امنیت خزر باید توسط کشورهای حاشیه این دریا تامین شود
رایزنی امیر دریادار سیاری با مقامات بلندپایه نیروی دریایی چین و هند
دریادار سیاری: ایران به دریا به عنوان فرصت نگاه می‌کند
