بیشتر کشورهای جهان با این اقدام واشنگتن مخالفت کرده و طوری موضع‌گیری کردند که گویی هیچ تغییری ایجاد نشده است. اعضای طیف شرقی و غربی گروه 1+4 که شامل رقبا و شرکای واشنگتن می‌شوند موضع واحدی در این زمینه اتخاذ کرده‌اند.
«ژانگ جان» نماینده چین در سازمان ملل و «واسیلی نبنزیا» نماینده روسیه در سازمان ملل طی نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل تاکید کردند، اقدام آمریکا در فعال کردن به اصطلاح مکانیزم ماشه غیرقانونی بوده و معافیت ایران از تحریم‌های سازمان ملل همچنان ادامه خواهد یافت. نمایندگی روسیه در سازمان ملل نیز با انتقاد از این اقدام آمریکا، گفته است: «دردناک است که شاهد این باشیم که کشوری به این بزرگی، بدین شکل به خودش توهین می‌کند و لجوجانه با دیگر اعضای شورای امنیت مخالفت می‌کند».
وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی عضو گروه 1+4 موسوم به تروئیکای اروپایی نیز با انتشار بیانیه‌ای به ادعای آمریکا درباره بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران واکنش نشان داده و اعلام کردند، به مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت متعهد هستند. در این بیانیه ضمن اشاره به اینکه آمریکا پس از خروج از توافق هسته‌ای برجام در 8 مه 2018، به عضویت خود در این توافق پایان داد و از آن به طور یکجانبه خارج شد، تاکید شده است: طبق بند 11 قطعنامه 2231 شورای امنیت در سال 2015 که آمریکا آن را برای شورای امنیت فرستاده است، اقدامات این کشور در قبال برجام فاقد اثر قانونی است. همچنین هر تصمیم و اقدامی که بر مبنای این بند اتخاذ شود نیز نمی‌تواند وجهه قانونی داشته باشد.
موضع‌گیری قاطع تروئیکای اروپایی برای دولت ترامپ که حداقل توقع همراهی متحدان اروپایی خود را در این زمینه داشت شکست بزرگی محسوب شده و نشانه انزوای حداکثری آمریکا است. مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا از موضع کشورهای اروپایی انتقاد کرده و آن‌ها را به انفعال متهم کرد. روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در یادداشت سردبیری خود نوشت: مخالفت کشورهای جهان حتی نزدیک‌ترین متحدان اروپایی واشنگتن با این امر نشان‌دهنده انزوای واشنگتن است.
ضمن اینکه روسیه و چین نیز که اساسا مخالف سرسخت رویکرد یک جانبه گرایانه واشنگتن در قبال مسائل بین المللی هستند، رفتار اخیر دولت ترامپ در قبال ایران را که به هر ابزاری از جمله به اصطلاح مکانیسم ماشه برای تداوم تحریم تسلیحاتی ایران از طریق ادعای بازگشت تحریم های بین المللی علیه تهران متوسل می‌شود اقدامی کاملا غیرقانونی می‌دانند. وزارت خارجه روسیه روز یکشنبه در بیانیه‌ای ادعاهای «غیرقانونی» واشنگتن درخصوص بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را محکوم کرده و بیان داشت، چنین اقداماتی نمی‌توانند عواقبی قانونی برای دیگر کشورها داشته و همکاری مشروع آن‌ها با ایران را محدود کند.
اقدام به استفاده از مکانیسم ماشه؛ رسوایی و انزوای آمریکا
با وجود این مخالفت‌ها، اما گفته می‌شود ترامپ در اقدامی انفعالی و برای تظاهر به اینکه ادعای ضد ایرانی درباره بازگشت تحریم‌های بین‌المللی قابلیت اجرایی شدن دارد، قصد دارد که روز دوشنبه یک دستور اجرایی در زمینه چگونگی اجرای تحریم‌ها و تنبیه ناقضان این دستورالعمل صادر کند.
وزارتخانه‌های خارجه و خزانه‌داری آمریکا نیز در حال تنظیم جریمه‌ها و تحریم‌هایی علیه افراد و برخی شرکت‌ها هستند. به باور برخی تحلیلگران، این اقدام واشنگتن آغازگر یک دوره جدید از ابهام و تنش در سطح جهان خواهد بود. «کنستانتین سیوکوف» رئیس مرکز مطالعات ژئوپلیتیک روسیه معتقد است: اقدام به استفاده از مکانیسم ماشه به منظور بازگشت تحریم‌های بین المللی علیه ایران، آمریکا را منزوی و رسواتر می‌کند.
ایران زیر بار قلدری نخواهد رفت
با وجود این گونه اقدامات یک جانبه اما پرسش مهم این است که چگونه واشنگتن می‌خواهد کشورهای جهان را وادار به اجرای خواسته غیرقانونی‌اش کند. در واقع ترامپ نه با ایران بلکه با جهان سر جنگ و ستیز دارد و تصور می‌کند که از طریق اعمال زور و نیز تهدید به مجازات‌های تحریمی قادر خواهد بود که دنیا با رویکرد ضد ایرانی خود همراه سازد.
با این حال مخالفت یکپارچه گروه 1+4 که اکنون طرف ایران در زمینه توافق هسته‌ای برجام هستند با خواسته نامشروع آمریکا نشان می‌دهد که واشنگتن اعتبار خود را در جهان از دست داده و مسیر بسیار سختی برای رسیدن به خواسته خیالی خود علیه ایران در پیش رو دارد.
روزنامه واشنگتن پست در گزارشی تحلیلی با اشاره به کاهش میزان اعتبار آمریکا در جهان نوشت: ترامپ بزرگ‌ترین ضربه را به اعتبار آمریکا در جهان زده است. در عین حال جمهوری اسلامی ایران درباره هرگونه اقدام واشنگتن برای تحمیل خواسته هشدار داده است. حسن روحانی رئیس جمهوری ایران با اشاره به تلاش آمریکا برای بازگرداندن همه تحریم‌های پیش از برجام علیه ایران ضمن شکست خورده توصیف کردن این تلاش تاکید کرد: ایران زیر بار قلدری نخواهد رفت. 113
نویسنده: سيدرضا مير طاهر
