نخستین بار نیست که یک مقام قطری از نقش منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران تمجید می‌کند. پیش از این، حمد بن جاسم، نخست‌وزیر سابق قطر با طعنه به عربستان سعودی اعلام کرده بود ایران در امور داخلی کشورهای منطقه دخالتی ندارد.
در همین حال، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر نیز پیش از این بارها اعلام کرد ایران بخشی از منطقه است و باید بین این کشور و کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس توافق شود. عبدالرحمن در خصوص دلایل روابط خوب این کشور با جمهوری اسلامی ایران نیز به نقش جغرافیا اشاره کرده و گفته بود: «ایران همسایه است. ما با ایران مرز مشترک داریم و در ذخایر گاز و مرزهای‌مان با ایران شریک هستیم.»
اگرچه فاکتور جغرافیا در روابط خوب ایران و قطر تأثیرگذار است، اما عربستان سعودی نیز با قطر مرز مشترک دارد. این در حالی است که روابط ریاض و دوحه کمتر با اعتماد متقابل پیش رفته و در سه سال و نیم گذشته نیز دوران پرتنشی بین دو کشور وجود داشته است، به‌نحوی‌که حتی عربستان در سال 2017 درصدد حمله نظامی به قطر بود.
تقویت همکاری‌های منطقه‌ای؛ اصل مهم سیاست خارجی ایران
بنابراین، آنچه در روابط مسالمت‌آمیز و به تعبیر سخنگوی وزارت خارجه قطر در روابط «عالی» دوحه با جمهوری اسلامی ایران، تأثیر دارد، مربوط به اصول سیاست خارجی ایران است. دکتر کیهان برزگر، استاد دانشگاه در این خصوص می‌گوید: «تقویت همکاری‌های منطقه‌ای یکی از اصول سیاست خارجی ایران است.»
جمهوری اسلامی ایران در سیاست منطقه‌ای خود همواره بر لزوم امنیت و ثبات در منطقه غرب آسیا تأکید دارد و رویکرد عمل‌گرایانه‌ای نیز در این خصوص دارد. مبارزه با تروریسم در سوریه و عراق مصداق حمایت ایران از ثبات و امنیت در منطقه است. بااین‌حال، برخی کشورهای منطقه به‌خصوص عربستان سعودی، رقابت را به خصومت تنزل داده و مبارزه جمهوری اسلامی ایران با تروریسم در منطقه را به «مداخله» در امور داخلی کشورهای عربی تعبیر می‌کنند.
این ادعا در حالی است که تنش سه و نیم ساله در روابط قطر با عربستان ناشی از مداخله آشکار ریاض در امور داخلی دوحه و فشار بر این کشور برای تغییر سیاست خارجی و تعدیل برخی از حوزه‌ها سیاست داخلی ازجمله تعدیل در عملکرد شبکه الجزیره بود.
عمل‌گرایی جمهوری اسلامی ایران در تأمین صلح و امنیت منطقه‌ای به‌گونه‌ای است که با وجود رویکرد خصمانه عربستان سعودی، اما محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، از توافق دوحه و ریاض برای پایان دادن به تنش در روابط دوجانبه استقبال کرد. این رویکرد جمهوری اسلامی ایران گویای این است که عربستان سعودی را دشمن خود نمی‌داند بلکه رقیبی می‌داند که برداشت اشتباهی از اصول و راهبردهای سیاست خارجی ایران دارد. بر همین اساس نیز مقامات جمهوری اسلامی ایران همواره از گفتگو و مذاکره با عربستان سعودی برای حل اختلاف‌های دوجانبه استقبال کردند. // 114
نویسنده: سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
سخنگوی وزارت خارجه قطر: قدردان حمایت ایران هستیم
استقبال ایران از پیشنهاد قطر برای انجام گفت‌وگوهای منطقه‌ای
آمادگی قطر برای میانجی‌گری بین ایران و عربستان سعودی
نخست‌وزیر اسبق قطر: کشورهای عربی خلیج فارس فرصت گفت‌وگو با ایران را مغتنم بشمارند
