بر این اساس در چند برنامه ضمن معرفی این طرح، محورها و اهداف آن، بازیگران، اقدام های متقابل محور مقاومت، و همچنین پیامدهای طرح معامله قرن بررسی می شود. در برنامه پیش رو، محورها و اهداف طرح معامله قرن بررسی می شود.
یکی از مهمترین چالش های روسای جمهوری آمریکا پس از پایان جنگ جهانی دوم، کشمکش فلسطین- اسرائیل بود، اما هیچگاه موفق به حل این کشمکش نشدند زیرا آمریکا در مقام یک میانجی ای عمل کرد که نه تنها هیچگاه بی طرف نبود بلکه همواره حامی رژیم اسرائیل و جنایت های آن بود.
آمریکایی ها طرح های متعددی برای کشمکش فلسطین - اسرائیل ارائه کردند، اما این طرح ها تاثیری در کاهش میزان یا حل این کشمکش نداشته است. پس از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا، وی یکی از مهمترین اهداف خود را پایان دادن به کشمکش فلسطین- اسرائیل اعلام کرد.
از این رو، طرح موسوم به «معامله قرن» توسط دولت دونالد ترامپ درباره این کشمکش ارائه و برخی از محورهای آن نیز تا کنون اجرا شده است. بانی اصلی طرح نیز «جرد کوشنر» مشاور و داماد «دونالد ترامپ»، «جیسون گرینبلات» فرستاده ویژه آمریکا در خاورمیانه و «دیوید فریدمن» سفیر آمریکا در سرزمین های اشغالی هستند.
محورهای طرح معامله قرن
اگرچه هنوز محورهای طرح معامله قرن به طور شفاف اعلام نشده، اما بر اساس تحلیل رسانه ها و اقدام هایی که توسط دولت دونالد ترامپ طی 7 ماه اخیر (از دسامبر 2017 تا جولای 2018) انجام شد، برخی از مهمترین محورهای طرح معامله قرن عبارتند از: مهم ترین محور طرح معامله قرن تشکیل دو کشور اسرائیل و فلسطین در سرزمین های اشغالی است اما این محور اصلی، جزئیات و محورهای فرعی دیگری دارد.
تشکیل دو کشور فلسطین و اسرائیل سالها است که مورد پذیرش محور سازش در منطقه خاورمیانه و گروه های سازش کار در فلسطین قرار گرفته است.
اختلاف درباره جزئیات این طرح و همچنین مقاومت گروه های اسلامی فلسطین در مقابل این طرح سبب شد که طرح تشکیل دو کشور اجرایی نشود. در طرح معامله قرن دولت آمریکا برای منطقه خاورمیانه محورهای جزئی این طرح نیز مطرح شده است.
نخستین گام اجرای طرح معامله قرن واگذاری قدس قدیم به رژیم صهیونیستی به عنوان پایتخت آن. دونالد ترامپ در دسامبر 2017 بیت المقدس را به عنوان پایتخت رژیم اسرائیل معرفی کرد و دستور داد زمینه انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس فراهم شود که این تصمیم در ماه مه 2018 نیز اجرایی شده است.
سیدهادی سیدافقهی، کارشناس خاورمیانه در این خصوص عنوان می کند اولین گامی که در راستای طرح معامله قرن برداشته شد، همان حرکت ترامپ بود که قدس را به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی اعلام کرد. در واقع، حفظ یکپارچگی و یهودی بودن قدس و مخالفت با تقسیم مجدد آن یکی از محورهای اصلی طرح معامله قرن است و قدس در مذاکرات به اصطلاح صلح از دایره مذاکرات خارج خواهد شد که دونالد ترامپ نیز در این خصوص تاکید کرد که «در میز مذاکرات، دیگر مساله قدس مطرح نخواهد شد.»
در این طرح، تشکیل پایتخت فلسطین در مناطق پیرامونی قدس یعنی «ابودیس» پیشنهاد شده است.
روزنامه اسرائیلی هاآرتص در این خصوص نوشت: «جزئیات طرح ترامپ، معروف به معامله قرن، نشان می دهد که ایالات متحده قصد دارد روستای «ابودیس» در شرق بیت المقدس را به عنوان پایتخت فلسطین پیشنهاد بدهد و در مقابل اسرائیل از سه یا پنج روستای فلسطینی اطراف قدس که توسط کابینه های اسرائیل به منطقه تحت نفوذ شهرداری قدس پس از اشغال در سال 1967 افزوده شده بود، عقب نشینی کند.
در همین حال بخش قدیمی قدس تحت حاکمیت اسرائیل باقی خواهد ماند و ترامپ در طرح خود پیشنهادهایی برای عقب نشینی اسرائیل از شهرک های موجود یا تخلیه شهرک هایی که پرت و جدا خوانده می شود هم ندارد.
نکته مهم دیگر این است که در طرح ترامپ تشکیل کشور فلسطینی خلع سلاح شده که ارتش یا سلاح سنگینی ندارد، پیش بینی شده است.
در این طرح، حق بازگشت آوارگان فلسطینی نیز مورد بحث قرار نمی گیرد و آوارگان فلسطینی باید در کشورهای محل اقامت خود باقی بمانند تا از این طریق امنیت پایداری برای اسرائیل محقق شود.
از دیگر محورهای این طرح واگذاری کامل شهرک های صهیونیست نشین به اسرائیل است، شهرکهایی که حتی با توافقهای قبلی بین اسرائیل و گروه های سازشکار مستقر در کرانه باختری سازگار نبود با این توافق یا معامله قرن رسماً به اسرائیل می پیوندند.
اهداف طرح معامله قرن
طرح معامله قرن را می توان بزرگ ترین خدمت به رژیم صهیونیستی عنوان کرد.
این طرح در شرایطی ارائه شد که جنگ های 33 روزه و 51 روزه نشان داد دوران شکست ناپذیری رژیم صهیونیستی پایان یافته است. از سوی دیگر، طرح معامله قرن در شرایطی توسط دولت ترامپ ارائه شد که جبهه مقاومت بعد از خلاص شدن از مسئله تروریستهای داعش در سوریه و عراق در حال احیای مجدد قوای خود است.
رژیم صهیونیستی تا کنون بارها اعلام کردند که مانند گذشته توان تحمیل جنگ هایی نظیر جنگ 33 روزه و 51 روزه را بر محور مقاومت ندارند.
در این شرایط، محقق شدن رؤیای تشکیل دو کشور با شرایط ذکر شده در طرح معامله قرن، می تواند اسرائیل را در مقابل جریانات مقاومت مصون کند و شکست طرح های قبلی آمریکا- اسرائیل را نیز جبران کند.
بعد از موضوع فلسطین، تضعیف محور مقاومت یکی دیگر از اهداف طرح معامله قرن است.
خاورمیانه طی دهه های اخیر شاهد تقابل دو محور سازشکار و مقاومت بود. محور سازش بر سازش با رژیم صهیونیستی و محور مقاومت نیز همواره بر مقاومت در مقابل رژیم صهیونیستی تاکید دارند.
با وقوع قیامهای عربی در سال 2011 و سقوط دیکتاتورهایی که از متحدان رژیم صهیونیستی بودند، روندها در خاورمیانه در جهت تقویت محور مقاومت بود. بر این اساس، جرقه ناآرامیها در سوریه زده شد، جنگ تروریستی در سوریه ایجاد و محور مقاومت در این جنگ درگیر شد تا هم نظام سوریه سقوط کند و هم اینکه محور مقاومت در اثر حضور در این جنگ تحلیل و دچار فرسایش شود.
با این حال، آنچه در عمل در میدان سوریه رخ داد، حفظ نظام این کشور و تقویت وزن محور مقاومت در منطقه خاورمیانه بود. از این رو، یکی از اهداف طرح معامله قرن، تضعیف محور مقاومت در منطقه خاورمیانه است.
یکی دیگر از اهداف طرح معامله قرن، نزدیکی اعراب و اسرائیل و همسو شدن آنها در تقابل با محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران است. از زمان شکل گرفتن بیداری اسلامی در منطقه و شکست طرح های تروریستی برای فروپاشی جبهه مقاومت، مهمترین هدف آمریکا نزدیکی عربستان و اسرائیل و عبور از روابط پنهانی و در نهایت رسیدن به روابط رسمی است.
به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی توسط محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در مارس گذشته و سپس به رسمیت شناختن این رژیم توسط نظام آل خلیفه در بحرین در راستای طرح معامله قرن انجام شد.
عادی سازی روابط برخی کشورهای عربی به رژیم صهیونیستی با هدف ایجاد مشروعیت برای این رژیم در سطح منطقه خاورمیانه قرار دارد. در عین حال، این طرح می تواند مورد استفاده دونالد ترامپ در دو سطح داخلی آمریکا و جهانی قرار گیرد و رئیس جمهوری آمریکا بر این موضوع مانور دهد که در حالی که روسای جمهوری پیشین آمریکا در حل کشمکش فلسطین- اسرائیل ناکام بودند، وی موفق به حل این کشمکش شده است.139/112
نویسنده: سید رضی میرعمادی
بیشتر بخوانید:
تظاهرات فلسطینیان در مخالفت با طرح معامله قرن در نابلس
اسماعیل هنیه: طرح معامله‌قرن، توهمی بیش نیست + ویدئو
گزارش: تجمع مقابل منزل طراح و عامل اجرایی «معامله‌قرن»
فوزی برهوم : دولت «حمدالله» در راستای اجرای معامله قرن حرکت می‌کند
تاکید فلسطینی‌ها بر نابودی طرح آمریکایی «معامله قرن»/ تحلیل
عادی سازی روابط برخی کشورهای عربی به رژیم صهیونیستی با هدف ایجاد مشروعیت برای این رژیم در سطح منطقه خاورمیانه قرار دارد. در عین حال، این طرح می تواند مورد استفاده دونالد ترامپ در دو سطح داخلی آمریکا و جهانی قرار گیرد و رئیس جمهوری آمریکا بر این موضوع مانور دهد که در حالی که روسای جمهوری پیشین آمریکا در حل کشمکش فلسطین- اسرائیل ناکام بودند، وی موفق به حل این کشمکش شده است.
گوینده:
در برنامه بعدی بازیگران طرح معامله قرن و مواضع و نقش کشورهای عربی بررسی می شود.
