«دونالد ترامپ» برای رفع اتهامات از خود در زمینه حمایت روسیه از وی در انتخابات ریاست جمهوری 2016 و نیز تحقق اهدافش در تقویت توانمندی های هسته ای آمریکا و تضعیف زرادخانه هسته ای روسیه، سیاست اتهام زنی به روسیه را درباره پیمان نیروهای هسته ای میان برد (آی ان اف) دنبال کرده است.
البته واشنگتن و مسکو، چند سال است که یکدیگر را به نقض این پیمان متهم کرده اند. بهانه این اقدام آمریکا، نقض مفاد این پیمان توسط روسیه با عملیاتی کردن یک موشک کروز جدید و هم چنین این مساله که پایبندی به این پیمان، آمریکا را از گسترش سلاح های جدید برای مقابله با زرادخانه موشکی چین در شرق آسیا بازمی‌دارد، بوده است.
واشنگتن از دوم فوریه 2019 ضمن تعلیق اجرای این پیمان راهبردی، شرط خود برای ادامه عضویت در پیمان آی ان اف را پایبندی روسیه به آن اعلام کرد و مهلتی شش ماهه در این زمینه در نظر گرفت.
روسیه نیز در اقدامی متقابل، با تاکید بر نقض این پیمان توسط آمریکا با استقرار سامانه ضد موشکی در شرق اروپا، توسعه نوع بهسازی شده بمب اتمی تاکتیکی بی -61 و استقرار پهپادهای مسلح در اروپا با فرمان «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور این کشور، اجرای پیمان نیروهای هسته ای میان برد را به حالت تعلیق درآورد.
آمریکا سرانجام تهدید خود را در باره پیمان نیروهای هسته ای میانبرد عملی کرد.
دراین راستا «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا روز جمعه دوم اوت 2019 به صورت رسمی خروج این کشور را از این پیمان اعلام کرد و روسیه را مقصر عهدشکنی واشنگتن دانست.
پمپئو در توئیت خود ضمن تکرار ادعای پایبندی نبودن روسیه به پیمان آی‌ان‌اف، نوشت: "در دوم فوریه ۲۰۱۹، آمریکا به روسیه شش ماه فرصت داد تا به پیمان منع موشکهای هسته‌ای میانبرد پایبند بماند؛ روسیه مخالفت کرد، پس این توافق امروز پایان می‌یابد. آمریکا بخشی از توافقی نخواهد بود که طرف دیگر آن را نقض می‌کند. روسیه تنها مقصر پایان اجرای پیمان است."
دولت ترامپ و به تبعیت از وی ناتو، روسیه را به نقض پیمان آی ان اف متهم کردند و مدعی شدند این کشور موشک کروز 9 ام 729 با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای و با برد بیش از ۵۰۰ کیلومتر تولید کرده است. این در حالی است روسیه این ادعا را رد کرده است. وزارت خارجه روسیه در واکنش به این اقدام واشنگتن اعلام کرد، اجرای پیمان منع موشکهای میان برد هسته‌ای از امروز جمعه 2 اوت به خاطر آمریکا به پایان رسید.
آمریکا و شوروی، در دسامبر 1987 پیمان نیروهای هسته ای میانبرد را امضا کردند. پیمان آی ان اف، ضمن نابودی موشکهای کروز و بالستیک ممنوعه طبق این پیمان، واشنگتن و مسکو را از استقرار موشک های بالستیک و کروز در اروپا با برد بین 500 تا 5500 کیلومتر منع می کرد.
لغو پیمان آی ان اف نگرانی شدیدی اروپایی ها را به دنبال داشته و آنها بار دیگر شاهد مسابقه تسلیحاتی واشنگتن و مسکو در عرصه قاره اروپا خواهند بود.
پس از لغو رسمی پیمان آی ان اف بین آمریکا و روسیه، مقامات ارشد کشورهای اروپایی نسبت به رقابت تسلیحاتی بین کشورها هشدار دادند و اعلام کردند قاره اروپا در برابر پیامدهای منفی لغو این پیمان موشکی بسیار آسیب‌پذیر خواهد بود.
نگرانی اتحادیه اروپا درباره خروج امریکا از پیمان آی ان اف
به ویژه این مساله نگرانی شدید آلمان به عنوان مهمترین کشور اروپایی که در دوره جنگ سرد نیز محل تقابل هسته ای امریکا و شوروی در اروپا بود برانگیخته است.
برلین این دغدغه جدی را دارد که دولت ترامپ با سوء استفاده از فرصت بدست آمده به دلیل خروج از پیمان آی ان اف نه فقط به توسعه موشکهای کروز و بالستیک جدید بپردازد، بلکه کلاهک های هسته ای نوینی را توسعه داده و در اروپا به خصوص در آلمان این تسلیحات جدید را مستقر سازد.
ژنرال «اِبرهارد زورن» بازرس کل ارتش آلمان، نسبت به لغو پیمان نیروهای هسته ای میان برد میان آمریکا و روسیه ابراز نگرانی کرده و خواهان پیمان جدیدی در این زمینه شد.
ژنرال زورن در این باره گفت: "به عقیده من، رژیم کنترل تسلیحاتی جدیدی باید بین کشورها ایجاد شود و هر سه کشور روسیه، آمریکا و چین باید به این توافق بپیوندند. این توافق جدید معیاری کلیدی برای تضمین امنیت در اروپا و آلمان است."
مساله مهم دیدگاه اتحادیه اروپا و ناتو در این باره است .«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو در اواسط ژوئیه 2019 بدون اشاره به خروج یکجانبه آمریکا از پیمان آی ان اف، از روسیه خواستند تا از آخرین فرصت برای نجات این توافقنامه مهم استفاده کرده و به اجرای تعهداتش در چارچوب آن بازگردد.
موگرینی با اشاره به سهم قابل توجه پیمان نیروهای هسته ای میان برد در امنیت اروپا و به طور کلی امنیت بین المللی طی 30 ساله گفت: "ما عمیقاً نگران روند تحولات مربوط به پیمان آی ان اف هستیم. مقامات اتحادیه اروپا از تصمیم روسیه درباره توقف اجرای تعهدات این کشور در چارچوب این توافقنامه بسیار متاسف هستند."
«ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو نیز در بیانیه‌ای مسئولیت حفظ پیمان آی ان اف را متوجه روسیه دانست. وی از مسکو خواست تا از آخرین شانس برای حفظ این توافق مهم و راهبردی استفاده کند؛ در غیر این صورت این کشور تنها مسئول شکست آن خواهد بود.
استولتنبرگ یادآور شد، در صورت لغو این پیمان موشکی، امنیت در جهان کاهش قابل ملاحظه‌ای پیدا خواهد کرد. با توجه به لغو پیمان آی ان اف، امریکا خواهد توانست بار دیگر در قاره اروپا به استقرار انواع موشک های کروز و بالستیک مجهز به کلاهک هسته ای مبادرت کند، هر چند این مساله نگرانی شدید اروپایی ها را برانگیخته، با این حال آنها در این زمینه به شیوه ای منصفانه عمل نکرده و هم راستا با واشنگتن، تقصیر را متوجه روسیه کردند، در حالی که شواهد اشکاری درباره نقض پیمان نیروهای هسته ای میان برد از سوی آمریکا وجود دارد.
بدین ترتیب اروپایی ها چشم خود را به رویکرد کلی دولت ترامپ درباره خروج از پیمان های کنترل تسلیحات بسته اند. مساله ای که پیامدهای وخیم آن در آینده گریبانگر خود آنها خواهدشد.
اهداف ترامپ با خروج از پیمان آی ان اف
دولت ترامپ با خروج از پیمان آی ان اف، اهداف چندی را دنبال می کند. هدف دولت ترامپ در وهله نخست نوسازی زرادخانه موشکی و هسته ای آمریکا با آزاد شدن از محدودیت های مطرح در چارچوب پیمان آی ان اف و نیز ساییر پیمان های کنترل تسلیحات مانند استارت جدید است.
«جان رود» معاون پنتاگون، روسیه را به نقض پیمان نیروهای هسته‌ای میان برد متهم و اعلام کرد، ما باید نگران آینده باشیم و از طریق همکاری با دیگر کشورها، چین و روسیه را متقاعد سازیم که این قبیل رویکرد‌ها بی ثبات کننده است و امنیتی که آنها خواهانش هستند را فراهم نخواهد کرد.
ادعاهای گزاف معاون پنتاگون در واقع به مثابه فرار به جلو با متهم کردن رقبای هسته ای آمریکا به ویژه روسیه است تا بدین ترتیب بهانه لازم برای اقدامات توسعه طلبانه هسته ای دولت ترامپ فراهم شود.
دولت ترامپ رویکردی فعال در زمینه زرادخانه هسته ای و استراتژی هسته ای آمریکا به ویژه تولید و استقرار سلاح های هسته ای کوچک اتخاذ کرده است. دکترین هسته ای جدید آمریکا در قالب سندی تحت عنوان "بازبینی وضعیت هسته ای" The Nuclear Posture Review درفوریه 2018 منتشر شد و در راستای چارچوب ها و مفاهیمی که ترامپ از زمان ورود به کاخ سفید در ژانویه2017 مطرح کرده بود سامان یافته است.
این سند بر تقویت نقش تسلیحات هسته ای در راهبرد امنیتی آمریکا تاکید کرده است. این سند بر ادامه اتخاذ استراتژی ضربه نخست هسته ای به عنوان یک گزینه حیاتی تاکید دارد که به معنای باقی ماندن کابوس حملات هسته ای در جهان و تهدیدی آشکار علیه دیگر کشورهای جهان به ویژه قدرتهای هسته ای مانند روسیه وچین تلقی می شود.
در عین حال دکترین جدید هسته ای آمریکا زمینه قانونی و نظری لازم برای توسعه هرچه بیشتر زرادخانه هسته ای و تقویت سه گانه هسته ای آمریکا را فراهم آورده است.اکنون اجرای این دکترین در چارچوب تخصیص بودجه 24 میلیارد دلاری برای نوسازی هسته ای نظامی در بودجه 2019 این کشور مد نظر ترامپ قرار گرفته است.
هدف دیگر دولت ترامپ وارد کردن روسیه در یک مسابقه تسلیحاتی جدید با هدف تضعیف توان اقتصادی آن است.
«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در 13 آوریل 2019 در نشست شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه براین مساله تاکید کرد که طرفداران مسابقه تسلیحاتی در واشنگتن برتری یافته اند، اما روسیه وارد مسابقه تسلیحاتی نخواهد شد.
مقامات ارشد روس به خوبی از این مساله آگاه هستند که رویکرد واشنگتن در قبال مسکو اساسا مبتنی بر تضعیف روسیه در ابعاد مختلف است. دولت ترامپ این مساله را با اعمال انواع تحریم ها، خروج از پیمان های تسلیحاتی با هدف وادار کردن روسیه برای ورود به مسابقه تسلیحاتی با آمریکا، تلاش برای کاهش و یا قطع ارتباط دیگر کشورها به ویژه کشورهای اروپایی با روسیه و نیز اعمال سیاست مهار روسیه از طریق افزایش حضور نظامی در مرزهای غربی این کشور انجام می دهد.
در پی خروج آمریکا و روسیه از پیمان آی ان اف، واشنگتن بسرعت در صدد اجرایی کردن طرح های خود برای توسعه موشکهای جدید و استقرار موشکی در نقاط جدیدی از جهان است.
پنتاگون در آینده نزدیک آزمایش موشکهای جدید را شروع خواهد کرد. خبرگزاری «رویترز» به نقل از چند مقام ارشد در دولت آمریکا، که نامشان را فاش نشده است، گزارش داد که واشنگتن از این به بعد خود را مقید به عدم ساخت و ذخیره موشکهای میانبرد با قابلیت حمل کلاهک‌های هسته‌ای نخواهد دانست.
دولت آمریکا از هم‌اکنون به دنبال تامین بودجه خط تولید موشکهای هسته‌ای میان برد است و به زودی طی چند هفته آینده آزمایش موشک کروز با چنین ویژگی‌هایی را آغاز می‌کند.
از سوی دیگر مارک اسپر وزیر دفاع جدید آمریکا در جریان سفر آسیایی خود روز 3 اوت یعنی یک روز پس از خروج آمریکا از پیمان آی ان اف، از قصد واشنگتن برای استقرار سریع موشکهای جدید میانبرد در آسیای شرقی به‌منظور مقابله با نفوذ چین در منطقه خبر داد.
اسپر با اشاره به رفع محدودیت‌های ناشی از پیمان نیروهای هسته ای میان برد گفت: تمایل آمریکا این است که موشکهای جدید خود را «هرچه سریع‌تر» در آسیا مستقر کند.
با این حال، او مشخص نکرد که آمریکا قصد دارد این سلاح‌ها را دقیقاً در کدام کشور یا چه نقاطی مستقر کند و به این توضیح بسنده کرد که در این باره با متحدان آمریکا رایزنی خواهد شد. به رغم طرح بلند پروازانه آمریکا در استقرار موشکهای میان برد در آسیا –اقیانوس آرام، اما دولت ترامپ در گام اول تحقق این طرح با ناکامی مواجه شد.
در این زمینه پس از سفر وزرای خارجه و دفاع آمریکا به استرالیا و درخواست از دولت این کشور برای موافقت با استقرار موشکهای میان برد در آن، با پاسخ منفی مقامات ارشد استرالیا مواجه شدند.
«اسکات موریسون» نخست وزیر استرالیا اعلام کرد، کشورش میزبان موشکهای میان برد آمریکا نخواهد بود. « لیندا رینولدز» وزیر دفاع استرالیا نیز گفت، این کشور مکانی برای استقرار موشک های میان برد آمریکایی نیست.
مقامات استرالیایی به خوبی آگاهند که استقرار موشکهای آمریکایی در این کشور نه فقط باعث افزایش امنیت آن نخواهد شد، بلکه صرفا حساسیت چین را برانگیخته و موجب تنش زایی بین دو کشور خواهد شد. بدین ترتیب گام اول دولت ترامپ برای تحقق طرح های موشکی تهاجمی خود در شرق آسیا و اقیانوسیه با شکست مواجه شده است.
نویسنده سید رضا میرطاهر
133/118
بیشتر بخوانید:
مسکو: پیمان "آی‌ان‌اف" با اقدام آمریکا پایان یافت
آمریکا رسما از پیمان "آی‌ان‌اف" خارج شد
