گل گاوزبان با نام لاتین (OFFICINALIS BORAGO)، گیاه بومی مناطق مدیترانه ای است و در اکثر مناطق اروپا پرورش می یابد. در بریتانیا گل گاوزبان بر روی زمین های مرطوب نزدیک خانه ها می روید، در ایران نیز در منطقه آذربایجان و دامنه های جنگلی و مرتعی استان گیلان و مازندران می روید و از اقلام صادراتی ایران به شمار می رود.
گل گاوزبان گیاهی است یک ساله باساقه های راست که ارتفاع آن تا شصت سانتیمتر می رسد و از تارهای خشن پوشیده شده است. برگهای آن بین 3 تا 11 سانتیمتر طول و تا 2/5 سانتیمتر عرض دارند، فصل گل دهی گیاه از ابتدای بهار تا اواخر تابستان است.
گل های آن معمولا معلق به صورت خوشه های کم گل در نوک ساقه است. گل ها با 5 گلبرگ ستاره ای شکل حدود 2 سانتیمتر قطر دارند. رنگ آنها آبی خوشرنگ و ارغوانی متمایل به بنفش است و در وسط آنها پرچم های ضخیم با رنگ قهوه ای تیره مجتمع شده اند.
برای تهیه گاوزبان به منظور استفاده دارویی باید خود گیاه قبل از گل دادن و یا سر شاخه های گلدار و گل آن بعداز گل دادن چیده شوند. اجزای چیده شده را در شرایط مناسب خشک می کنند. گل باید در مقابل هوا به سرعت خشک شود تا رنگ آبی لاجوری آن حفظ شود.
از زمانهای قدیم خواص درمانی گل گاوزبان شناخته شده بود و از آن به عنوان گیاه مقوی قلب، نشاط آور و آرام بخش استفاده می کردند. گل و برگ گاوزبان اثر نرم کننده، معرق، مدر، آرام کننده و تصفیه خون دارد.
امروزه این گیاه را برای درمان برونشیت، انواع سرماخوردگی، عفونت های مخاط اعضای داخلی بدن (مانند ریه و معده) و درمان بیماریهای رماتیسمی بکار می برند. البته مصرف آن در رفع التهاب و ورم کلیه و تسکین دردهای ناشی از آن نیز توصیه می شود.
دربرخی نقاط دنیا برگهای گل گاوزبان را مانند اسفناج بعنوان غذا مصرف می کنند و از گل آن نیز در تهیه سالاد استفاده می کنند درایران مصرف جوشانده و عصاره این گیاه متداول است. بدین ترتیب که مقداری از گل گاوزبان را در یک لیتر آب ریخته و دم می کنند و روزانه مانند چای میل می نمایند.
بمنظور تسکین ناراحتی معده وقلب، جوشانده مخلوطی از 10 گرم گل گاوزبان، پنج گرم سنبل الطیب و یک دانه لیمو عمانی همراه با مقداری نبات، نوشابه موثری است.
دراستعمال خارجی، له شده برگهای تازه گاوزبان اگر بر روی آبسه ها و سوختگی های بدن قرار گیرد و یا جوشانده گرم آن بر روی آبسه ها قرار داده شود. در تسکین درد و بهبود زخم موثر است. در ایران استفاده از عرق گاوزبان مانند عرق های گیاهان دیگر متداول است.
موارد کاربرد گاوزبان بسیار است. اگر پوست شما خشک و شکننده است 20 گرم گل گاوزبان را در نیم لیتر آب بجوشانید از این محلول می توانید مستقیما به صورت لوسیون روی پوست استفاده کنید.
116
