کاربرد‌های گوناگون هم از دیگر شاخصه‌های تقسیم بندی پهپادها است که پهپادهای نظامی با امکان حمله به اهداف زمینی یا هوایی، پهپادهای تجسسی و جاسوسی، پهپادهای پشتیبانی و لجستیکی، پهپادهای غیرنظامی و تجاری چهار شاخه اصلی در این تقسیم بندی به شمار می‌روند.
پیشرفت های پهپادی جمهوری اسلامی ایران در سه دهه اخیر همواره چشمگیر بوده و پهپادهای ساخت ایران به ویژه در یک دهه اخیر با توجه به بروز درگیری های منطقه ای به خوبی ارزش بالای خود را در زمینه های نظارت و شناسایی، هدف یابی و اجرای عملیات تهاجمی در میادین نبرد منطقه نشان داده اند. قدرت پهپادی ایران دامنه امنیت و پاسداری از مرز‌های کشور را کیلومتر‌ها دورتر از از مرز‌های زمینی و دریایی آن افزایش داده است. توان پهپادی جمهوری اسلامی ایران طی سال‌های گذشته با تمرکز بر دو عنصر کمیت و کیفیت پرنده‌های بدون سرنشین رزمی و تسلیح پهپادها با بمب‌ها و موشک‌های نقطه‌زن و هدایت دقیق با جهش قابل توجهی همراه بوده به طوریکه مراکز مطالعاتی غربی در برآوردهای خود ایران را یکی از پنج کشور برتر دنیا در حوزه پهپادهای رزمی قلمداد می‌کنند.
با توجه به راهبرد «مامی‌توانیم» سازمان جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه پاسداران نیز گام های بلندی در زمینه طراحی و ساخت انواع پهپادهای شناسایی ، رزمی و انتحاری داشته و تامین کننده نیازهای سپاه در این زمینه است . دو دستاورد سپاه پاسداران در این زمینه در سال 1400 پهپاد انتحاری معراج 504 و پهپاد آموزشی معراج 113 بود.
پهپاد انتحاری معراج 504
نیروی زمینی سپاه در اسفند 1400 یکی از پهپادهای انتحاری خود به نام «معراج 504» را در نمایشگاه علمی فرهنگی پاسدار انقلاب که در محل میدان امام حسین(ع) در تهران برپا شده، در معرض دید عموم قرار داد.این پهپاد جدید که توسط سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نزسا تولید شده، قادر است محموله انفجاری 2.5 کیلویی را تا برد 100 کیلومتری حمل کند و از یک موتور پیستونی به عنوان قوای پیشران بهره می‌برد.معراج 504 در حقیقت حاصل انجام تغییرات و به‌روزرسانی روی پهپاد معراج 214 است که به عنوان پهپاد هدف سامانه‌های پدافندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این موضوع موجب شده تا هزینه‌های طراحی و ساخت این پهپاد به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند. این پهپاد هم اکنون در نیروی زمینی سپاه عملیاتی است. در سال‌های اخیر استفاده سپاه پاسداران از پهپادهای انتحاری در رزمایش‌های مختلف و همچنین به‌کارگیری این پهپادها علیه گروهک‌های تروریستی در اقلیم کردستان عراق خبرساز شده است.این موضوع واکنش فرماندهان ارشد آمریکایی را به دنبال داشته است. ژنرال کنت مکنزی فرمانده وقت سنتکام در این باره گفته بود که «استفاده گسترده ایران از پهپادهای کوچک و متوسط برای عملیات‌های شناسایی و هجومی بدین معناست که برای اولین بار از زمان جنگ شبه‌جزیره کره [اوایل دهه 1950] ما بدون برتری کامل هوایی، عملیات انجام می‌دهیم.»
سال گذشته در طی رزمایش پهپادی سپاه از یک پرتابگر پهپاد کامیونی رو نمایی کرد که 5 پهپاد شاهد 136 با خود حمل میکرد، احتمالا و با توجه به ابعاد و شکل پهپاد معراج 504 از این پهپاد در این پرتابگر ها استفاده خواهد شد. هنوز اطلاعات دقیقی از معراج 504 منتشر نشده اما با توجه به اطلاعات منتشر شده از شاهد 136 قابل حدس خواهد بود که معراج 504 هم مشخصاتی نزدیک به این پهپاد خواهد داشت.
مشخصات پهپاد انتحاری شاهد۱۳۶ مشابه با معراج 504
طول: ٣.۵ متر
طول دوسر بال: ٢.۵ متر
برد: ١٨٠٠ تا ۲۵۰۰ کیلومتر
وزن: حدود ۲۰۰ کیلوگرم
سرعت: + ۱۸۵ کیلومتر بر ساعت
پیشران: موتور ام دی 550 یا موتور دبلیو 3
پهپاد آموزشی معراج 113
در 16 تیر 1400 مراسم تحویل تجهیزات جدید به نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برگزار شد و طی آن چند سلاح جدید از جمله موشک های بالستیک فتح، موشک های قائم ۱۱۴ و موشک الماس زمین پایه به سازمان رزم نیروی زمینی سپاه افزوده شد.اما یکی از تجهیزاتی که در این مراسم از آن رونمایی شد و کمتر مورد توجه رسانه ها قرار گرفت پهپاد معراج 113 بود. در این مراسم در کنار پهپاد معراج یک پهپاد آموزشی جدید و ارزان قیمت به نام معراج113 مشاهده شد که در نیروی زمینی سپاه برای امور آموزشی خلبانان و خدمه یگان پهپاد توسعه یافته است.این پهپاد با رعایت اصل سادگی حداکثری در سازه و بدنه و دم (برخلاف پهپاد اصلی معراج) برای رسیدن به کمترین زمان و هزینه ساخت و تولید تنها طی 4 ماه طراحی شده است. این پهپاد که توسط متخصصان گروه تحقیقات پهپادی سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه طراحی و تولید شده است، در واقع نخستین پهپادی است که به صورت تخصصی برای آموزش خلبانان پهپاد طراحی و ساخته شده است.
پهپاد معراج 113 با 3 ساعت مداومت پرواز دارای برد عملیاتی 150 کیلومتر است و می تواند تا ارتفاع 18 هزار پا پرواز کند و سرعت کروز آن 120 کیلومتر بر ساعت است. این پهپاد می تواند با حداکثر وزن 50 کیلوگرم برخاسته و قادر است یک محموله 30 کیلوگرمی را نیز با خود حمل کند.
در طراحی معراج 113 علاوه بر مطالعه روی نیازمندی های آموزشی یگان های پهپادی، از طراحی پهپادهای مهاجر 6، ابابیل 3 و مهاجر 2 نیز الهام گرفته شده است.
از آن جایی که تا پیش از طراحی و ساخت این پهپاد خلبانان می بایست با پهپادهایی آموزش می دیدند که هزینه های عملیاتی شدن آنها بالا بود، اکنون با ورود معراج 113 به سازمان رزم نیروی زمینی سپاه، علاوه بر تکمیل بخشی از سبد محصولات آموزش پهپادی نیرو، هزینه های آموزش و بکارگیری آن هم تا میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
از سوی دیگر در طراحی این پهپاد سعی شده است تا تمامی قطعات الکترو اویونیکی و حتی بخش هایی از بدنه آن نیز به صورت ماژولار طراحی شوند تا در صورت بروز سانحه در حین آموزش، در زمان و هزینه های تعمیر و نگهداری آن هم صرفه جویی شود.
سید رضا میرطاهر
