درود بر خورشید عالم‌تاب کاظمین

تقویم ، در ورق های خود شبی غم‌بار را نشان می دهد، شبی که مردی از سلاله ناب ترین ها و پاک ترین ها یعنی خاندان مطهر رسول خدا (ص) به شهادت رسیده است. سلام بر تو ای موسی بن جعفر، ای باب الحوائج. آری او معروف به باب‏ الحوائج است چرا که روح بلندش اجازه نمی داد تا هیچ حاجت‌مندی ناامید از در خانه اش برود.

امروز حرم تو مملو از شیفتگان و عاشقانی است که با عشق و امید به درگاهت آمده اند تا دستانشان را بگیری و آنان را به منبع نور الهی متصل کنی. مولا جان، هنوز در شگفتم از صبر تو؛ صبر مقابل سیه ‏کارترین ستمگران روزگار. ما نیز همراه با سیل عاشقان و دوستداران اهل بیت (ع) دل را مهمان حرمت در کاظمین می کنیم و می گوییم :"السلام علیک یا خازن علم النبیین، السلام علیک یا نائب الاوصیاء السابقین، السلام علیک یا مولی یا موسی بن جعفر"

 

دوران امامت امام هفتم، موسی بن جعفر (ع) دوران سختی بود. حاکمان عباسی در دوران 35 ساله امامت ایشان، پیروان اهل بیت را تحت سخت ترین شکنجه ها و فشارها قرار داده بودند . این حاکمان  بسیار عیاش و غرق در فساد اخلاقی بودند.

با اینکه خود را خلیفه مسلمین می نامیدند اما مجالس بزم و شرابخواری برپا می کردند. فساد مالی زیادی داشتند و خرج های گزافی می کردند . آنها درهم و دینارهای بیت المال را به راحتی خرج مهمانی ها و عیاشی های خود می کردند در حالی که مردم را در فقر قرار داده بودند. آن حاکمان و قاصبان خلافت، به ویژه علویان را در فقر زیاد قرار می دادند تا مبادا به دور امام برحق یعنی امام کاظم (ع) گرد آیند و موجب سرنگونی بنی عباس شوند.

حاکمان عباسی که با پایمردی ها و مخالفتها و شورش های علویان علیه حکومت بنی امیه توانسته بودند قدرت را به دست بگیرند، بعد از رسیدن به قدرت، با علویان و پیروان اهل بیت (ع) به شدت به دشمنی برخاستند.

کشته شدن سادات و یا تحت تعقیب قرار گرفتن آنان در این دوران سیاه، از رفتارهای زشت عباسیان بود. این ظلم علنی نشان می داد که عباسیان نیز همچون امویان، با خاندان اهل بیت (ع) بیشترین دشمنی و کینه توزی را دارند.

 

دوران هارون الرشید دوران اوج قدرت بنی عباس بود . کشورگشایی ها و ثروتهای زیاد، بنی عباس را جزو ثروتمندترین حکومتها کرده بود؛ حتی حاکمان روم برای آنان مالیات می فرستادند و هارون این ثروتها را به جای صرف کردن برای رفاه مردم، صرف مجالس عیش و نوش می کرد. هارون دستور می داد بزرگترین مجالس بزم و خوشگذرانی را ترتیب دهند و هزینه های گزافی را صرف چنین مراسمی می نمود. از سوی دیگر تلاش می کرد تا در بین مردمان، خود را ولی مسلمین و فردی متشرع جلوه دهد .

تاریخ نگاران آمار عجیبی از ریخت و پاش های مالی به ویژه در زمان هارون الرشید ثبت کرده اند. آمده است که هارون در عروسی خود با همسرش زبیده (مادرامین)، حتی فرشی از طلا زیر پای او  پهن نمود!  خلفای عباسی خود را ولی و رهبر جامعه اسلامی می دانستند درحالیکه در ظاهر و باطن از اسلام فرسنگها فاصله داشتند.

 

حاکمان عباسی به ویژه هارون تلاش زیادی نیز می کردند تا اسلام اصیل را به هر نحوی مخدوش و منحرف نمایند. هارون الرشید که مکارتر از خلفای پیش از خود بود به جاعلان حدیث و نقال ها و قصاص ها (یعنی قصه گوها که در کوی و برزن مردم را جمع می کردند و به قصه گویی می پرداختند) پول و امکانات می داد که با داستانهای دروغین و جعل احادیث ، ذهن مردمان را از آموزه های اصیل اسلامی منحرف سازند . در زمان او فرقه های انحرافی زیادی نیز به وجود آمد که هر کدام علیه اسلام اصیل می تاختند . حاکمان عباسی می دانستند که امامان از نسل رسول خدا (ص) منابع نور و هدایت اند و در علم و فضل و تقوای الهی نظیری ندارند و ولایت مسلمین، حق مسلّم ان بزرگان دین و فضل است و راه سعادت و رستگاری از دستان آنان عبور می کند؛ لیک دنیاطلبی و نداشتن تقوای الهی، قدرتخواهی و ثروت اندوزی حاکمان را در برابر این نورهای تابنده و امامان برحق قرار داده بود.

دوران ۳۵ ساله امامت امام کاظم با خلافت منصو، هادی، مهدی و هارون عباسی همزمان بود. سختگیری حکام عباسی نسبت به امام بسیار زیاد بود. امام کاظم (ع) که کشتار سادات و حذف پیروان اهل بیت را به دست حاکمان می دیدند، پیروان خود را به تقیه دعوت کردند تا از گزند تیغ عباسیان در امان بمانند. آن امام همام نیز خود اهل تقیه بود اما هرگاه فرصت را مناسب می دید به تبلیغ اسلام ناب محمدی می پرداخت. ایشان هیچگاه مخالفت علنی در برابر حکومت وقت نداشت و در این باره تقیه می کرد، اما پیروان اهل بیت را از همکاری با عباسیان و خدمت کردن به آنان به شدت منع می کرد . حتی آمده است که صفوان جَمّال (شتر دار) را از کرایه دادن شتران خود به هارون منع کرد.

موضع سیاسی امام در برابر حاکمان عباسی، موضع تحقیر و بی ‌اعتنایی بود. ایشان به شیوه ‌های مختلفی از جمله مناظره و عدم همکاری، بر عدم مشروعیت خلفای عباسی تأکید می ‌کرد و می ‌کوشید اعتماد مردم را نسبت به آنان سست کند. یکبار در مجلسی که هارون تشکیل داده بود تا امام را تحقیر کند، امام کاظم (ع) از طریق آیات قرآن کریم، انتساب خود به پیامبر (ص) را از طریق مادرش حضرت زهرا(س) اثبات کرد و عظمت خاندان رسول خدا را یادآور شد.

 

امام کاظم (ع) در دوران 35 ساله امامت خود راههای هوشمندانه ای برای رهایی از تله عباسیان و نشر اسلام ناب داشتند . ایشان با ذکاوت و درایت الهی خود، علی‌بن‌یقطین را در حکومت هارون جای دادند و او در انجا عهده‌دار وزارت شد. امام از طریق علی بن یقطین از تصمیمات هارون علیه مسلمانان باخبر می شد و همواره از علی بن یقطین می خواست که به پیروان اهل بیت (ع) که در سختترین فشارهای مالی و فقر قرار داشتند کمک کند و او نیز همواره چنین رفتار کرد.

امام کاظم (ع)، فعال و پرتلاش بودند . ایشان به نقاط مختلف امت اسلامی سفر کردند و در آنجا افرادی را به عنوان وکیل خود قرار دادند. این وکیلان در واقع رابط بین مردم و امام بودند . پیروان اهل بیت (ع) در هرکجای عالم اسلام به طور مخفیانه با وکلای امام ارتباط می گرفتند و سئوالات دینی و شرعی خود را از طریق آنها به امام می رساندند و پاسخ را دریافت می کردند. وجوهات شرعی را به آنها می دادند و آنان نیز این وجوهات را از راههای خاصی به دست امام کاظم (ع) می رساندند.

امام کاظم (ع)در سیره رفتاری خود نیز مهربانی، کظم غیظ و کمک رسانی به مردمان را سرلوحه رفتارهای خود قرار داده بودند . ایشان در برابر پرخاشگران، بی ادبان و حتاکان، خشم خود را فرو می بردند و در مقابل محبت را به آنان هدیه می کردند. خیلی از این افراد با دیدن رفتار زیبای امام ، هدایت و پیرو مکتب اهل بیت (ع) شدند. این ویژگی در ایشان آنچنان نمایان بود که او را کاظم یعنی فروکشانده ی خشم لقب داده اند. گفته شده است مردی از نوادگان عمر بن خطاب در مقابل امام کاظم (ع) به جد بزرگوارشان امام علی(ع) توهین کرد. همراهان امام کاظم (ع) خواستند به او حمله کنند، اما امام مانع شد و با او مهربانی کرد، تا جایی که او به عظمت امام اقرار نمود.

 

در منابع شیعه و سنی، گزارش ‌های مختلفی درباره بردباری و سخاوت امام کاظم(ع) وجود دارد. شیخ مفید او را بخشنده‌ترین مردم زمان خودش دانسته که شب ‌ها برای فقیران مدینه آذوقه می ‌برد و فقیران را بی نیاز می کرد. امام به کسانی که به او آزار می ‌رساندند نیز بخشش می‌ کرد و حتی برایشان هدیه‌ می‌ فرستاد.

امام کاظم (ع) بسیار اهل عبادت بود؛ تاجایی‌ که به ایشان لقب عبد صالح داده بودند. ایشان آن قدر عبادت می کردند و در سجده های طولانی ذکر خدا را بر زبان جاری کمی کردند که زندان ‌بانان نیز تحت تأثیر قرار می ‌گرفتند. امام در کوران حوادث همواره شکرگزار پروردگار بی همتا بودند ؛ حتی هنگامی که به دستور هارون به زندان منتقل شدند، خدا را سپاس می ‌گفتند که فرصتی برای عبادت یافته اند: «خدایا همواره از تو فراغتی برای عبادتت طلب می‌کردم و تو آن را برایم فراهم کردی؛ پس تو را سپاس می‌گویم»

امام کاظم (ع)در نهایت در سال در سال 183 قمری در زندان مخوف هارون الرشید به دست فردی ستمگر به نام سندی بن شاهک مسموم و به شهادت رسید . زندگی قهرمانانه امام کاظم(ع) در زندان، حقیقت توحید و ارتباط خالصانه ایشان با خدای بزرگ بود . ایشان با صبر و مقاومت بر ستم به همگان آموخت که در بند و زنجیر هم می توان چراغ تقوا ، آزادی و فضیلت را روشن نگه داشت.

مریم رادان