از مزایای بسیار برجسته این موشک‌ها عدم رویت توسط رادارهای با فناوری پیشرفته است که موجب می‌شود این نوع موشک‌ها از سامانه های ضد موشکی عبور کنند.
از آنجا که سطح مقطع راداری موشک‌های کروز کم است بنابراین تشخیص این نوع از موشک‌ها برای رادارهای دشمن سخت است و احتمال عبور از سامانه‌های پدافند موشکی را افزایش می‌دهد.
سطح مقطع راداری «آر سی اس» (RCS) در واقع میزان قابل شناسایی بودن یک جسم توسط رادار است و هر چه این مقدار بیشتر باشد شکل برای رادار قابل رویت‌تر است.
همچنین در بسیاری موارد در موشک های ضد کشتی جدید از موتورهای کوچک توربوفن استفاده می شود که امکان تشعشع حرارت به خارج از موشک را به حداقل می‌رساند تا در نتیجه هدف سامانه های ضد موشکی قرار نگیرند.
پرواز در سطح ارتفاع پایین از دیگر مزایایی است که موشک‌های کروز دارند و از این‌رو از دید رادارهای پنهان می‌مانند البته این روش تنها برای گریز از برخی از انواع رادار کافی است اما به هر حال روشی است که امروزه در کنار روش‌های دیگر کاربردی است.
ایران و توسعه موشک های کروز
با توجه به مزایایی که مطرح شد، ایران نیز از سه دهه گذشته بر آن شد تا توانایی‌های خود را در تولید موشک های کروز به ویژه موشک های کروز ضد کشتی افزایش دهد و همان‌طور که در تولید موشک‌های بالستیک پیشرفته سوخت مایع، جامد و ترکیبی از کشورهای بنام جهان است، بتواند در حوزه موشک‌های کروز نیز خود را به عنوان قدرتی برتر مطرح سازد.
آرایه ای از موشک های کروز ضد کشتی با انواع سامانه های هدفگیری و بردهای مختلف در ایران تا به امروز توسعه یافته اند.
در جنگ تحمیلی هشت ساله تجارب عملیاتی بسیاری در زمینه نبردهای دریایی به دست آمد. در همین راستا، دستیابی به انواع موشک‌های کروز ضد کشتی، در انواع قابل پرتاب از ساحل، شناورها و هوا، به عنوان یکی از اولویت‌های نیروهای مسلح کشور مطرح شد.
مشاهده عملکرد موشک‌های ضد کشتی مانند موشک هارپون در اختیار نیروی دریایی ارتش ایران و موشک فرانسوی اگزوسه در اختیار عراق و نیز استفاده از موشک کرم ابریشم توسط هر دو طرف، موجب شد تا وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برای طراحی، ساخت و تولید موشک‌های ضد کشتی با بردهای متنوع که قابلیت شلیک از سه دسته اصلی پرتابگرها یعنی شناورها، هواگردها و سکوهای زمینی را داشته باشند، سرمایهگذاری قابل توجهی صورت دهد.
یکی از این موشک های ضد کشتی که دارای مقدورات قابل توجهی است موشک کروز ضد کشتی نصر است.
نگاهی کلی
موشک نصر یک موشک کروز ساخت ایران است که برای نخستین بار طی رزمایش وحدت 87 در آب‌های خلیج فارس آزمایش شد. نصر در زمان انجام آزمایش از روی سکوی پرتابگر توانست شناور دشمن فرضی را هدف قرار دهد. این موشک در انواع دریاپایه و هواپایه طراحی و ساخته شده است.
سردار سرتیپ پاسدار «احمد وحیدی» وزیر دفاع وقت در 17 اسفند 1388 در مراسم رونمایی از نخستین نمونه از موشک کروز نصر گفت: این موشک از نوع موشک‌های کروز است که می‌تواند شناورهای سه هزار تنی را منهدم کند، این موشک در کلاس موشک‌های کوتاه برد است که در حال حاضر قابلیت شلیک از ساحل و انواع شناورها را دارد و در آینده نزدیک امکان شلیک از بالگرد و زیردریایی نیز به قابلیت‌های تاکتیکی آن اضافه می‌شود.
پس از اینکه نخستین نمونه موشک کروز نصر با کاربری دریایی به نیروهای مسلح ایران تحویل داده شد، در20 بهمن 1394 نوع هواپایه این موشک با حضور سردار «حسین دهقان» وزیر دفاع وقت و امیر سرتیپ شاه‌صفی فرمانده وقت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به این نیرو تحویل داده شد.
سردار دهقان در مراسم تحویل دهی موشک نصر هواپایه گفت: این موشک از قابلیت‌های بالایی برای انهدام اهداف مورد نظر برخوردار است.
موشک کروز نصر هواپایه توان عملیاتی و قدرت تاکتیکی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را بالا می‌برد. سیستم سلاح نصر هواپایه قابلیت نصب و بهره‌برداری بر روی انواع جنگنده‌ها از جمله اف 4 فانتوم را دارد.
در رزمایش ذوالفقار 1401 ارتش که دی ماه 1401 برگزار شد، سامانه های موشکی و یگان‌های شناوری نیروی دریایی ارتش با استفاده از موشک‌های نصر اهداف سطحی خود را در دریا منهدم کردند.
در یکی از مراحل این رزمایش، ناو موشک انداز نجم با شلیک موشک کروز «نصر» هدف سطحی تعیین شده در دریا را با موفقیت مورد اصابت و انهدام قرار داد. همچنین، سامانه‌های موشکی ساحل به دریای نصر نیز اهداف مشخص شده در دریا را منهدم کردند.
ویژگی ها
موشک کروز ضدکشتی نصر ازجمله موشک‌های کروز دریایی ایران است که با هدف منهدم کردن شناورهای متجاوز دشمن طراحی و ساخته شده است.
نصر که از کروزهای مادون صوت محسوب می‌شود، کوتاه‌برد و دارای ویژگی‌های ممتازی است. با توجه به اینکه سرعت کروز نصر 0.8 تا 0.9 ماخ است، می‌توان با یک محاسبه ساده دریافت که این کروز ضدکشتی با سرعتی معادل 270 تا 300 متر بر ثانیه به‌سمت هدف خود در ارتفاع پایین حرکت می‌کند.
با توجه به این نکته که سرعت صوت در هوا 340 متر بر ثانیه است، اگر سرعت جسمی در هوا بیش از 340 متر بر ثانیه باشد؛ عدد ماخ بزرگ‌تر از یک و مافوق صوت است و در صورتی که سرعت جسم در هوا کمتر از میزان مذکور باشد، عدد ماخ کوچک‌تر از یک و مادون صوت خواهد بود.
این موشک حدود 30 درصد از بدنه‌اش را بال‌ها و بالک‌ها تشکیل داده‌اند و برای کنترل موشک در حال پرواز نقش مهمی دارند. طول باله بزرگ این موشک کروز که در میانه طول موشک و روی مرکز جرم موشک واقع شده، 0.9 متر است و موجب می‌شود موشک تعادل دینامیکی خود را زمان حرکت به‌خوبی حفظ کند؛ همچنین سبب افزایش پایداری موشک نصر پیش از برخورد به هدف می‌شود.
کروز نصر که به‌لحاظ ظاهری نسبت به قادر و نور چندان هم بی‌شباهت نیست، دارای وزنی معادل 350 کیلوگرم است و این وزن در طول 3/5 متری و قطر حدود 30 سانتی‌متری موشک توزیع شده است.
از نکات برجسته این موشک کروز قابلیت پرتاب از سکوهای مختلف و از تجهیزات نظامی گوناگون است که قابلیت مقابله موثر در برابر شناورهای دشمن را افزایش می‌دهد.
در واقع موشک نصر نه‌تنها با کمک سامانه‌های پرتاب ساحلی قادر به هدف قرار دادن اهداف است، بلکه با قابلیت پرتاب از روی جنگنده ها و بالگردها (در مدل هواپایه) برد هدف گیری شناورهای دشمن را افزایش می‌دهد.
ایران توانسته به انواع سامانه‌های پرتابی از «تیل» (حمل کننده / بلند کننده / پرتاب کننده) و «تل» (حمل کننده / پرتاب کننده) گرفته تا «تلار» (حمل کننده / بلند کننده / پرتاب کننده / رادار) دست یابد.
تیل یک سامانه پرتابگر است که موشک را بلند و غالباً به‌صورت عمود شلیک می‌کند.البته موشک نصر با سامانه هدایت تلویزیونی و راداری می‌تواند با کمک سامانه تلار که مجهز به کنترل‌های راداری نیز هست، پرتاب شود.
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم موشک ضد کشتی نصر وزن زیاد سرجنگی آن است که قدرت تخریب بسیار بالایی برای این موشک ایجاد می کند و دارای قدرت انفجاری و نفوذ در زره‌های فولادی و بسیار محکم است.
موشک نصر توانایی نفوذ در بدنه شناور‌هایی با زره نیمه سنگین، ایجاد انفجار و انهدام اهداف سه هزار تُنی مانند فریگت ها و ناوشکن ها را دارد.
این کلاهک با وزن 150 کیلوگرم توانست در آزمایشی که در خلال رزمایش بزرگی در کشور انجام شد، یک شناور سه هزار تُنی را غرق کند. قدرت انفجاری و تخریبی بالای موشک نصر به‌علت نفوذ بالای آن در شناورهای زرهی است که علت آن احتمالاً وجود حس‌گرهای سختی‌سنجی است که در سر جلوی کلاهک جنگی موشک نصر است.
در واقع ویژگی مهم موشک نصر قابلیت عبور از ناوهای با زره نیمه‌سنگین است که پس از عبور از زره شناور دشمن منفجر شده و آن را منهدم می‌کند.
این موشک با قرار گرفتن در لایه‌های دفاع ساحلی توانایی عمل به عنوان مکمل پدافند ساحلی در کنار سامانه‌های توپخانه‌ای را دارد که این ویژگی قدرت منهدم کردن شناورهای نفوذکننده به آب‌های ساحلی را ایجاد می‌کند.
دیگر ویژگی مهم موشک کروز نصر دارابودن قابلیت هدایت تلویزیونی و راداری است که کاربر این موشک را قادر می‌سازد تا موشک را تا لحظه برخورد به هدف رهگیری و از اصابت آن به هدف موردنظر اطمینان حاصل کند.
مشخصات فنی موشک نصر
وزن: 350 کیلوگرم
وزن کلاهک: 150 کیلوگرم
طول: 3.5 متر
قطر: 0.28 متر
برد: 35 کیلومتر
سرعت: 0.9 – 0.8 ماخ (معادل 270 تا 300 متر بر ثانیه)
نحوه هدایت: به صورت هدایت تلویزیونی و راداری/
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
